Węgorzewo

(dawniej Węgobork,niem.Angerburg,lit.Ungura)miasto w woj.warmińsko-mazurskim,w powiecie węgorzewskim,siedziba gminy miejskiej Węgorzewo.Od 1 stycznia 2002 miasto powiatowe.Według danych z 30 czerwca 2012 r.miasto miało 11644 mieszkańców.W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Węgorzewo.
Położenie
Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 10,88 km².W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.suwalskiego,a w latach 1999-2001 do powiatu giżyckiego.
Historia
Krzyżacy w 1335 r.zbudowali u ujścia Węgorapy do Mamr drewniany zamek,zwany Angerburg.Został on spalony w 1365 r.w czasie najazdu Litwinów.Nowy zamek usytuowano w tym samym miejscu.W XV wieku,niedaleko zamku,powstała nowa osada nazywana początkowo Gieratową Wolą,potem Nową Wolą.Próba lokacji miasta w 1412 r.nie powiodła się.W roku 1479 biskup warmiński Łukasz Watzenrode wydał pozwolenie na wybudowanie w osadzie kaplicy.W 1510 r.w dokumentach wymieniana jest osada Gerothwohl(Geratowa Wola),później zwana Nowa Wsią,której przywilej lokacyjny wydano w 1514.Nowa Wieś była zaczątkiem miasta,a 4 kwietnia 1571 miejscowość uzyskała prawa miejskie,nadane przez księcia Albrechta Fryderyka Hohenzollerna.W 1656 miasto zostało doszczętnie zniszczone w czasie najazdu sprzymierzonych z Rzecząpospolitą Tatarów.Po tych zniszczeniach i wyludnieniach rozwijało się wskutek żywiołowej kolonizacji polskich osadników z Mazowsza.W tym czasie nosiło dwie nazwy:niemiecką Angerburg(od nazwy zamku) i polską Węgobork(przyswojenie nazwy niemieckiej).Kolejna klęskę miasto przeżyło w latach 1709-1710 w czasie epidemii dżumy.W 1730 wprowadzono oświetlenie ulic latarniami.W 1734 r.na węgorzewskim zamku gościł król Stanisław Leszczyński uciekał z kraju przed wojskami rosyjskimi,które wyniosły na tron polski Augusta III Sasa.Z Węgorzewa Stanisław Leszczyński udał się do Francji.W roku 1740 arianin inżynier Jan Władysław Suchodolec(syn Samuela Suchodolskiego ze Starej Różanki)zbudował wodociąg.Woda doprowadzona była do studzien miejskich i do najwyższych pięter węgorzewskiego zamku.W 1829 r.otwarto pierwsze na Mazurach seminarium nauczycielskie,kształcące niemiecką kadrę nauczycielską.Ożywienie miasta spowodował rozwój żeglugi na jeziorach mazurskich i wybudowanie linii kolejowej.Do 1945 r.Węgorzewo było węzłem kolejowym,z którego rozchodziło się pięć linii(do dzis została tylko jedna do Kętrzyna,ale w 1992 zawieszono ruch osobowy).W czasie I wojny światowej toczyły się w okolicy walki między wojskami niemieckim a rosyjskimi.W latach międzywojennych Węgorzewo stało sie popularnym letniskiem i ośrodkiem sportów wodnych.W 1945 r.zabudowa miasta zniszczona została w około 80% przez Armię Czerwoną.W 1945 r.miasto włączone zostało do Polski pod nazwą Węgorzewo.Jego dotychczasowa,niemiecka ludność zastąpiona została polskimi przesiedleńcami.Od 2002 Węgorzewo pełni funkcje miasta powiatowego.
Zabytki i turystyka

• Późnogotycki kościół św.Piotra i Pawła z lat 1605-1611,powiększony o transept w 1729 r. i dobudowana wieżą w połowie XVIII w.hełm z latarnią z 1826 r.Późnorenesansowe wyposażenie wnętrza,ołtarz główny i ambona z XVII w.Nad portalem wieży umieszczone są herby barona Fryderyka zu Dohna i Andrzeja von Kreutzena fundatorów kościoła.Obok płyta nagrobna starosty Hansa von Auera,z 1659 r.
• Zamek krzyżacki z 1398 r.przebudowany w pierwszej połowie XVIII w.w stylu barokowym.W połowie XIX w.zamek został zaadaptowany na sąd i więzienie.Po zniszczeniach w czasie II wojny światowej odbudowany i przeznaczony na cele kulturalne.Jest to budowla trójskrzydłowa,obejmująca nieregularny dziedziniec,otwarta w stronę rzeki Wegorapy.W skrzydle północnym znajduje się brama wjazdowa.Zachowała się także okrągła baszta.
• Ratusz z XIX w.przy ul.Zamkowej,przed wojną budynek Urzędu Finansowego,obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy
• Kamieniczki z XIX w.przy ul.Zamkowej,Teatralnej,Pionierów,Placu Wolności
• Cerkiew prawosławna z początku XX wieku(parafialna)dawna kaplica baptystów
• Dwie kaplice cmentarne z XIX/XX w.
• jezioro Mamry
• Kanał Młyński
• Muzeum Kultury ludowej przy ul.Portowej
• pałac i park z 1.połowy XIX w.
• przystań rybacka i jachtowa,kursują tu statki pasażerskie
• budynek dworca kolejowego z XIX w.
• budynek Szkoły Podstawowej nr 1(dawniej garnizon)z XIX w.
• kompleks budynków Jednostki Wojskowej z XIX w.
• kompleks budynków dawnego zakładu Betehsda z XIX w.
• dawne cmentarze Betehsdy przy ul.Teatralnej i Rolnej z XVIII w.
• kościół Dobrego Pasterza wybudowany w latach 1912-1913
• kościół bizantyjsko-ukraiński Św.Krzyża 1933

