Biografia
Adam Asnyk pochodził z rodziny szlacheckiej.Był synem Kazimierza,powstańca listopadowego,który po odbyciu zesłania osiedlił się w Kaliszu i trudnił się handlem skórami(na czym dorobił się znacznego majątku i następnie otworzył hotel i księgarnię) i Konstancji z Zagórowskich.Został ochrzczony w miejscowym kościele św.Mikołaja Biskupa;ojcem chrzestnym Adama został Walenty Stanczukowski.W 1849 r.rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Realnej w Kaliszu,w której zawarł przyjaźń m.in.z braćmi Agatonem i Stefanem Gillerami i gdzie w 1853 r.złożył egzamin dojrzałości.W Kaliszu mieszkał do 1856 r.po czym wyjechał do Warszawy,gdzie podjął studia w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie(1856 r.)następnie w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie(1857–1859)oraz na uniwersytetach we Wrocławiu(1859–1860),gdzie działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim,Paryżu(1861 r.) i Heidelbergu(1861–1862).Brał udział w ruchu spiskowym;w 1860 r.został aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej.W powstaniu styczniowym był członkiem wrześniowego Rządu Narodowego.W latach 1864–1867 przebywał za granicą,w 1866 r.uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Heidelbergu.Po powrocie do kraju mieszkał we Lwowie,a w 1870 r.osiadł w Krakowie.Debiutował w 1870 r.na łamach dziennika„Kaliszanin”wierszem Rodzinnemu miastu(w tym samym dzienniku i w tym samym roku debiutowała Maria Konopnicka).W 1875 r.ożenił się z Zofią Kaczorowską,z którą miał syna Włodzimierza.W styczniu 1882 r.został wydawcą krakowskiego dziennika„Reforma”,przemianowanego w listopadzie tego roku na„Nową Reformę”,której redaktorem odpowiedzialnym był od grudnia 1889 do stycznia 1895 r.Od 1884 r.był radnym miejskim w Krakowie.W 1889 r.został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego.W 1890 r.przewodniczył sprowadzeniu z Paryża prochów Adama Mickiewicza.Był jednym z organizatorów Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie(1882 r.)Podejmował wyprawy wysokogórskie w Tatry był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego.Wiele podróżował po Europie.W 1888 r.odbył podróż do Włoch,na Sycylię,Maltę i północne wybrzeże Afryki,zakończoną w Marsylii.W 1894 r.odbył podróż na Cejlon i do Indii.Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie.
Twórczość
Wiersze ogłaszał w zbiorach pt.Poezje(1869,1872,1880,1894 r.)Twórczość literacką rozpoczął w latach 1864-65.Jego liryka w tym okresie była wyrazem rozterki duchowej poety,przeżywającego kryzys światopoglądowy,pogłębiony klęską narodową.Powstają wiersze pełne bluźnierstw(Odpowiedź),buntu przeciw Stwórcy i ustalonemu porządkowi świata(Julian Apostata),goryczy i zwątpienia(W zatoce Baja),krytycznego obrachunku z romantyzmem politycznym(Sen grobów).Obok nich powstawały też utwory wyrażające tęsknotę za"siłą ducha",pragnienie odrodzenia"duszy współczesnej"aż do pokornego poddania się nakazom Chrystusowej nauki(Pod stopy krzyża).Od ok.1870 r.rozpoczął poszukiwanie własnej drogi twórczej.Pisał wtedy erotyki,wiersze oparte na motywach ludowych,lirykę refleksyjną.W utworach Asnyka zaczęła z czasem dominować postawa epicka;w miejsce lirycznego obrazu ludzkich przeżyć pojawił się zobiektywizowany,epicki obraz świata,refleksja coraz częściej zastępuje komentarz liryczny.Najpełniejszym wyrazem tej zintelektualizowanej poezji jest cykl 30 sonetów Nad głębiami(1883-94),który przyniósł Asnykowi miano"poety-filozofa".W cyklu tym zawarł poeta swój system filozoficzny,będący próbą pogodzenia idealizmu z pozytywistycznym realizmem i scjentyzmem.Z tym ostatnim łączy filozofię Asnyka praktycyzm myślowy,uznanie osiągnięć współczesnych nauk przyrodniczych oraz prawa powszechnego rozwoju.W przeciwieństwie jednak do pozytywistów nie wierzył w możliwość empirycznego poznania rzeczywistości.Rozum ludzki okazuje się bezradny w miarę postępu wiedzy.Założenia etyczne tego systemu głoszą obowiązek czynnego udziału jednostki w duchowym procesie dążenia do powszechnej doskonałości.Styl sonetów określić należy mianem dyskursywnego;cechuje go intelektualizacja oraz abstrakcyjność leksyki,brak rozbudowanych obrazów,metafor,porównań.W twórczości Asnyka obecna jest stale nuta patriotyczna,głosząca wiarę w siłę narodu i możliwość odzyskania wolności,polemiczna wobec konserwatywnego programu ugody(w 25 rocznicę powstania 1863 roku).Motywem wielu jego utworów jest krajobraz górski,zwłaszcza tatrzański(Ranek w górach,Kościeliska,Noc nad Wysoką,Letni wieczór,Podczas burzy,Limba,Wodospad Siklawy,Giewont)oraz motywy morskie(Podróżni,W zatoce Baja),sonety(Zmiennego bytu falo ty ruchliwa!...Wieczne ciemności!bezdenne otchłanie!...Na falach swoich toczy słońc miliony...)oraz cykl Z obcych stron(1895 r.)Taormina,Noc na morzu w drodze z Malty do Goletty,Na polach Kartagi,Pointe du Raz."Góry i morze pisał Asnyk w liście do ojca 28 maja 1874 to jedyne uniwersalne lekarstwo na wszystkie ludzkie dolegliwości,tam oddychając świeżym,wonnym powietrzem,pojąc się widokiem świeżej a wzniosłej natury można zapomnieć o cierpieniach i troskach..."
Najważniejsze dzieła
- Nad głębiami(1883-1894)cykl sonetów
- Poezje(1869 r.)
- Poezje(1872 r.)
- Poezje(1880 r.)
- Poezje(1894 r.)
- liczne utwory dramatyczne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz