piątek, 1 lutego 2013

Kraków

801-850 powstanie pierwszej osady otoczonej palisadą(Kraków)
(łac.Cracovia)miasto na prawach powiatu w południowej Polsce,siedziba władz województwa małopolskiego,drugie w kraju pod względem liczby mieszkańców i pod względem powierzchni.Położone nad Wisłą,na obszarze Bramy Krakowskiej,Niecki Nidziańskiej i Pogórza Zachodniobeskidzkiego.Jest jednym z najstarszych miast Polski o ponadtysiącletniej historii,z wieloma wartościowymi obiektami architektonicznymi.Działa w nim również wiele instytucji i placówek kulturalnych gromadzących bezcenne zabytki.W przeszłości miasto należało do Ligi Hanzeatyckiej zrzeszającej najważniejsze ośrodki handlowe w Europie.Do 1795 r.Kraków był formalnie stolicą Polski,a do 1611 r.siedzibą władców państwa polskiego.W latach 1596–1795,czyli do III rozbioru Polski,jako stolica Rzeczypospolitej funkcje stołeczne dzielił z Warszawą,która stała się miastem rezydencjalnym króla.Obecnie jest stolicą województwa małopolskiego,a także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji krakowskiej.W zapisach historycznych jest uznawany za główne miasto historycznej Małopolski.Do historycznej funkcji Krakowa odnosi się jego pełna nazwa Stołeczne Królewskie Miasto Kraków usankcjonowana prawnie przez Radę Ministrów jak i wcześniej przez naczelne władze państwowe II Rzeczypospolitej,które używały tej nazwy w swoich aktach prawnych.Również nazwy skróconej tj.:st.król.miasto Kraków,st.kr.miasto Kraków albo stoł.król.miasto Kraków.Niektóre z tych aktów prawnych obowiązują do dzisiaj.Na arenie międzynarodowej Kraków postrzegany jest jako"duchowe i naukowe serce Polski".W Krakowie znajdują się główne siedziby m.in.:Polskiej Akademii Umiejętności,Narodowego Centrum Nauki,Europejskiego Towarzystwa Chirurgicznego,Polskiego Towarzystwa Promieniowania Synchrotronowego,Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury,dowództwa Wojsk Specjalnych RP,Polskiego Związku Narciarskiego.Miasto posiada również wiele placówek kulturalnych o znaczeniu i statusie narodowym m.in.Narodowy Stary Teatr,Muzeum Narodowe,Panteon Narodowy,Drukarnia Narodowa,Archiwum Narodowe,Biblioteka Jagiellońska,Instytut Książki.Miasto pełni funkcję centrum administracyjnego,kulturalnego,edukacyjnego,naukowego,gospodarczego,usługowego i turystycznego.Kraków jest drugim,po Warszawie,największym w kraju rynkiem nowoczesnej powierzchni biurowej,a także jednym z kluczowych węzłów drogowych i kolejowych w Polsce.W Balicach pod Krakowem znajduje się drugi co do wielkości polski port lotniczy o znaczeniu międzynarodowym.Według raportu inwestycyjnego Konferencji ds.Handlu i Rozwoju ONZ(UNCTAD)z 2011 roku Kraków jest najlepszym miejscem na świecie do lokowania centrów usług dla biznesu.W kwietniu 2012 r.Kraków znalazł się w gronie 120 najatrakcyjniejszych miast świata(tzw.lista hot spots dotycząca konkurencyjności biznesowej)w ujęciu jednostki badawczej Economist Intelligence Unit wykonującej badania na zlecenie banku Citi Handlowy.Kraków będzie jednym z miast gospodarzy Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2014 oraz Mistrzostw Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn 2016.Kraków został również wyróżniony tytułem Europejskiego Miasta Sportu 2014.Brytyjski think tank Globalization and World Cities(GaWC),badający wzajemne stosunki pomiędzy miastami świata w kontekście globalizacji,uznał natomiast Kraków za metropolię globalną(High Sufficiency). 