Wspólnoty wyznaniowe
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą:

• Kościół Chrześcijan Baptystów
• Kościół Ewangelicko-Augsburski
• Kościół Greckokatolicki
• Kościół Rzymskokatolicki
• Kościół Zielonoświątkowy
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny(parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła)
• Świadkowie Jehowy(zbór).

Sport
W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Vęgoria Węgorzewo.W sezonie 2006/2007 grał w klasie okręgowej,w I grupie warmińsko-mazurskiej.Zajął w niej 2.miejsce i po barażach z Romintą Gołdap(3:0 w,1:1 d)awansował do IV ligi warmińsko-mazurskiej.Po reformie rozgrywek,awansował do III ligi podlasko-warmińsko-mazurskiej,w której grał 3 sezony(2008/2009-2010/2011).W tym ostatnim sezonie Vęgoria spadła do IV ligi warmińsko-mazurskiej i gra w niej obecnie(sezon 2012/2013).
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Miasto Węgorzewo jest miastem garnizonowym.Rozmieszczony jest tutaj 11 Mazurski Pułk Artylerii im.gen.Józefa Bema.
Transport
Główne ciągi transportowe

• ul.S.Jaracza ul.Zamkowa ul.Gen.J.Bema ul.Łuczańska
• ul.Armii Krajowej
• pl.Grunwaldzki ul.11 Listopada

Główne skrzyżowania

• pl.Grunwaldzki
• ul.Zamkowa ul.Armii Krajowej
• ul.Zamkowa ul.3 Maja

Trasy wylotowe

• ul.Łuczańska droga krajowa nr 63 Giżycko,Łomża,dalej droga krajowa nr 61 Warszawa
• ul.Stefana Jaracza droga wojewódzka nr 650 Kętrzyn,dalej Olsztyn
• ul.Armii Krajowej droga krajowa nr 63 Rudziszki
• ul.11 Listopada droga wojewódzka nr 650 Gołdap,dalej Suwałki
• ul.Jasna Kal
• al.Wojska Polskiego Stręgiel

Drogi krajowe i wojewódzkie przebiegające przez miasto

• droga krajowa nr 63 Sławatycze Węgorzewo Rudziszki w mieście:ul.Armii Krajowej ul.Zamkowa ul.Gen.J.Bema ul.Łuczańska
• droga wojewódzka nr 650 Stara Różanka Węgorzewo Gołdap w mieście:ul.S.Jaracza ul.Zamkowa ul.Targowa ul.11 Listopada

Przejście graniczne Perły-Kryłowo w gminie Węgorzewo to planowane polsko-rosyjskie drogowe przejście graniczne dla małego ruchu graniczego.
Transport zbiorowy
Do Węgorzewa obecnie nie docierają pociągi pasażerskie PKP ruch pasażerski został zawieszony w 1992 roku,a towarowy w 2000 roku.Najbliższa stacja kolejowa z czynnym ruchem pasażerskim PKP znajduje się w pobliskim Giżycku.Jednak od 19 lipca 2008 roku w okresie wakacji i we wrześniu odbywają się kursy pociągów turystycznych pod zarządem Stowarzyszenia Hobbystów Kolejowych.W przyszłości planowany jest parowóz i zwiększenie liczby kursów z 2 w weekendy do 4 codziennie.Lokalne i dalekobieżne połączenia autobusowe obsługiwane są przez Veolia Transport Oddział w Węgorzewie.Ważną rolę odgrywają również:PPKS Mrągowo i PPKS Suwałki.Węgorzewo posiada dalekobieżne połączenia autobusowe z Warszawą,Gdańskiem,Olsztynem,Augustowem i Suwałkami.Lokalne autobusy kursują do Gołdapi,Giżycka,Kętrzyna,Mrągowa,Kruklanek i miejscowości powiatu węgorzewskiego.
Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie: Leffrinckoucke(Francja)20 czerwca 1992 Rottenburg(Niemcy)1 czerwca 1996 Jaworów(Ukraina)1 czerwca 1996 Czerniachowsk(Rosja)23 grudnia 1996 Niemenczyn(Litwa)27 lutego 2008