Świętosława

Sygryda Storråda,Świętosława,Saum–Aesa(szw.Sigrid Storråda,w Danii jako Gunhild czyli Gunhilda,po słowiańsku Świętosława)(ur.między 960–972,zm.po 1016)królowa Szwecji,Danii i Norwegii.Córka Mieszka I i prawdopodobnie Dobrawy,siostra Bolesława Chrobrego,w sagach skandynawskich wzmiankowanego jako"Burisleif lub Burislafr,potężny konung Windlandii".

Kwestia historyczności

Świętosława jest postacią,która pojawia się w wielu nordyckich sagach i kronikach historycznych.Nie jest do końca pewne,czy żyła naprawdę,czy też postać ta jest połączeniem kilku innych kobiet żyjących w tamtym okresie.Istnieje możliwość,że Sygryda,druga żona króla Danii Swena Widłobrodego,córka szwedzkiego wodza Skagula Tostea została pomylona z pierwszą żoną Swena,księżniczką polską Świętosławą,która po ślubie zmieniła imię na Gunhilda.

Życie

Data urodzin niepewna.Przyszła na świat między rokiem 960 a 972.Źródła nie mówią wprost o imieniu jej matki,ale w tym czasie jedyną żoną Mieszka była Dobrawa Przemyślidka i to ona zapewne była matką Świętosławy.Nie znane są żadne informacje na temat jej dzieciństwa i wychowania.Pomiędzy rokiem 980 a 984 ojciec wydał ją za Eryka Zwycięskiego,króla Szwecji.Najprawdopodobniej było to małżeństwo polityczne,wymierzone przeciw Danii,które miało umożliwić Mieszkowi umocnienie swej władzy na Pomorzu Zachodnim.Jedynymi znanymi dziećmi z tego małżeństwa byli Olof Skötkonung,późniejszy król Szwecji oraz Holmfryda Eriksdotter.Sygryda owdowiała około 995 roku.Olaf sprawował już wówczas pełnię władzy.Królowa doprowadziła w tym czasie do zawarcia sojuszu szwedzko-duńskiego wymierzonego przeciw Norwegii pieczętując go swoim małżeństwem z królem Danii i Norwegii Swenem Widłobrodym,który powrócił z wygnania.Małżeństwo to zostało zawarte około 996 roku.Z tego związku urodziło się co najmniej pięcioro dzieci,w tym dwaj kolejni duńscy królowie:Harald II Svensson i Kanut II Wielki oraz córki:Estryda oraz Świętosława.Gdy Swen około 1002 wypędził żonę,schroniła się ona u brata,Bolesława Chrobrego w Polsce.Swen w 1013 r.został królem Anglii.Po śmierci duńskiego króla Swena ich synowie Harald i Kanut przybyli do Polski prosząc ją aby wróciła do Danii.Ostatnim pewnym faktem z jej życia jest powrót do Danii.Kanut w 1016 r.podbił Anglię.Prawdopodobnie matka towarzyszyła mu podczas jego panowania w Anglii,źródła wskazują,że żyła jeszcze w 1016 r.Miejsce i data śmierci nieznane.

Kroniki historyczne

Kroniki historyczne twierdzą,że Sygryda była córką mitycznego Burysława(być może Mieszka I).Średniowieczne kroniki współczesne Sygrydzie pozwalają na sformułowanie hipotezy,że mogła ona być córką Mieszka i Dobrawy.Kilka średniowiecznych kronik stoi na stanowisku,że matka Haralda II i Kanuta Wielkiego wywodziła się z plemienia Polan lub innego blisko z nimi spokrewnionego plemienia słowiańskiego.
Ten rodowód Sygrydy potwierdzają:

• Thietmar z Merseburga wspomina,że córka Mieszka I,a siostra Bolesława Chrobrego wyszła za mąż za Swena Widłobrodego i urodziła mu dwóch synów,Haralda II i Kanuta Wielkiego.W przekazie tym nie ma jednak żadnej wzmianki na temat jej imienia.Thietmar miał prawdopodobnie największą wiedzę spośród wszystkich średniowiecznych kronikarzy na temat wydarzeń mu współczesnych,ponadto był dosyć dobrze zaznajomiony z sytuacją w Polsce i Danii w tamtym czasie.
• Adam z Bremy pisze,że polska księżniczka była żoną Eryka Zwycięskiego i matką Haralda II oraz Kanuta Wielkiego.Informacja ta jest uważana przez niektórych historyków za niepewną.
• Encomium Emmae Reginae zawiera wzmiankę,że Kanut Wielki i jego brat przybyli na ziemie Słowian po swoją matkę,żeby zabrać ją z powrotem do Danii.Informacja ta nie przesądza tego,że Sygryda wywodziła się z plemion słowiańskich,jednak kronika mocno to sugeruje.
• Liber vitae of the New Minster and Hyde Abbey Winchester zawiera zapis mówiący,że siostra króla Kanuta nosiła imię Santslaue(Santslaue soror CNVTI regis nostri),które bez wątpienia jest imieniem słowiańskim. J.Steenstrup sugeruje,że siostra Kanuta została tak nazwana po swojej matce,stąd hipoteza(odtąd uważana za słuszną),że słowiańską wersją imienia Sygryda jest Świętosława.To stwierdzenie pokrywa się z tezą,jakoby Sygryda byłą córką Mieszka.

Twierdzenie,że matką Kanuta była siostra Bolesława Chrobrego wyjaśnia kilka zagadkowych zapisów w średniowiecznych kronikach,jak choćby to,że polscy wojownicy brali udział w podboju Anglii.Pogląd jakoby imię Świętosławy było zmieniane dwukrotnie jest mało prawdopodobny.Tylko skandynawskie źródła nazywają ją Sygrydą Storrådą.Imię Gunhilda zostało jej nadane,gdyż Świętosława było trudne do wymówienia w języku duńskim.Jednakże niektórzy historycy podają w wątpliwość fakt,aby autorzy sag,żyjący kilka pokoleń po opisywanych wydarzeniach byli mieli tak szczegółową wiedzę na temat jej imienia.Świętosława występuje w sagach pod imieniem Sygryda prawdopodobnie dlatego,że osoby je spisujące miały trudności z wymówieniem i zapisaniem tego trudnego imienia.

Szwedzkie źródła

Według nordyckich sag,a więc utworów po części historycznych,po części fantastycznych,Sygryda była córką szwedzkiego wikinga Skagula Tostea.Poślubiła króla Szwecji Eryka Zwycięskiego,z którym miała syna Olofa Skötkonunga.Rozwiodła się z nim,a w lenno otrzymała Götalandię.Już po śmierci Eryka wyszła ponownie za mąż za króla Danii Swena Widłobrodego.Duński historyk Saxo Grammaticus potwierdza część informacji zawartych w sagach,pisząc,że wdowa po Eryku Zwycięskim wyszła za Swena Widłobrodego po tym jak odrzuciła zaloty Olafa Trygvassona.

Odmowa małżeństwa z Olafem Tryggvasonem

Około 998 r.Sygrydzie zaproponowano małżeństwo z królem Norwegii Olafem Tryggvasonem,odmówiła jednak,gdyż wymagałoby to od niej przejścia na chrześcijaństwo.Królowa odpowiedziała Olafowi:Nie porzucę wiary,którą wyznawali moi przodkowie.We wściekłości Olaf uderzył ją,a ona spokojnie powiedziała mu:Któregoś dnia to może doprowadzić do twojej śmierci.Królowa nadal unikała małżeństwa,a zajmowała się montowaniem koalicji przeciwko Olafowi,której celem było całkowite jego pogrążenie.Zrealizowała swój plan sprzymierzając Szwecję i Danię przeciwko Norwegii,finalnym wydarzeniem była przegrana Olafa w bitwie pod Svold.Tego dnia królowa Sygryda dopełniła swojej zemsty,a Olaf patrząc na porażkę swoich wojsk wolał rzucić się do morza,niż dostać się do niewoli wroga.Według Pawła Jasienicy Świętosława kochała się w Olafie Tryggvasonie,który ją odtrącił i to stało się przyczyną intrygi,która zakończyła się jego śmiercią w Bitwie pod Svold.

