Instytut Diaków w Przemyślu

(również Instytut Diaków i Nauczycieli Szkół)instytucja pedagogiczna utworzona 24 lipca 1816 w Przemyślu przez biskupa Michała Lewickiego oraz księdza Iwana Mohylnyckiego,w celu kształcenia diaków cerkiewnych i nauczycieli szkół ludowych.Na utworzenie szkoły wyraził zgodę papież Pius VII,a zatwierdził pismem z 24 sierpnia 1818 cesarz Franciszek I.Uczniami Instytutu mogła być jedynie młodzież unicka.Przyjmowano z zasady chłopców pochodzących z ubogich rodzin.Od kandydatów wymagano przygotowania ogólnego na poziomie programu dwuklasowej szkoły początkowej oraz zdolności,jakie powinny cechować dobrego diaka i nauczyciela.Kandydatami do Instytutu byli najczęściej synowie księży lub służby cerkiewnej.Dodatkowym warunkiem przyjęcia była roczna praktyka nauczycielska/diakowska.Nauka w szkole toczyła się systemem kursowym,półrocznym.Pierwszy kurs kończył się egzaminem i promocją na drugi kurs,a drugi kurs kończył się egzaminem końcowym z całości materiału dwóch kursów.Podobne instytucje działały we Lwowie i Chełmie.Uczniowie Instytutu,tak jak i nauczyciele szkół ludowych,zwolnieni byli z obowiązku służby wojskowej.W latach 40.XIX wieku rocznie Instytut kończyło do 25 osób.Zwykle ponad połowa korzystała z bezpłatnej nauki i pobytu w internacie.Instytut utrzymywany był w części ze składek wiernych,a w części z dochodów ziemskich kurii.