Międzyrzecz

(łac.Meserici,Mederecensis,niem.Meseritz)miasto w woj.lubuskim,w powiecie międzyrzeckim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzyrzecz.Położone na Pojezierzu Lubuskim,nad rzeką Obrą.Według danych z 31 grudnia 2010 r.miasto miało 18472 mieszkańców.

Geografia

Położenie Miasto znajduje się w środkowej części gminy Międzyrzecz.Według danych z 1 stycznia 2010 r.powierzchnia miasta wynosiła 10,26 km².Historycznie zaliczany do Wielkopolski.Od XIV wieku do 1793 r.miasto znajdowało się w województwie poznańskim.W latach 1848–1919 leżało w Prowincji Poznańskiej,potem do 1938 r.w Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej.W latach 1950–1975 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.W latach 1975–1998 wchodziło w skład woj.gorzowskiego. 
Orientacyjne odległości do innych większych miast:

Miasto	Odległość
Gorzów	60 km
Zielona Góra	71 km
Poznań	102 km
Szczecin	150 km
Wrocław	230 km
Warszawa	410 km
Berlin	150 km

Warunki naturalne

Miasto Międzyrzecz rozbudowało się w kotlinowatym rozszerzeniu doliny Obry,w miejscu ujścia do niej Paklicy.Położone w północnej części Bruzdy Zbąszyńskiej.Położone na wysokości od 49,8 m n.p.m.do 52,5 m n.p.m.Kotlina,na dnie której powstało miasto otoczona jest wzniesieniami sięgającymi do 140 m n.p.m.Dno niecki międzyrzeckiej wypełnione jest żyznymi namułami.Dzięki tym cechom oraz możliwości eksploatacji lasów,rzek i jezior sprzyjało powstaniu wspólnoty terytorialnej we wczesnym średniowieczu.Współcześnie Międzyrzecz,zajmuje większość obszaru kotliny.Od wschodu sąsiaduje z ozem bobowickim,oddzielającym nieckę międzyrzecką od niecki polickiej.Od zachodu miasto sąsiaduje z ozem wojciechowskim.Na północny wschód od miasta rozciąga się oz obrzycki.Na terenie obecnego miasta jeśli chodzi o topografię wyróżnić należy dwa niezbyt wysokie wyniesienia,ściśle związane z układem przestrzennym miasta.Pierwszym z nich jest wyniesienie powstałe we wierzchołku,które tworzy Obra i wpadająca do niej Paklica.Wyniesienie to otoczone było z trzech stron wodami rzek,a do wschodniej części przylegała zabagniona dolinka(dziś jest to sztuczne ujście Paklicy).Dzięki tym cechom,ulokowana została tutaj pierwsza osada.Drugim wyniesieniem,o znacznie większej powierzchni jest obszar związany z późniejszym miastem.Wyniesienie to obejmuje obszar znacznej części starego miasta.Pomimo licznych zmian na przestrzeni lat,obniżenie terenu we wszystkich kierunkach,od centralnej części(okolice Rynku,skrzyżowania ulicy Świerczewskiego i Waszkiewicza)jest czytelne do dziś.Reliktem,który cechował topografię tej części Międzyrzecza jest nazwa ulicy Wysoka(Hohestrasse)istniejąca do 1945 roku.Sieć hydrograficzną Międzyrzecza tworzą rzeki Obra,Paklica oraz kilka innych cieków wodnych.Wartymi uwagi są dwie dawne fosy(raczej o charakterze gospodarczym)istniejące do dziś.Jedna z nich łączy bieg Paklicy i Obry(biegnie poprzez obecne ogródki działkowe,wzdłuż ulicy Pamiątkowej,Staszica i uchodzi do Obry w sąsiedztwie Pomnika 1000-lecia Państwa Polskiego.Druga fosa to niewielkiej długości ciek odprowadzający część spiętrzonych wód Paklicy,obok budynku Sądu i ulicy Zachodniej.

Klimat

Miasto i okolice należą do cieplejszych obszarów kraju.Pogodę na Ziemi Międzyrzeckiej warunkują ścieranie się wilgotnych mas powietrza polarnomorskiego,podzwrotnikowego z suchymi masami powietrza kontynentalnego z wschodu.Średnia roczna temperatura dla Międzyrzecza wynosi 8°C.Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń a najcieplejszym lipiec(średnia od 17,4 do 17,6°C).Roczny opad na terenie miasta i okolic jest zróżnicowany,a podyktowane jest to rzeźbą terenu.Najwyższe wartości opadowe występują na południe od Międzyrzecza,na obszarze wysoczyzn(średnia roczna 575 mm),natomiast najniższe w dolinie Obry.Dominującymi kierunkami wiatru są zachód,południowy zachód i północny zachód.Na terenie miasta i okolic,w okresie jesiennym i zimowym często występują mgły.
Klimat lokalny występujący na terenie Międzyrzecza i okolicznych obszarów podzielić można na:

• klimat wysoczyzny morenowej(na północny wschód i południowy zachód od miasta)
• klimat powierzchni sandrowej(na wschód i zachód od miasta)
• klimat doliny Obry
• klimat większych zbiorników wodnych.

Ochrona środowiska

W sąsiedztwie Międzyrzecza znajduje się kilka obszarów chronionych.
Na południe od miasta rozciągają się dwa obszary Natura 2000:

• Obszar Natura 2000 Nietoperek wraz z rezerwatem Nietoperek i Zespołem przyrodniczo-krajobrazowym Uroczyska Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.
• Obszar Natura 2000 Dolina Leniwej Obry.

Ponadto w okolicach miasta znajduje się kilkanaście użytków ekologicznych oraz kilka obszarów chronionego krajobrazu:

• 8A Dolina Obry
• 13 Rynna Paklicy i Ołoboku

Na terenie miasta znajduje się kilka pomników przyrody.