Położenie 
Kraków jest położony w południowej Polsce,w środkowo-północnej części województwa małopolskiego.Miasto leży nad Wisłą i na jego terenie znajdują się ujścia dopływów rzeki Wisły:Białuchy(dolny bieg Prądnika),Rudawy,Dłubni,Drwiny Długiej i Wilgi.Kraków znajduje się w miejscu zbiegu kilku krain geograficznych:Bramy Krakowskiej,Kotliny Oświęcimskiej,Kotliny Sandomierskiej,Pogórza Zachodniobeskidzkiego,Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.Położenie Krakowa sprawia,że jest on bazą dla wycieczek w polskie góry,czy wypadów do malowniczej Jury Krakowsko-Częstochowskiej.Z Krakowem sąsiadują gminy:Igołomia-Wawrzeńczyce,Kocmyrzów-Luborzyca,Koniusza,Liszki,Michałowice,Mogilany,Niepołomice,Skawina,Świątniki Górne,Wieliczka,Wielka Wieś,Zabierzów,Zielonki.Gminy te należą do dwóch powiatów sąsiadujących z Krakowem:powiat krakowski oraz powiat wielicki.
Podział administracyjny
W XIV w.w Krakowie były 22 ulice,w 1866 już w mieście i na przedmieściach 113,w 1880 135,w 1909 161,a w 1926 457 ulic.Od 27 marca 1991 Kraków podzielony jest na 18 dzielnic samorządowych oznaczonych cyframi rzymskimi i nazwami.Od roku 2002 Rada Miasta Krakowa uchwałą podjęła decyzję o formalnym przydzieleniu nazw krakowskim dzielnicom.Nazwy te obowiązywały do tej chwili potocznie.Powszechnie używany jest historyczny podział miasta z lat 1951–1975 na 6 dzielnic administracyjnych:Stare Miasto,Zwierzyniec,Kleparz,Grzegórzki,Podgórze,Nowa Huta lub podział na 4 dzielnice,obowiązujący od 1975:Śródmieście,Podgórze,Krowodrza,Nowa Huta.W Krakowie nazwy dzielnic pochodzą w większości od nazw miast,wsi,jurydyk,folwarków,osad itp.,tworzących kiedyś oddzielne jednostki osadnicze a na przestrzeni wieków włączanych w granice administracyjne miasta.W ujęciu lokalnym Kraków i sąsiadujące miejscowości tworzą aglomerację krakowską.W ujęciu regionalnym mówi się o Krakowskim Obszarze Metropolitalnym(KOM),natomiast w ujęciu ponadregionalnym Kraków jest biegunem wzrostu oddziałującym na sąsiadujące województwa śląskie,świętokrzyskie oraz podkarpackie.
Środowisko naturalne
Wydłużoną równoleżnikowo oś miasta stanowi dolina Wisły.Sieć rzeczną tworzy Wisła,jej prawy dopływ Wilga oraz dopływy lewe:Rudawa,Białucha,Dłubnia,Sanka i inne.
Klimat
Rekord ciepła:+37,4°C(12 sierpnia 1921)/+38,4°C(30 czerwca 1833)
Rekord zimna:-32,7°C(10 lutego 1929)
Rekord opadów:313mm(lipiec 1903)
Wartości średnie dla kolejnych miesięcy roku:
Średnia temperatura i opady dla Krakowa
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordowo wysokie temperatury[°C]15 19 23 29 31 31 34 34 29 26 18 18 34
Średnie najwyższe temperatury[°C]0 +1 +7 +12 +17 +20 +21 +21 +17 +12 +5 +2 +11
Średnie najniższe temperatury[°C]-5 -4 0 +3 +7 +11 +12 +12 +8 +4 0 -3 +3
Rekordowo niskie temperatury[°C]-30 -27 -17 -7 -3 1 6 5 -2 -7 -17 -23 -30
Średnia liczba dni z opadami 18 17 15 15 15 16 14 13 13 13 17 20 186
Struktura użytkowania terenu
Struktura użytkowania gruntów(2005)
Rodzaj Powierzchnia %
Użytki rolne 10345 ha 31,65%
Lasy i grunty leśne 1172 ha 3,59%
Pozostałe grunty i nieużytki 21167 ha 64,76%
Razem(Σ)32684 ha 100%
Użytki rolne w mieście(2005)
