Artykuły henrykowskie

(łac.Articuli Henriciani)polskie akty prawne sformułowane w czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta II Augusta,spisane na sejmie elekcyjnym 1573 roku,którego głównym zadaniem było wybranie monarchy.Były prawami niezmiennymi,zawierającymi najważniejsze uregulowania dotyczące sprawowania władzy w państwie oraz określały stosunki między sejmem walnym a monarchą.Był to zbiór przepisów prawnych,których przestrzegać musiał każdy król Polski wybrany w drodze wolnej elekcji.Poprzez podpisanie tych artykułów król uzależniał się od szlachty.Wraz z pacta conventa stanowiły podstawę ustroju Rzeczypospolitej w dobie wolnych elekcji.Nazwa pochodzi od imienia pierwszego władcy,który musiał ten dokument podpisać,by wstąpić na tron Henryka Walezego.
Artykuły:

• gwarantowały szlachcie zachowanie przywilejów;
• określały zasady ustroju i prawa Rzeczypospolitej;
• nakazywały królowi zwoływanie sejmu walnego co dwa lata na okres 6 tygodni;
• zobowiązywały króla aby na stałe miał przy swoim boku radę doradczą złożoną z szesnastu senatorów(tzw.senatorów rezydentów);
• nie pozwalały na używanie tytułu dziedzicznego;król miał być wybierany tylko poprzez wolną elekcję;
• politykę wewnętrzną i zagraniczną poddawały kontroli sejmu;
• zabraniały królowi podejmowania istotnych decyzji politycznych bez zgody senatorów przebywających na dworze królewskim;
• narzucały zależność monarchy od praw Rzeczypospolitej,czyli od szlachty,która te prawa sporządzała;
• obywatele mieli prawo do wolności wyznania(przysięga na przestrzeganie postanowień konfederacji warszawskiej);
• zezwalały na wypowiedzenie królowi posłuszeństwa(rokosz),w wypadku łamania przez niego przywilejów szlacheckich;
• zobowiązywały króla do przestrzegania tolerancji religijnej.