Lokalizacja	Opis	Akt prawny
Międzyrzecz ul.Staszica	Topola biała obw.525 cm,wys.30 m	R.W.L.nr 41 z 19/05/2006
Międzyrzecz pl.przy pomniku 1000-lecia	Wierzba biała obw.630 cm,wys.10 m	R.W.L.nr 41 z 19/05/2006
Międzyrzecz ul.Sienkiewicza	Wierzba biała obw.437 cm,wys.15 m	R.W.L.nr 41 z 19/05/2006
Międzyrzecz skwer przy gotyckiej farze	Wiąz szypułkowy obw.370 cm,wys.30 m	R.W.L.nr 41 z 19/05/2006
Międzyrzecz dziedziniec Muzeum	Lipa szerokolistna obw.370 cm,wys.26 m	R.W.L.nr 41 z 19/05/2006

Układ przestrzenny

Współczesny obraz architektoniczny i komunikacyjny miasta to wynik rozwoju i wielu przekształceń na przestrzeni kilkuset lat jego funkcjonowania.Gród wraz z podgrodziem oraz przyległymi osadami(targowej rejon dzisiejszej ulicy Garncarskiej oraz rolniczej rejon dawnego folwarku zamkowego i ulicy Winnica)już na przełomie X i XI wieku stanowił skupisko osadnicze o miejskim charakterze.Rozplanowanie miasta po lokacji jest czytelne do dziś.W okresie średniowiecznym rozwój oparł się na drodze prowadzącej do Poznania.Cechą charakterystyczną dla Międzyrzecza w tym czasie jest wachlarzowaty przebieg ulic.Wszystkie trzy główne drogi zbiegają się promieniście u wejścia na teren wyspy zamkowej(obecnie ul.Podzamcze).Na wygląd średniowiecznego miasta wpływ miało położenie między rzekami,co uniemożliwiło powstanie rozleglejszych obszarów zabudowy i ściśnięcie miasta w obrębie murów obronnych.U schyłku średniowiecza miasto powoli wychodzi poza obręb fortyfikacji.W następnych okresach wykształcają się przedmieścia.Powolny choć systematyczny rozwój miasta trwa do przełomu XIX i XX wieku.W początku XX wieku i okresu międzywojennego następuje znaczący rozwój miasta,a zarazem jego układu przestrzennego.Powstają nowe osiedla i łączące je drogi i ulice.Dodatkowo w 1923 roku do Międzyrzecza przyłączono wieś Winnica,a w 1928 roku kompleks szpitalny wraz z przyległościami Obrawalde,znane dziś jako Obrzyce.Znaczne zmiany w układzie miasta następują po II wojnie światowej w związku ze zniszczeniami miasta(głownie w obrębie starego miasta).
Współcześnie w Międzyrzeczu oprócz obszaru Starego Miasta wyodrębniło się kilka osiedli usługowo-mieszkalnych:

• Osiedle Zachodnie
• Osiedle Kasztelańskie
• Osiedle Zamkowe
• Osiedle Reymonta
• Osiedle Piastowskie
• Osiedle Centrum(obszar dawnych przedmieść)
• Osiedle 40-lecia
• Osiedle Gen.Sikorskiego
• Osiedle Sienkiewicza

Przepływająca przez Międzyrzecz rzeka Obra dzieli je na dwie części:prawobrzeżna(północna)z dominującą częścią przemysłową i lewobrzeżną(południową),gdzie w znacznym stopniu przeważa zabudowa mieszkalno-usługowa,z niewielką częścią przemysłową we wschodniej części miasta.

Demografia

Stan w dniu 31 XII 2010

Ogółem	18472
Kobiety	9588
Mężczyźni	8884
Gęstość zaludnienia(os./km²)	1804

Międzyrzecz z liczbą 18472 mieszkańców(stan na 2010)jest 7.co do wielkości miastem w woj.lubuskim.Tendencja spadkowa liczby mieszkańców w ostatnich latach pokazuje nieznaczny odpływ ludności z obszaru miasta.Ujemne saldo migracji spowodowane jest przede wszystkim poszukiwaniem pracy.Jeśli chodzi o wykształcenie społeczności,to najwięcej mieszkańców jest z wykształceniem średnim,podstawowym ukończonym oraz zasadniczym zawodowym.Na terenie Miasta i Gminy Międzyrzecz stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie 12,38%.Na koniec 2010 roku zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Międzyrzeczu było 2026 osób.

Ludność na przestrzeni wieków
Rok	Ludność	Rok	Ludność
II poł.IX w.	ok.100	1952	7641
poł.XVI w.	600-1000	1961	11000
1793	2502	1968	12305
1800	3539	1976	16800
1808	3712	1980	17700
1828	4110	1995	20269
1850	4836	1996	20346
1875	4676	2000	18865
1913	6199	2005	18698
1929	9550	2008	18513
1939	12096	2010	18472

Zagospodarowanie przestrzenne

Podział gruntów w mieście(stan na 2005 rok)

Struktura gruntów

Rodzaj	Powierzchnia
Użytki rolne	481 ha
Lasy i grunty leśne	24 ha
Pozostałe grunty	521 ha
Razem	1026 ha

Struktura własności gruntów w Międzyrzeczu:

• Grunty Skarbu Państwa –318 ha
• Grunty gmin i związków międzygminnych 348 ha
• Grunty,które są własnością samorządowych osób prawnych oraz grunty,których właściciele są nieznani 2 ha
• Grunty osób fizycznych 245 ha
• Grunty kościołów i związków wyznaniowych 1 ha
• Grunty powiatów 27 ha
• Grunty województw 63 ha
• Grunty spółek prawa handlowego 23 ha

Toponima

Międzyrzecz swoją nazwą nazwę bierze od położenia między rzekami Obrą i wpadającą do niej Paklicą.Pierwsza wzmianka,a zarazem nazwa miasta to Mezerici zanotowana przez Thietmara z Merseburga.W kolejnych okresach miasto w różnych dokumentach określa się min:Meczirecze,Myedzyrzecz,Myedzyrzecze,Mazirecs.Od 1793 do 1945 roku niemiecka nazwa miasta brzmiała Meseritz.