Rodzaj Powierzchnia %
Grunty orne 8272 ha 79,96%
Łąki 1500 ha 14,50%
Pastwiska 370 ha 3,58%
Sady 203 ha 1,96%
Użytki rolne(Σ)10345 ha 100%
Przyroda
Parki i ochrona przyrody
W Krakowie jest około 40 parków,które łącznie zajmują ok.318,5 ha(2002 r.)co stanowi niespełna 1% całkowitej powierzchni miasta.W Krakowie znajduje się 5 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 48,6 ha(0,15% powierzchni miasta).Na obszarze miasta Krakowa znajdują się niewielkie zielone obszary wchodzące w skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych.Zespół ten zajmuje się ochroną terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej m.in.fragmenty parku Bielańsko-Tynieckiego,Tenczyńskiego oraz Dolinek Krakowskich,wraz z ich otulinami.Ponadto ostoja przyrodnicza Jury Krakowsko-Częstochowskiej wchodzi w skład programu CORINE biotopes ze względu na swoją florę,faunę,geomorfologię i krajobraz.Zachodnia część Krakowa stanowi tzw.Obszar Krakowski i podlega polskiej sieci ekologicznej,a część obszaru miasta usytuowana jest w zasięgu korytarza ekologicznego rzeki Wisły.Rzeki,ich doliny oraz zbiorniki wodne to jedne z najciekawszych z przyrodniczego punktu widzenia miejsc w Krakowie.W południowej części stoków wzgórz wapiennych oferują one warunki do rozwoju roślinności ciepłolubnej muraw i zarośli kserotermicznych.
Rezerwaty i pomniki przyrody
Nazwa rezerwatu Powierzchnia Przedmiot ochrony
Bielańskie Skałki 1,73 ha spontaniczne procesy sukcesji biocenoz leśnych na skalistym,dawniej pozbawionym lasu terenie
Bonarka 2,29 ha rezerwat geologiczny,uskoki geologiczno-tektoniczne,powierzchnie abrazyjne,odsłonięte utwory jurajskie,kredowe i trzeciorzędowe
Panieńskie Skały 6,41 ha wąwóz jurajski z wychodniami skał wapiennych,naturalny las bukowy i grądowy.
Skałki Przegorzalskie 1,38 ha skała z roślinnością kserotermiczną
Skołczanka 36,77 ha zrębowe wzgórze wapienne ze zróżnicowanymi biocenozami,stanowisko fauny środowisk kserotermicznych,w tym rzadkich i zagrożonych gatunków owadów
W Krakowie znajduje się 260 pomników przyrody,większość z nich to drzewa.Źródło Świętojańskie w Tyńcu oraz głaz narzutowy przy ulicy Spółdzielców są pomnikami przyrody nieożywionej.
Użytki ekologiczne 
  • Uroczysko w Rząsce teren częściowo położony w gminie Kraków,a częściowo na terenie Zabierzowa,zajmuje około 59 ha.Celem utworzenia użytku była ochrona fiołka bagiennego gatunku zagrożonego wyginięciem,który w roku 2001 został wpisany na listę Polskiej Czerwonej Księgi Roślin.Użytek chroni także pozostałość ekosystemów leśnych oraz wodnych na tym terenie
  • Łąki Nowohuckie teren o powierzchni około 57 ha.Użytek ten został uchwalony w 2003 roku przez Radę Miasta Krakowa,położony jest w pobliżu Placu Centralnego.Utworzony został w celu ochrony pół naturalnych zbiorowisk roślinnych(łąk podmokłych)w dolinie Wisły
  • Staw Dąbski teren o powierzchni 2,53 ha.Użytek ten został uchwalony w 2010 roku przez Radę Miasta Krakowa,położony jest w dzielnicy Dąbie,w sąsiedztwie Galerii Kraków Plaza.Głównym przedmiotem ochrony jest ekosystem stawu wraz z rzadkimi gatunkami zwierząt,np.szczeżują wielką(Anodonta cygnea) i różanką(Rhodesus sericeus)symbiotycznymi gatunkami małży i ryby,wymienionymi w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt
  • Dolina Prądnika teren o powierzchni 14,145 ha utworzony uchwałą Rady Miasta Krakowa nr LX/782/08 z dnia 17 grudnia 2008 r.Położony jest wzdłuż rzeki Prądnik od ul.Górnickiego do granic miasta Krakowa.Głównym celem powołania użytku jest zachowanie naturalnie meandrującego koryta rzeki Prądnik,wraz z siedliskiem m.in.19 gatunków ssaków(m.in.borowca wielkiego,bobra i wydry)oraz 51 gatunków ptaków(m.in.pliszki górskiej jedyne stwierdzone miejsce występowania w Krakowie)
  • Staw przy ul.Kaczeńcowej teren o powierzchni 0,82 ha,utworzony uchwałą Rady Miasta Krakowa z dnia 19 grudnia 2007 roku.Jest to staw położony w dolinie rzeki Dłubni w Nowej Hucie -Bieńczycach.Utworzony został dla ochrony ostoi kilkudziesięciu gatunków ptaków,motyli,mięczaków.Ochronie podlega staw wraz z otoczeniem
  • Rozlewisko potoku Rzewnego teren o powierzchni 2,77 ha,utworzony został uchwałą Rady Miasta Krakowa z dnia 19 grudnia 2007 roku.Powstał dla ochrony trzech rodzajów siedlisk:leśnego(las mieszany i ols),łąkowego i szuwarowego.Obszar ten stanowi ostoję wielu gatunków ptaków,wśród których liczną grupę stanowią ptaki drapieżne i sowy.Znajduje się pomiędzy cmentarzem w Borku Fałęckim,a ul.Jeleniogórską i obejmuje część doliny niewielkiego Potoku Rzewnego
  • Uroczysko Kowadza teren o powierzchni 1,82 ha,utworzony został uchwałą Rady Miasta Krakowa z dnia 17 grudnia 2008 roku.Powstał dla ochrony muraw kserotermicznych z fauną rzadkich gatunków owadów.Znajduje się w Tyńcu przy ul.Świętojańskiej
  • Las w Witkowicach 
Uzdrowiska 
Na terenie Krakowa znajdują się 2 uzdrowiska(w obu znajdują się parki):
  • W Swoszowicach na jego terenie znajdują się dwa źródła wody leczniczej Zdrój Główny i Napoleon,które dostarczają unikatowych wód mineralnych bogatych w anion siarczanowy,anion wodorowęglanowy,kation wapniowy,kation magnezowy.Zawartość siarki w wodach klasyfikuje Swoszowice na 5.miejscu na świecie,a 4.w Europie.W uzdrowisku leczy się także schorzenia reumatyczne za pomocą kąpieli z wykorzystaniem wód siarczanych i borowiny
  • W uzdrowisku Mateczny wykonywane są zabiegi odnowy biologicznej,balneologii
Demografia 
Największą populację Kraków odnotował w 2011 r.według danych GUS 759137 mieszkańców. Toponimia 
Za pełny tytuł miasta przedstawia się Stołeczne Królewskie Miasto Kraków.Pomimo coraz większej kosmopolityzacji,Kraków pozostaje nadal depozytariuszem polskiego godła.Jako jedyne miasto w Polsce ma prawo używać w herbie godła Państwa Polskiego.Taka możliwość,według symboliki heraldycznej,przysługuje jedynie miastom i regionom stołecznym.Autorem pierwszego źródła piśmiennego, w którym w 966 pojawia się Kraków jest Ibrahim ibn Jakub.W dokumentach łacińskich w 973 występuje w formie Cracoua.Językoznawca Jerzy Nalepa twierdzi,że rdzeń krak oznacza odgałęzienie rzeczne.Według legendy zapisanej w końcu XII wieku przez Wincentego Kadłubka nazwa Krakowa pochodzi od imienia księcia Kraka,natomiast w legendach czeskich występuje postać księcia Kroka. 
Historia
Średniowiecze
Najstarszy ośrodek osadniczy znajdował się m.in.na obronnym Wawelu i był jednym z grodów w plemiennym państwie Wiślan.Ziemie Wiślan mogły znajdować się przez pewien czas pod władaniem Państwa Wielkomorawskiego.W X w.(najprawdopodobniej w latach ok.960 ok.986)Kraków wszedł w zależność od Czech,rządzonych przez pierwszych władców z dynastii Przemyślidów.Była to zależność luźna,natury trybutarnej i nie pozostawiła wyraźniejszych śladów w tradycji historycznej,a niektórzy historycy kwestionują w ogóle panowanie czeskie nad Krakowem w tym okresie.Około 990 gród znalazł się w granicach państwa piastowskiego,stając się jedną z głównych siedzib królestwa(łac.sedes regni principalis);próby dokładnego ustalenia czasu wcielenia do państwa Piastów oscylują pomiędzy 987 a 989.Pierwsza wiarygodna pisemna wzmianka o Krakowie pochodzi z dokumentu Dagome iudex z ok.992.Nad Wisłą obok Wawelu,niewielkim wzgórzu z jurajskiego wapienia,według legendy stała niegdyś świątynia pogańska,na miejscu której zbudowano następnie kościół romański pw.św.Michała Archanioła.Co najmniej od 1000 w Krakowie znajdowała się siedziba biskupstwa,a za panowania Kazimierza Odnowiciela Kraków stał się główną siedzibą książęcą.W okresie rozbicia dzielnicowego Kraków był siedzibą księcia seniora,z czasem jednak książęta krakowscy stracili faktyczne zwierzchnictwo nad innymi władcami piastowskimi.W 1241 miasto zostało zniszczone podczas najazdu mongolskiego(tatarskiego).Mogło to zadecydować o niepowodzeniu pierwszej lokacji Krakowa,którą najprawdopodobniej planowano na początku XIII wieku.W dniu 5 czerwca 1257,wzorując się na Wrocławiu,książę Bolesław V Wstydliwy,jego matka Grzymisława i żona św.Kinga nadali miastu przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim w Koperni koło Pińczowa.Zasadźcami byli trzej wójtowie:Gedko Stilvoyt,Jakub z Nysy i Dytmar Wolk z Wrocławia.Nowo wytyczone miasto zostało zasiedlone głównie przez przybyszów ze Śląska i Niemiec,co tłumaczy fakt posługiwania się językiem niemieckim przez mieszczaństwo krakowskie do XVI w.Wtedy też powstał charakterystyczny szachownicowy układ miasta,w który wpasowano zachowane elementy wcześniejsze(ul.Grodzka,kościół Mariacki).Pomiędzy Krakowem a Wawelem istniała osada Okół,dawne podgrodzie,która została wcielona do Krakowa przez króla Władysława Łokietka po buncie wójta Alberta.W 1320 w katedrze wawelskiej miała miejsce koronacja Władysława Łokietka,kończąca symbolicznie okres rozbicia dzielnicowego.Odtąd,aż do 1734,Kraków był miejscem koronacji królów Polski.W XIV wieku na przedmieściach Krakowa powstały dwa kolejne miasta:na południu Kazimierz(1335) i na północy Kleparz(1366).Jako stolica jednego z mocarstw europejskich w XV i XVI w.,Kraków rozwijał się pod względem architektonicznym,handlowym,rzemieślniczym,kulturalnym i naukowym.Kompleks zamkowy na Wawelu przebudowano i rozbudowano w stylu renesansowym.Odnowiono powstały w 1364 uniwersytet.Zbudowany został również Barbakan razem z okręgiem murów miejskich. 
