Wincenty Konstanty Kalinowski

Herbu Kalinowa(ur.21 stycznia/2 lutego 1838 w Mostowlanach,zm.10 marca/22 marca 1864 w Wilnie)rewolucjonista,uczestnik powstania styczniowego,bohater narodowy Białorusi,Litwy i Polski,z zawodu dziennikarz i prawnik.
Życiorys
Pochodził z ubogiej rodziny ziemiańskiej,był synem Szymona Kalinowskiego.Matka jego wcześnie zmarła,wychowywała go macocha.Rodzina nie posiadała nieruchomości,zamieszkiwała w folwarku Jakuszówka koło Świsłoczy.Po ukończeniu szkoły średniej w Świsłoczy w 1855 r.przeprowadził się do Moskwy,gdzie studiował prawo na uniwersytecie.Po paru latach przeniósł się do Sankt Petersburga,gdzie kontynuował studia na Uniwersytecie Petersburskim oraz zaangażował się w mieszaną(polsko-rosyjską)konspirację wymierzoną w carat.W 1860 r.osiadł na powrót w guberni grodzieńskiej,gdzie zajmował się pracą rewolucyjną.Zaczął wydawać pismo"Mużyckaja Prauda",jedno z pierwszych czasopism w języku białoruskim(pisany łacinką),oraz dwa inne czasopisma w języku polskim.W swych pismach Kalinowski wypowiadał się za uniezależnieniem się Litwy od Rosji,powrotem do federacji polsko-litewskiej,ochroną języka białoruskiego oraz za zdecydowanymi reformami społecznymi(uwłaszczenie chłopów,parcelacja wielkich majątków ziemskich).Był zwolennikiem włączenia do zbrojnej walki o niepodległość szerokich mas chłopskich.Po wybuchu powstania styczniowego zaangażował się w tworzenie Prowincjonalnego Komitetu Litewskiego w Wilnie,gdzie objął funkcję komisarza rządu polskiego na województwo grodzieńskie.Wkrótce awansował na Komisarza Pełnomocnego na Litwę,przez co zyskał kontrolę nad wszystkimi jednostkami walczącymi na obszarze byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego.Zdradzony przez jednego ze swych żołnierzy,przekazany został w ręce Rosjan.Uwięziony w Wilnie,napisał Zapiski spod szubienicy.Swojej roli w powstaniu nie umniejszał i nie ukrywał,ale zarazem odmawiał wskazywania współpracowników.Skazano go na karę śmierci przez rozstrzelanie,ale wyrok ten zamieniono na bardziej hańbiące powieszenie.Został stracony 22 marca 1864 r.na Rynku Łukiskim w Wilnie.
Imię
Wincenty Konstanty Kalinowski we wszystkich swoich osobistych dokumentach używał imienia„Wincenty”.Jednak w białoruskiej historiografii nazywany jest czasem imieniem„Kastuś”.Po raz pierwszy takim określeniem posłużył się w swoim Karotkim narysie historyi Biełarusi Usiewaład Ihnatouski białoruski historyk,członek Biura KC Komunistycznej Partii Białorusi,jeden z przywódców antypolskiej partyzantki w 1920 roku.Ihnatouski pisał swój Karotki narys…w czasie,gdy był zaangażowany w walkę z Polakami i zdaniem prof.Anatola Hryckiewicza miało to wpływ na jego postrzeganie postaci Kalinowskiego.Według Hryckiewicza Ihnatouski uważał,że imię„Wincenty”ma zbyt polski,a za mało białoruski charakter.Aby więc uniknąć wrażenia,że Kalinowski był Polakiem,historyk postanowił przemianować go tylko na Konstantego.Ponadto,Ihnatouski usiłował przedstawić powstanie styczniowe 1863 roku na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego jako powstanie chłopskie.Przekształcił zatem imię„Konstantego”w„Kastusia”,co miało nadać mu chłopski charakter,odpowiedni do wizerunku przywódcy takiego powstania.
Upamiętnienie
W białoruskiej literaturze historycznej używanej jest okresowo pojęcie"powstanie Kalinowskiego".W czasach radzieckich był przedstawiany jako bohater,samo powstanie styczniowe także było uważane za jeden z etapów walki o wyzwolenie robotniczo-chłopskie.Po uzyskaniu przez Białoruś niepodległości w wyniku rozpadu ZSRR Kalinowski dalej był kreowany na narodowego bohatera,w tym okresie podkreślano wątki związane z dążeniem do niezależności Białorusi.Władze Białorusi ustanowiły w tym okresie order Konstantego Kalinowskiego.Pod rządami Łukaszenki stosunek do Kalinowskiego był początkowo pozytywny,ale po protestach z 2006 roku kiedy opozycja uznała Kalinowskiego za symbol oporu wobec władz,rząd rozpoczął tępienie jego kultu.Zlikwidowany został order jego imienia,powstanie styczniowe uznano za podporządkowane wyłącznie interesom polskim,a przeciw białoruskim.Obecnie władze powróciły do polityki historycznej prowadzonej przez władze carskie uznają za bohatera Michaiła Murawiowa,który tłumił powstanie styczniowe.Imię Konstantego Kalinowskiego od 2006 r.nosi program stypendialny Rządu RP dla białoruskich studentów wyrzuconych ze studiów po dżinsowej rewolucji.