Historia miasta

Międzyrzecz to jeden z najstarszych ośrodków na terenie Polski.Miasto i Ziemia Międzyrzecka pochwalić mogą się bogatym ponad 1000-letnim rodowodem.Jego właściwa historia rozpoczyna się w połowie X wieku,w czasach Mieszka I,kiedy plemienny gródek włączony został do państwa wczesnopiastowskiego.W czasie panowania Bolesława Chrobrego,gród został wzmocniony i włączony w linię obronną zachodnich rubieży Polski.W 1002 roku w okolicach grodu ulokowany został klasztor,w którym osadzono,na zaproszenie Chrobrego dwóch mnichów benedyktyńskich.W ciągu roku dołączyli do nich dwaj nowicjusze oraz sługa z pobliskiej wioski.W 1003 roku,11 listopada zostali zamordowani i czczeni są dzisiaj jako Pięciu Braci Męczenników.Z racji przygranicznego położenia i w miejscu przecięcia szlaków handlowych następuje szybki rozwój grodu.Jednocześnie z tej lokalizacji wynikła duża liczba najazdów zbrojnych.W połowie XI w.Międzyrzecz zajęty został przez Pomorzan.W 1094 r.odbił go Bolesław Krzywousty,co odnotował Gall Anonim:Pewnego razu wyruszył na Pomorze,gdzie już wcześniej objawił sławę swego imienia,albowiem takimi siłami obległ gród Międzyrzecz i z taką gwałtownością doń szturmował,że po kilku dniach zmusił załogę do poddania się.W 1157 r.Międzyrzecz został złupiony przez wojska Fryderyka Barbarossy.Rok 1248 to prawdopodobna data lokacji miasta,potwierdzona w 1259.W wieku XIV,aby podkreślić znaczenie miasta dla tej części kraju i aby podkreślić władzę królewską,Kazimierz Wielki,na miejscu grodu wznosi ceglany zamek.Dzięki produkcji i handlu suknem miasto i mieszkańcy szybko się bogacili.Na przełomie XIV i XV wieku Międzyrzecz został ufortyfikowany.Szybki rozwój zapewniało miastu także położenie w pobliżu szlaków Poznań Lubusz oraz Frankfurt Magdeburg.Fortyfikacje i zamek nie uratowały Międzyrzecza przed masakrą w 1474 roku kiedy zamek został opanowany przez armię Macieja Korwina,wspomaganych przez księcia Jana II Szalonego z Żagania oraz wojska głogowskie i kożuchowskie.Obrońcy odparli pierwsze ataki doborowej piechoty węgierskiej Fekete Sereg.Zamek prawdopodobnie wzięto zdradą.Niektórzy historycy przypuszczają,że bramę otworzyli ludzie Piotra z Szamotuł.Inni zaś skłaniają się ku tezie,że wrogą armię wpuścili stronnicy księcia żagańskiego.Kolejna tragedia jaka spada na miasto ma miejsce w 1520 roku.W październiku w czasie wojny 1519-1521 Międzyrzecz zostaje zrównany z ziemią.Dzięki pomocy króla Zygmunta Augusta i pracy mieszkańców miasto szybko się podniosło.Stulecia XVII i XVIII przynoszą miastu serię klęsk,wynikających z wojen,przemarszów wojsk,epidemii,powodzi i pożarów,które doprowadziły do wyniszczenia miasta i załamania jego rozwoju.W roku 1793,Międzyrzecz zostaje zagarnięty przez Prusy podczas II rozbioru Polski.W okresie wojen napoleońskich,miasto na krótko powróciło do Polski.Jak podaje niemiecki spis powszechny z 1905 r.Międzyrzecz liczył sobie w tym okresie 5800 mieszkańców,w tym 94,0% Niemców,2,9% Polaków oraz 2,9% Żydów.Protestantyzm wyznawało 64,8% mieszkańców,katolicyzm 32,2% Do I wojny światowej rozwój miasta został spowolniony.Nowy okres dynamicznego wzrostu przypada na okres międzywojenny.Po powstaniu wielkopolskim i Traktacie wersalskim,miasto pozostaje w granicach Niemiec.W początkowych latach okresu międzywojennego Międzyrzecz pełni rolę stolicy i ośrodka centralnego prowincji Marchii Granicznej.Miało to swój szczególny wyraz w obrazie architektonicznym miasta.W latach 30.XX wieku,z uwagi na bliskość polsko-niemieckiej granicy,w sąsiedztwie Międzyrzecza,powstaje Międzyrzecki Rejon Umocniony.W okresie 1942-1945,w szpitalu w Obrawalde,w ramach akcji T4,uśmiercono około 10 tysięcy ludzi.W mieście i okolicach istniały także obozy jenieckie i pracy przymusowej.29 maja 1944 roku nad miastem rozegrała się powietrzna bitwa pomiędzy niemiecką Luftwaffea lotnictwem USA.Po zakończeniu II wojny światowej Międzyrzecz,po 152 latach powraca do Polski.
Kalendarium najważniejszych wydarzeń:

• między VI w.a VIII w.n.e.utworzenie na wyspie u ujścia Paklicy do Obry pierwszej osady słowiańskiej,
• druga połowa IX w.założenie na jej miejscu grodu warownego(jako głównego ośrodka plemienia dolnoobrzańskiego),
• połowa X w.zbrojne przejęcie grodu plemiennego przez państwo piastowskie,
• 1001 ufundowanie przez Bolesława Chrobrego eremu benedyktynów w lasach nieopodal grodu,
• 10 listopada 1003 męczeńska śmierć wszystkich pięciu zamieszkujących tam benedyktyńskich mnichów(zwanych dziś Pięcioma Świętymi Braćmi Międzyrzeckimi),
• 1005 pierwsza oficjalna i zachowana do czasów obecnych wzmianka o grodzie międzyrzeckim(zawarta w„Kronice”niemieckiego biskupa Thietmara z Merseburga),
• 29 stycznia 1230 pierwsza wzmianka o kasztelanii międzyrzeckiej,z Teodorykiem jako kasztelanem,
• 1248 wzmianka o osadnikach na prawie niemieckim,zwolnionych przez biskupa poznańskiego od dziesięciny prawdopodobna data lokacji miasta,
• 1259 wzmianka o wójtach i mieszczanach międzyrzeckich najwcześniejsze zachowane potwierdzenie miejskiego statusu Międzyrzecza,
• 1474 zniszczenie miasta przez wojska na Macieja Korwina;odbudowa miasta,
• 1485 potwierdzenie przywileju lokacyjnego Miasta przez Kazimierza Jagiellończyka,
• od XV w.starostwo niegrodowe,
• 1520-1574 odbudowa miasta,zniszczonego przez wojska niemieckie,podążające na pomoc Krzyżakom,
• 1574 przejazd przez Międzyrzecz wybranego na króla Henryka Walezego,
• od XVI w.ośrodek protestantyzmu,
• 1606 spustoszenie miasta przez wielki pożar,
• 1655-1718 niszczenie miasta przez wojska niemieckie,rosyjskie i szwedzkie,
• 1710 wielka zaraza,
• 1731 kolejny wielki pożar,
• 1780-1806„złoty okres”w historii miasta,jako jednego z najważniejszych europejskich ośrodków handlu suknem,
• od 1793 po II rozbiorze Polski Międzyrzecz w zaborze pruskim,
• 26-27 listopada 1806 wizyta cesarza Napoleona Bonapartego,
• 1919 ze względu na dominację ludności niemieckiej Traktat Wersalski pozostawia miasto w granicach Niemiec,
• 1942-1945 Zbrodnia w Obrzycach,
• od 1945 po 152 latach przerwy miasto ponownie w granicach Polski;wysiedlenie ludności niemieckiej,przybycie m.in.depatriantów z Kresów Wschodnich,
• 1946-1950 miasto siedzibą powiatu w województwie poznańskim,
• 1950-1975 miasto siedzibą powiatu w województwie zielonogórskim,
• 1975-1999 miasto w granicach województwa gorzowskiego,
• 1986-1987 masowe protesty mieszkańców przeciwko planom składowania odpadów radioaktywnych w podziemiach MRU,
• 27 maja 1990 utworzenie samorządowej Gminy Międzyrzecz,wraz z jej organami:burmistrzem,zarządem i radą,
• 1991 założenie Stowarzyszenia„Kontakt”,mającego zajmować się organizacją współpracy międzynarodowej Międzyrzecza z gminami partnerskimi,
• 1994 oddanie do użytku nowoczesnej oczyszczalni ścieków,
• 1998 obchody 750 rocznicy nadania praw miejskich,
• od 1 stycznia 1999 miasto siedzibą powiatu ziemskiego w województwie lubuskim,
• grudzień 1999 przyznanie Międzyrzeczowi,jako jednemu z polskich liderów współpracy zagranicznej,Złotej Gwiazdy Partnerstwa(podczas międzynarodowej konferencji w Bilbao),
• 2002 Powstanie GGM(Gminna Grupa Międzyrzeczan)spontanicznego społecznego ruchu mieszkańców miasta
• 2003 obchody 1000-lecia grodu Międzyrzecz i tragicznej śmierci Pięciu Świętych Braci Międzyrzeckich,
• 23 sierpnia 2006 oddanie do użytku nowoczesnej obwodnicy miasta.
• listopad 2008 aresztowanie burmistrza,po uprzedniej wielomiesięcznej kontroli NIK w Międzyrzeckich wodociągach.
• 5 grudnia 2009 otwarcie pływalni miejskiej„Kasztelanka”.
• 24 luty 2012 otwarcie w Muzeum w Międzyrzeczu wystawy stałej"Niemcy i inni mieszkańcy Międzyrzecza"omawiającej okres 1793-1948

Zabytki

Zamek w Międzyrzeczu
Zamek międzyrzecki należy do najciekawszych i najcenniejszych zabytków miasta.Wzniesiony na polecenie Kazimierza Wielkiego w XIV wieku.W wyniku działań zbrojnych był przebudowywany.Największe zmiany zaszły po 1520 roku.Wtedy to dobudowano dwie potężne basteje artyleryjskie.Zamek był siedzibą kasztelanów i starostów międzyrzeckich.Ruiny zamku otacza fosa,wzdłuż której biegnie zachowany wał zewnętrzny dawnego podgrodzia.

Siedziba starostów międzyrzeckich

Z racji zniszczeń zamku pod koniec XVII wieku nie nadawał on się do zamieszkania.Na początku XVIII wieku starostowie międzyrzeccy wznieśli nową siedzibę nieopodal wzgórza zamkowego.W skład zabudowań wchodzi rezydencja oraz połączona z nią oficyna,także z początku XVIII wieku.
Obecna jest to siedziba Muzeum Regionalnego:

• rezydencja starostów międzyrzeckich z 1719(od 1947 siedziba muzeum regionalnego działy:archeologiczny,historyczny i sztuki),
• oficyna dworska z początku XVIII wieku(od 1947 siedziba muzeum regionalnego dział rzemiosła artystycznego i kultury ludowej)
• W miejscowym muzeum(dawna siedziba starostów przy ul Podzamcze)znajduje się największa w Polsce kolekcja portretów trumiennych,tablic herbowych i inskrypcyjnych związanych z sarmackimi obyczajami pogrzebowymi.Portrety te były eksponowane w wielu znanych galeriach całego świata.

Do Międzyrzeckiego Zespołu Muzealnego należą także pozostałe zabudowania znajdujące się w obrębie wyspy zamkowej i otaczającego ją parku:

• karczma dworska z XVIII wieku-XIX wieku
• dom bramny odbudowany w 1975,na wzór XVIII-wiecznego budynku,zniszczonego przez wojska radzieckie w 1945
• park wokół zespołu zamkowo-muzealnego,wraz z fosą okołozamkową i starorzeczem Paklicy

Ratusz

Wybudowany został w 1581 roku na podstawie przywileju króla Stefana Batorego.Po pożarze w 1666 roku wzniesiono nowy obiekt,który w części parterowej był murowany,a piętro wykonano w konstrukcji szkieletowej.Dewastowany przez kolejne pożary w 1731 i 1827 roku.Po ostatnim z nich odbudowany został w obecnej klasycystycznej postaci.Obecnie jest to budowla murowana,na planie prostokąta,nakryta piętrowym,dachem naczółkowym z wieżą zwieńczoną neogotyckim hełmem z latarnią.Elewacje artykułowane są rytmem pilastrów.Oś fasady zaakcentowano wystawką w poziomie połaci dachu.

Rynek

Dawne centrum polityczne i gospodarze miasta.Miejsce centralne placu zajmuje ratusz miejski.Całość otoczona jest przez zespół kamienic(północna,zachodnia i południowa pierzeja).Od wschodu przylega niewielki park,będący śladem zniszczeń miasta w 1945 roku.W północnej części rynku znajduje się kościół pw.Św.Wojciecha.W 1806 roku,w jednej z kamienic nocował Napoleon,na którego planowano zamach.

Kościół parafialny pw. Św. Jana Chrzciciela

Wzniesiony w 1474 roku.Fara była kilka razy przebudowana pod koniec XV wieku(sklepienia naw) i po zniszczeniach 1520 roku.Prezbiterium otrzymało w 1545 roku renesansowy wystrój malarski z fundacji jednego ze starostów międzyrzeckich.Gotycka fara jest budowlą zorientowaną,wybudowaną z czerwonej cegły.Wnętrze trójnawowe o układzie halowym,z prosto zakończonym prezbiterium,zakrystią od północy,kruchtą i kaplicą od południa,nakrytą dachami dwuspadowymi i pulpitowymi.Nawy przekryte zostały pięcioprzęsłowymi sklepieniami gwiaździstymi.Prezbiterium zwieńczono sklepieniem kolebkowym z lunetami.Na zewnątrz kościół jest oskarpowany.Szczyty tylnej ściany(wschodniej)zdobione są sterczynami,blendami i maszkaronami.Nad zachodnią częścią bryły świątyni znajduje się niewysoka,wykonana z drewna wieża.