Przydomek"Storråda"

Storråda oznacza osobę mocną w słowach,dumną.Sygryda otrzymała ten skandynawski przydomek kiedy spaliła żywcem króla Vestfoldii Haralda Grenske,aby przestrzec innych"mało ważnych"królów przed proponowaniem jej małżeństwa.

Polskie źródła

Niemal wszyscy polscy historycy uważają,że Świętosława i Sygryda to ta sama osoba.W polskich encyklopediach imię Sygryda jest prezentowane jako druga forma imienia Świętosława.Większość polskiej historycznej literatury naukowej uważa,że Sygryda była Polką,a forma imienia Sygryda była stworzona przez osoby spisujące sagi nordyckie.

Rodzina

Małżeństwa i potomstwo

Sygryda Storråda była dwukrotnie mężatką.
Z pierwszym mężem Erykiem Zwycięskim(ur.ok.945,zm.995)miała dwoje dzieci:

• Olofa I Skötkonunga(ur.ok.980,zm.1021/1022)króla Szwecji,
• Holmfrydę córkę.

Z mężem Svenem Widłobrodym(ur.w okr.950–960,zm.2 lub 3 II 1014)miała czworo dzieci:

• Haralda I Svenssona(zm.1018)regenta i króla Danii,
• Kanuta Wielkiego(ur.996/997,zm.12 XI 1035)króla Danii i Norwegii,
• Estrydę Małgorzatę(ur.995,zm.9 V w okr.1057–1073)żonę jarla Ulfa Torgilssona,
• Świętosławę(ur.w okr.995–999,zm.zap.po 1031)żonę księcia słowiańskiego Wyrtgeorna.

Genealogia

Siemomysł ur.IX/Xw.zm.w okr.950–960

NN

Bolesław I Srogi ur.po 903 zm.15 VII 972

NN

Mieszko I ur.w okr.922–945 zm.25 V 992

Dobrawa ur.ok.930 zm.977

		1 Eryk Zwycięski ur.ok.945 zm.995OO 980–984		Sygryda Storråda(Świętosława)(ur.960–972,zm.po 1016)		2 Swen Widłobrody ur.w okr.950–960 zm.2 lub 3 II 1014OO   986
	1		1		2		2		2
Olof I Skötkonung ur.ok.980 zm.1021/1022		Holmfryda		Harald I Svensson zm.1018		Kanut Wielki ur.996/997 zm.12 XI 1035		Estryda Małgorzata ur.995 zm.9 V w okr.1057–1073
	2
Świętosława ur.w okr.995–999 zm.zap.po 1031

Od 1835 r.do 1977 r.szczątki kobiety Haraldskær Woman z epoki żelaza(początek XI w.)odkryte na Półwyspie Jutlandzkim były mylnie przypisywane Sygrydzie.Dopiero gdy szczątki poddano datowaniu metodą radiowęglową okazało się,że ta hipoteza była błędna.Ten błąd to jeden spośród wielu niejasności na temat skandynawskich królów i szlachty w tamtym okresie.

Sygryda w kulturze

Poezja,proza,sagi

Henry Wadsworth Longfellow napisał poemat pod tytułem Królowa Sygryda Storråda,którego pierwsze wersy to:
Królowa Sygryda Storråda usiadła dumnie i wysoko
W komnacie,z której spoglądała na łąkę i zagrodę.
O serce najdroższe,
Czemu ogarnia cię żal taki?
Karen Blixen w krótkim opowiadaniu Potop w Norderney wydanym w zbiorze Siedem niesamowitych opowieści opisuje jak Sygryda zaprosiła do domu konkurentów do swojej ręki i spaliła ich żywcem,aby zniechęcić innych zalotników.Ponadto uwieczniono ją w kilku sagach,w tym w XII-wiecznej,jako jedną z osób,które doprowadziły do śmierci króla Norwegii Olafa Tryggvassona.Jest jedną z głównych postaci Sagi o Jarlu Broniszu Jana Władysława Grabskiego.