Kościół parafialny pw. Św. Wojciecha

Wzniesiony został w 1834 roku.Do 1945 roku świątynia ewangelicka,a od 7 grudnia 1947 roku funkcjonuje jako parafia rzymskokatolicka.Zbudowany został w stylu późnoklasycystycznym.Wnętrze jednonawowe.Fasada zwieńczona trójkątnym naczółkiem oraz wysoką wieżą z obeliskowym hełmem z pozłacanym krzyżem na szczycie.W ołtarzu głównym umieszczono obraz namalowany w 1835 roku przez Juliusa Hűbnera przedstawiający Chrystusa i czterech ewangelistów.Kościół zaprojektował Karl Friedrich Schinkel.

Synagoga

Synagoga w Międzyrzecu powstała w latach 1825-1827.Obecny murowany budynek stanął w miejscu,gdzie poprzednia stała drewniana świątynia,która uległa spaleniu.Synagoga wybudowana została w stylu klasycystycznym.Wewnątrz zachowała się wnęka na Aron ha-kodesz.W czasie II wojny światowej budynek był zdewastowany.Obecnie wyremontowany.

Pozostałe

• zespół kamienic na terenie Starego Miasta
• zespół szpitalny wraz z parkiem w Międzyrzeczu-Obrzycach z lat 1901-1904
• fragmenty XVIII-wiecznego kolegium jezuickiego
• Budynek cerkwi greckokatolickiej z XIX wieku
• budynki publiczne,przemysłowe i administracyjne z przełomu XIX i XX wieku
• relikty zabudowy przedmieść(zabudowa parterowa)m.in.ulica Winnica
• wieża ciśnień z 1914 roku
• Do końca lat 50.w pobliżu Międzyrzecza istniała wieża Bismarcka
• Międzyrzecki Rejon Umocniony(M.R.U.)system podziemnych fortyfikacji militarnych z lat 1934-1936

Ochrona zabytków

Międzyrzecz w kwestii ochrony zabytków,posiada wyodrębnione dwie strefy konserwatorskie:A obejmująca ścisły obszar Starego Miasta oraz strefa pośrednia B obejmująca szerszy teren miasta.
Do rejestru zabytków znajdujących się na terenie miasta zostało wpisanych 12 obiektów o charakterze publicznym:

• Kościół parafialny pw.św.Jana Chrzciciela XIV-XV wieku,
• Kościół parafialny pw.św.Wojciecha z 1834 roku,
• Zbór luterański z XIX wieku(obecnie Cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Międzyrzeczu)
• Synagoga z XIX wieku
• Kaplica grobowa z 1730 roku
• Al.Lipowa z XIX wieku
• Zespół zamkowy z XIV-XIX wieku
• Ratusz z 1813 roku
• Budynek sądu z 1890 roku
• Budynek więzienia z 1890 roku
• Szpital polski z XIX wieku
• Szpital ewangelicki z XIX wieku

oraz kilkadziesiąt innych obiektów z początku XIX i XX wieku zlokalizowanych w obrębie starego miasta i poza nim.

Zieleń miejska

Parki i skwery miejskie są jednym z istotniejszych obrazów miasta.
Międzyrzecz posiada dwa duże założenia parkowe oraz kilka innych obszarów zielonych:

• Park zamkowy,z I.poł XIX wieku,z bogatym drzewostanem,alejkami i mostkami nad Paklicą i fosą zamkową.Niezwykle cenna jest aleja platanów biegnąca dawnym wałem grodowym.
• Park miejski na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego z zachowanym układem alejek.

Oprócz tych parków w mieście jest kilka skwerów min.przy pomniku 1000-lecia państwa polskiego,przy gotyckiej farze św Jana Chrzciciela,a także pas zieleni wzdłuż rzeki Obry(Bulwar Jana Pawła II).

Turystyka

• Ośrodki wypoczynkowe nad jeziorem Głębokie
• Spływy kajakowe rzekami Obrą(zwłaszcza na odcinku Święty Wojciech-Gorzyca-Zalew Bledzewski) i Paklicą
• Gospodarstwa agroturystyczne w okolicach miasta

Przez miasto przebiega wiele szlaków i dróg turystycznych:

• Drogi turystyczne
  • Droga Cystersów
  • Międzynarodowa trasa rowerowa R1
• Szlaki piesze
  • szlak Kursko Gorzyca Międzyrzecz Kuligowo(dł.12,5 km)
• Szlaki rowerowe
  • od Międzyrzecza do jeziora Głębokiego,biegnący poprzez północne obszary gminy(dł.95 km)
  • Zarzyń Kęszyca Międzyrzecz Bobowicko Kuligowo Stołuń(dł.35 km)
  • Gościkowo Skoki Kuźnik Międzyrzecz Chycina(dł.35 km)
  • Międzyrzecz Rokitno(dł.14 km)

• Lubuskie szlaki Nordic walking Trójkąt Sakralny

W Międzyrzeczu i okolicach leżą trzy najważniejsze ośrodki sakralne regionu.Rokitno z sanktuarium maryjnym,Gościkowo-Paradyż pełniące obecnie funkcję seminarium duchownego,wcześniej funkcjonowało jako cysterskie opactwo oraz Międzyrzecz(Święty Wojciech),gdzie ponad 1000 lat temu zamordowano pierwszych polskich męczenników.

• Na Głębokie(czerwony)Międzyrzecz-Głębokie-Międzyrzecz(dł.24 km)
• Cysterski(zielony)Międzyrzecz-Bledzew-Miedzyzrecz(dł.34 km)

Sport i rekreacja

Kluby

• MKS Orzeł Międzyrzecz(założony 15 kwietnia 1945)męski klub piłkarski,występujący w III lidze
• KS Orzeł Międzyrzecz męski klub siatkarski występujący w III lidze
• MKT Tenis Club Poland-Orzeł Międzyrzecz(założony 15 listopada 1993)męski i żeński klub tenisowy
• MSBS Międzyrzecz męski klub brydża sportowego
• MTB MOSiW Międzyrzecz Międzyrzecki Klub Rowerzystów
• UKS Kasztelan Międzyrzecz klub młodzieżowy
• UKS Gimnazjum 1 Międzyrzecz klub młodzieżowy
• UKS Orliki Międzyrzecz klub młodzieżowy
• UKS Trójka Międzyrzecz klub młodzieżowy
• UKS Dowbor Międzyrzecz klub młodzieżowy

Obiekty

• Stadion Miejski w Międzyrzeczu kompleks obiektów sportowych przy ulicy Mieczysława Mikuły 1,otwarty 1 maja 1936,jako Plac Majowy
• Hala Widowiskowo-Sportowa hala na Osiedlu Kasztelańskim 8 A,otwarta 25 czerwca 1999(z boiskami do wszystkich gier halowych)
• Pływalnia Miejska Kasztelanka kompleks krytych basenów na Osiedlu Kasztelańskim 8 B,otwarty 5 grudnia 2009(w tym basen 25-metrowy)
• Stadion Sportowy Zdrowie w Obrzycach kompleks obiektów sportowych przy ulicy Poznańskiej 109

Kultura

Jedną z najstarszych placówek kulturalnych w powojennym mieście,obok Muzeum Regionalnego była biblioteka publiczna,otwarta w maju 1946 roku w budynku ówczesnego Domu Społecznego.Początkowo księgozbiór był niewielki,liczył tylko 44 woluminy.Kolekcja pochodziła z darowizn od mieszkańców miasta.Na wyposażenie biblioteki składały się meble przywiezione z pałacu w Bobowicku.Biblioteka na przestrzeni lat zmieniała swoją nazwę i siedziby.W 1976 roku placówkę zlokalizowano w nowym budynku na terenie powstającego osiedla mieszkaniowego.W połowie lat 50.utworzono w mieście Archiwum państwowe.Przechowywano w nim dowody metrykalne,księgi wieczyste i katastralne oraz akta sądowe z powiatów dawnego województwa zielonogórskiego:międzyrzeckiego,sulęcińskiego,świebodzińskiego i rzepińskiego.W związku z trudnościami lokalowymi na mocy decyzji państwowej zostało przeniesione do Wilkowa pod Świebodzinem.Istotną rolę w życiu kulturalnym spełniały stowarzyszenia o zasięgu regionalnym.Po odwilży w 1956 roku grupa międzyrzeczan podjęła inicjatywę zorganizowania Klubu Inteligencji.Spotkała się ona z poparciem ówczesnych władz.Przy stowarzyszeniu utworzono trzy sekcje:artystyczną,naukową i rozrywkową.Klub skupiał ludzi z różnych środowisk społecznych.Należeli do niego lekarze,inżynierowie,nauczyciele i urzędnicy.Popularyzowano też muzykę poważną,rozrywkową i wiedzę o kompozytorach polskich.Sekcja naukowa skupiała się głównie na organizowaniu odczytów i spotkaniach z badaczami i naukowcami.Towarzystwo Przyjaciół Muzeum powstałe na początku 1953 roku z inicjatywy Alfa Kowalskiego zajmowało się zbieraniem pamiątek historycznych,jak i popularyzacją ich w środowisku lokalnym.Dnia 17 stycznia 1970 roku Walne Zebranie podjęło uchwałę o likwidacji Klubu Inteligencji,a miejscowi działacze kulturalni założyli na bazie Klubu Nauczycielskiego ZNP,Klubu Inteligencji i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum nową organizację,pod nazwą Międzyrzeckie Towarzystwo Kultury.Stowarzyszenie zajmowało się także wydawaniem publikacji naukowo-społecznych pt.Zeszyty Międzyrzeckie.W mieście działało także Międzyrzeckie Towarzystwo Muzyczne,założone 19 lutego 1977 roku,które zajmowało się popularyzacją kultury muzycznej w regionie.Nieinstytucjonalne organizacje działające w mieście przyciągały głównie dzieci i młodzież.Były to teatrzyki poezji,zespoły teatralne,muzyczne i estradowe.W owym czasie popularny był kabaret Baccalarus,który miał charakter literacki i dbał o odpowiedni poziom artystyczny swych programów,korzystając z tekstów polskich pisarzy.Prezentowany był w szkołach,świetlicach i zakładach pracy.Kabaret wspomagał i udzielał porad młodzieży w zakresie sztuki recytatorskiej.W Międzyrzeczu funkcjonowały kina Świt i Piast.Wyświetlano w nich filmy polskie,radzieckie i amerykańskie.Każdy seans poprzedzany był filmem propagandowym Polskiej Kroniki Filmowej.Ważnym wydarzeniem było otwarcie 12 lipca 1971 roku Miejskiego Domu Kultury.Powstał on po zaadaptowaniu przedwojennego,nieukończonego budynku kina.Obecnie mieści się w nim sala widowiskowo kinowa,sala konferencyjna,pomieszczenia biurowe i kawiarnia.Zadaniem było organizowanie imprez kulturalno-oświatowych,rozrywkowych oraz sprawowanie nadzoru merytorycznego nad placówkami na terenie gminy.Po przełomie w 1989 roku w mieście swoją działalność kontynuowały Miejski Ośrodek Kultury,Miejska Biblioteka Publiczna i Muzeum Regionalne.W latach 90.powstały nowe instytucje kulturalne.W Międzyrzeczu swoją działalność do dziś prowadzi Klub Garnizonowy,w którym powstała druga biblioteka o charakterze publicznym.Klub wspólnie z Miejskim Ośrodkiem Kultury organizuje dla mieszkańców miasta imprezy mające na celu integrację i edukację młodych ludzi.Na dziedzińcu zamku międzyrzeckiego wystawiane są sztuki na wzór teatru greckiego,a także zamkowe spotkania z poezją.W sali starościńskiej organizowane są koncerty fortepianowe z udziałem uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia.Placówka powstała w 1993 roku z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Sztuki,uczy gry na fortepianie,skrzypcach,gitarze,akordeonie,klarnecie i flecie intensywnie współpracując ze środowiskiem i wzbogacając potrzeby kulturalne Międzyrzeczan.Doniosłym wydarzeniem w najnowszej historii miasta były w 2003 roku uroczystości Millenium Grodu i Męczeńskiej Śmierci Pięciu Braci Międzyrzeckich.W ramach obchodów odbyły się nawiedzenia relikwiarza w parafiach oraz odsłonięto tablicę pamiątkową w prawdopodobnym miejscu lokalizacji eremu wsi Święty Wojciech.W październiku 2006 roku utworzono Międzyrzecki Uniwersytet III Wieku,który skupia i aktywizuje starszych ludzi.Aktualnie jest jednym z najprężniej działających stowarzyszeń.Corocznie odbywają się w czerwcu Dni Międzyrzecza.Miasto promuje się na arenie wojewódzkiej.Czerwcowe dni są okazją do wielu spotkań i kontaktów kulturalnych społeczności międzyrzeckiej.Na zamku organizowane są pokazy walk rycerskich.Ostatnie lata to czas owocnego funkcjonowania lokalnych organizacji pozarządowych.W Międzyrzeczu podejmowane są inicjatywy w zakresie kultury wykorzystujące prywatne źródła finansowania.Istnieje Bractwo Rycerskie biorące udział w lokalnych imprezach na terenie gminy.Pracownia Galeryja Kotłownia prowadzi zajęcia dla młodych twórców,organizując wystawy,zajęcia artystyczne i projekty twórcze.
Obecnie główną instytucją zapewniającą dostęp kultury dla mieszkańców miasta i okolic jest Międzyrzecki Ośrodek Kultury,w skład którego wchodzi:

• Kino 3D Świt
• Dom kultury
• Biblioteka Publiczna

Edukacja

• Szkoły Podstawowe
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im.Szarych Szeregów
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im.Powstańców Wielkopolskich
  • Szkoła Podstawowa nr 4
• Gimnazja
  • Gimnazjum nr 1
  • Gimnazjum nr 2 im.Adama Mickiewicza
  • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
• Szkoły średnie
  • I Liceum Ogólnokształcące im.Heliodora Święcickiego
  • Zespół Szkół Ekonomicznych im.Stanisława Staszica
  • Zespół Szkół Budowlanych
  • Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im.Zesłańców Sybiru w Bobowicku
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
• Zakład Doskonalenia Zawodowego

Ponadto na terenie miasta działa pięć ośrodków przedszkolnych.

Opieka zdrowotna

W mieście dostęp opieki zdrowotnej zapewniają:

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Międzyrzeczu z oddziałami:Wewnętrzny,Dziecięcy,Intensywnej opieki medycznej,Całodobowa izba przyjęć,Chirurgiczny,Położniczo-ginekologiczny,Noworodkowy
• Samodzielny Publiczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Międzyrzeczu z oddziałami:Całodobowy psychiatryczny ogólny,Całodobowy oddział detoksykacyjny alkoholowy i dla uzależnionych od środków psychotropowych,Całodobowy terapii dla uzależnionych od alkoholu,Całodobowy rehabilitacji psychiatrycznej,Całodobowy oddział nerwic,Całodobowy oddział psychiatryczny dla chorych na gruźlicę,Całodobowy oddział psychiatryczny dla chorych somatycznie,Całodobowa izba przyjęć,Neurologia
• Niesamodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespołowa Praktyka Lekarzy Rodzinnych Pro Vita
• Indywidualne praktyki lekarskie
• Prywatne gabinety lekarskie
• Poradnie lekarskie przy Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Międzyrzeczu

Wspólnoty religijne

Na terenie Międzyrzecza znajduje się sanktuarium Pierwszych Męczenników Polski zwanych także Męczennikami Międzyrzeckimi albo Pięcioma Braćmi Męczennikami,którzy zginęli w nocy z 10 na 11 listopada 1003 r.najprawdopodobniej na terenie dzisiejszej wsi Święty Wojciech,nieopodal ówczesnego grodu Międzyrzecz.Kustoszami relikwii są księża pallotyni.
Pozostałe parafie:

• Parafia pw.św.Jana Chrzciciela
• Parafia pw.św.Wojciecha
• Filia parafii pw.Miłosierdzia Bożego w Bobowicku Kościół pw.Podwyższenia Krzyża Św.w Międzyrzeczu-Obrzycach
• Parafia Wojskowa pw.Ducha Świętego na terenie garnizonu 17 Brygady Zmechanizowanej

Na terenie miasta działalność religijną oprócz Kościoła rzymskokatolickiego prowadzą również inne związki wyznaniowe:

• Parafia Ewangelicko-Metodystyczna
• Parafia Greckokatolicka Świętych Cyryla i Metodego
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy(Sala Królestwa)

Media lokalne

Dostęp do informacji z regionu dla mieszkańców miasta i gminy,oprócz takich tytułów jak Gazeta Lubuska zapewniają także miesięczniki:Kurier Międzyrzecki,wydawany od marca 1991 roku oraz Powiatowa ukazująca się na terenie powiatu międzyrzeckiego od kwietnia 1999 roku

Infrastruktura

Transport drogowy

W przeszłości Międzyrzecz był węzłem kolejowym,dziś pozostał jedynie węzłem drogowym,położonym na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 3 i trasy drogi ekspresowej S3(będącą częścią drogi krajowa nr 3)z drogą wojewódzką nr 137 relacji Słubice Trzciel.Kilkanaście kilometrów na południe od miasta przebiega autostrada A2.W ramach infrastruktury drogowej Międzyrzecz posiada kilka przepraw mostowych,w tym kładki dla pieszych na Obrze i Paklicy.

Transport kolejowy

Przez miasto przebiega kilka linii kolejowych:

• Linia kolejowa relacji Gorzów Wielkopolski Zbąszynek(Linia nr 367).
• Linia kolejowa relacji Wierzbno Rzepin(Linia nr 364).
• Linia kolejowa relacji Międzyrzecz Toporów(Linia nr 375).

Transport autobusowy

W mieście znajduje się dworzec PKS oraz kilka przystanków autobusowych,na których zatrzymują się autobusy linii lokalnych i krajowych.

Transport lotniczy

Najbliższym portem lotniczym jest lotnisko w Babimoście,oddalone od Międzyrzecza ok.40 kilometrów.Międzyrzecz posiada natomiast dwa niewielkie lądowiska trawiaste(jedno położone w granicach administracyjnych miasta,drugie w sąsiedztwie linii kolejowej do Nietoperka).

Infrastruktura techniczna

Energią cieplną wraz z zarządzaniem kotłowniami i ciepłowniami na terenie miasta zajmuje się Zakład Energetyki Cieplnej.Miasto posiada dwie kotłownie miejskie oraz kilka innych zlokalizowanych na terenie osiedli mieszkaniowych. Kotłownia Miejska przy ulicy Fabrycznej jest opalana miałem węgla kamiennego oraz miałem węgla brunatnego.Kotłownia ma moc 15 MW.Znajduje się ona w znacznym oddaleniu od strefy mieszkaniowej,na terenie przemysłowej części miasta.Połączona z odbiorcami jest ciepłociągiem długości około 3 km niskiej estakadzie.Zakład posiada duży plac opałowy wraz bocznicą kolejową.W 2001 roku,na terenie Obrzyc wybudowano kotłownię gazową,która zaopatruje w energię kompleks szpitalny wraz z okolicznymi osiedlami.Dostawcą gazu i operatorem sieci w Międzyrzeczu jest koncern EWE.Firma ta pełni również funkcję pogotowia gazowego na terenie miasta.Międzyrzecz zaopatrywany w gaz wysoko metanowyGZ 50 o kaloryczności 39,870 MJ/m³.Międzyrzecz posiada jedną stację uzdatniania wody,która zlokalizowana jest w południowej części miasta.Do SUW woda czerpana jest z 15 studni głębinowych zlokalizowanych na terenie gminy Międzyrzecz.Woda do odbiorców dostarczana jest przy uŜyciu blisko 166 km rurociągów z wykorzystaniem jednego zbiornika wieżowego.Miasto posiada miejską oczyszczalnię ścieków zlokalizowaną przy miejskiej obwodnicy.Zakład jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczno-chemiczną,dostosowaną do usuwania związków biogennych.Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2006 roku wynosiła 131,1 km.Główny system zasilania dla miasta znajduje się na ul.Piastowskiej.Podłączony jest do sieci ogólnokrajowej poprzez linie wysokiego napięcia 110 kW.

Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo mieszkańców w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych zdarzeń zapewnia Komenda Powiatowa Straży Pożarnej.Międzyrzecka jednostka ratowniczo-gaśnicza(trzy zmiany)wyposażona jest w nowoczesny sprzęt,w skład której wchodzi także grupa ratownictwa wodnego licząca 17 płetwonurków.Oprócz jednostki PSP,w Międzyrzeczu działa także OSP-Obrzyce oraz Wojskowa Straż Pożarna.Ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego zapewnia Komenda Powiatowa Policji z wydziałami prewencji,ruchu drogowego i kryminalnego.Teren miasta podzielony jest na czterech dzielnicowych.Ratownictwo medyczne zapewnia Szpitalny Oddział Ratunkowy działający przy Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej.Funkcjonuje jako jeden z elementów zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego w skład którego wchodzą zespoły ratownictwa medycznego(specjalistyczne i podstawowe).Od 2006 roku w Międzyrzeczu,co roku organizowane są międzynarodowe ćwiczenia zespołów ratunkowych MEDLINE.Na terenie miasta stacjonuje także 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana.Mimo że Międzyrzecz jest położony pomiędzy dwiema rzekami,w mieście i okolicach nie ma bezpośredniego zagrożenia powodzią.Mogą jednak pojawiać się okresowe wylewy rzek,które mogą doprowadzić do podtopień niżej położonych terenów.Ostatni większy wylew Obry miał miejsce na początku 2011 roku.

Gospodarka

Międzyrzecz posiada rozbudowaną strefę przemysłową zlokalizowaną w północnej części miasta.Obok starszej części rozbudowywanej po II wojnie światowej,w 2006 roku otwarto Międzyrzecki Park Przemysłowy I.W przyszłości planuje się otwarcie kolejnego parku(MPP II),który będzie zlokalizowany w północno-wschodniej części miasta.Działalność gospodarczą w Międzyrzeczu prowadzą firmy z kapitałem krajowym i zagranicznym.Produkuje się min.wyroby z tworzywa sztucznego na potrzeby budownictwa,przemysłu motoryzacyjnego,kosmetycznego,farmaceutycznego i spożywczego.Międzyrzecz jest również siedzibą przedsiębiorstw,które produkują wyroby na bazie własnych projektów i technologii.W mieście i gminie Międzyrzecz w 2006 roku zarejestrowanych było 1932 podmiotów gospodarczych.W 2007 roku ich ilość wzrosła do 2150.Pod koniec 2009 roku liczba zarejestrowanych podmiotów wyniosła prawie 3 tysiące.Obsługę handlową miasta zapewnia szereg obiektów handlowo-usługowych.Międzyrzecz posiada 7 supermarketów,kilka innych sklepów sieci lokalnych i ogólnokrajowych,1 Dom handlowy,1 targowisko miejskie.Dodatkowo miasto posiada kilkadziesiąt innych punktów handlowych z różnych branż.W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Międzyrzecz.

Administracja

Miasto jest siedzibą miejsko-wiejskiej gminy Międzyrzecz oraz starostwa powiatowego.W Międzyrzeczu swoje siedziby mają między innymi:Sąd rejonowy wraz z aresztem śledczym,Prokuratura rejonowa,Powiatowy Urząd Pracy,Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.Obsługę pocztową zapewnia Urząd pocztowy Międzyrzecz 1 wraz z trzema agencjami pocztowymi(na terenie Obrzyc,Os.Zachodniego i Os.Piastowskiego).

Burmistrzowie Międzyrzecza

• Eugeniusz Ziarkowski(od 1990 do 1994)
• Władysław Kubiak(od 1994 do 2002)
• Tadeusz Dubicki(od 2002)

Międzyrzeczanie

• Andrzej Kołakowski polski działacz opozycyjny w okresie PRL,bard,poeta,pedagog,publicysta,nauczyciel akademicki
• Zenon Laskowik legenda polskiej sceny kabaretowej lat 70. i 80.XX wieku,jeden z twórców Kabaretu TEY
• Dawid Murek siatkarz,reprezentant Polski,uczestnik Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach
• Emill Zillmann i Georg Zillmann architekci niemieccy,aktywni na Górnym Śląsku na początku XX w.

Miasta partnerskie

Od czasu przemian po roku 1989 miasto nawiązało współpracę z innymi miastami z państw zachodnich:

• Andrésy od 1997(nieoficjalnie),od 8 października 2005(oficjalnie)
• Bad Freienwalde(Oder) od 4 maja 2001
• Berlin-Wilmersdorf od 23 października 1993
• Halderberge od 1988(tylko nieoficjalnie)
• Haren(Ems) od 24 października 1991
• Vlagtwedde od 24 października 1991