Dzieje nowożytne(XVI–XIX wiek) 
Po unii polsko-litewskiej i powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów Kraków znalazł się na uboczu wielkiego państwa.Sejmy i elekcje nowych monarchów odbywały się pod Warszawą,położoną mniej więcej w połowie drogi między stolicami Korony i Litwy.Od 1596 rozpoczął się proces przenoszenia dworu królewskiego Zygmunta III Wazy z Krakowa do Warszawy,zakończony ok.1611 r.Warszawa uzyskiwała tytuł miasta rezydencjalnego Jego Królewskiej Mości,a Kraków do ostatniego rozbioru Polski pozostawał formalną stolicą Rzeczypospolitej.Katedra na Wawelu pozostała miejscem koronacji i pochówków królów Polski,zaś Kraków stołecznym i królewskim miastem,w którym funkcjonowały pozostałe instytucje stołeczne takie jak np.skarbiec koronny.Nawet w czasach późniejszych wezyr turecki Kara Mustafa,pisał w korespondencji do związanego z Wilanowem Jana III Sobieskiego:"zniszczę Twój Kraków...".Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej rozpoczął się upadek Krakowa.Zniszczenia wojenne mocno nadszarpnęły pozycję miasta i zahamowały jego rozwój.Po raz pierwszy Kraków został zniszczony przez obce wojska w 1655 r.podczas"potopu szwedzkiego"(przedmieścia ucierpiały jednak mocno już w 1587 r.podczas próby zdobycia miasta przez arcyksięcia Maksymiliana III Habsburga).W latach 1656-1657 miało miejsce kolejne oblężenie miasta,bronionego wówczas przez Szwedów.W XVIII w.Kraków był zdobywany przez wojska pruskie,szwedzkie,austriackie i rosyjskie.24 marca 1794 na rynku krakowskim przysięgę Narodowi złożył naczelnik Tadeusz Kościuszko rozpoczynając tym samym powstanie.15 czerwca 1794 r.do Krakowa wkroczyły wojska pruskie.Prusacy obsadzili Wawel i założyli tam składy wojskowe.Wtedy to dokonał się rabunek polskich klejnotów i insygniów koronacyjnych ze skarbca koronnego,które zostały przewiezione do Berlina,a następnie częściowo włączone do skarbca pruskiego oraz przetopione lub spieniężone na potrzeby wojenne.Prusacy opuścili Kraków w 1795 roku.Po III rozbiorze Polski Kraków zajęli Austriacy.Aleksander Rożniecki dowódca kawalerii uczestnicząc w wojnie austriacko-polskiej,począwszy od Raszyna,z oddziałem forpocztą,dotarł do Krakowa 14 lipca 1809 r.(dzień przed ks.Poniatowskim) i przełamał ostatni opór Austriaków przed zwycięskim wkroczeniem księcia.14 października 1809 r.,na mocy traktatu z Schönbrunn,Kraków i Podgórze zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego jako stolica departamentu.W latach 1815-1846 stanowił stolicę niewielkiego powierzchniowo,formalnie niepodległego państwa Rzeczypospolitej Krakowskiej.W tym okresie rozpoczęła się gruntowna modernizacja i przebudowa miasta,które wciąż tkwiło w średniowiecznym układzie urbanistycznym.Zburzono większość murów miejskich,zasypano fosę,na miejscu której powstał park Planty.Po powstaniu krakowskim,zorganizowanym przeciwko dominacji austriackiej ale i faktycznie przeciwko trzem zaborcom naraz(czyli tzw."państw opiekuńczych"Rzeczypospolitej Krakowskiej),miasto zostało w 1846 r.zaanektowane przez Austrię,w której granicach pozostawało aż do 1918.Nazwę Rzeczpospolita Krakowska zastąpiono nową:Wielkie Księstwo Krakowskie.Odtąd cesarz austriacki używał tytułu Wielki Książę Krakowa.W 1850 wielki pożar zniszczył ok.10% powierzchni miasta. 
Historia najnowsza(XX wiek) 
W latach 1910-15 ogłoszono i częściowo wprowadzono plan regulacyjny Wielkiego Krakowa,w ramach którego włączono w granice administracyjne Krakowa znajdujące się w jego otoczeniu miasta,osady i wsie.W 1915 nastąpiło połączenie Krakowa z Podgórzem,miastem założonym w 1784 na przeciwległym brzegu Wisły.6 sierpnia 1914 r.wyruszyła z Krakowa I Kompania Kadrowa z Józefem Piłsudskim na czele.Było to pierwsze polskie wojsko od czasów rozbiorów Polski.I Kompania przekroczyła granicę Kongresówki z zamiarem wyzwolenia pozostałej części Rzeczypospolitej.Z początkiem 1918 r.wzmogły się w Krakowie nastroje niepodległościowe,czego wyrazem była manifestacja w dn.20 stycznia.Sytuację pogorszyło ogłoszenie 11 lutego postanowień traktatu brzeskiego.Demonstracje rozpoczęły się 12 lutego od zdemolowania konsulatu pruskiego,a 18 lutego odbyła się wielka manifestacja protestacyjna na Rynku Głównym.Strajk podjęli kolejarze,którzy zatrzymali w okolicach Chrzanowa pociąg z wojskiem skierowanym do miasta przez zaniepokojone władze austriackie.Na ogrodzeniu parceli na rogu Rynku Głównego i ul.św.Jana oraz na drzewach wzdłuż linii A-B pojawiły się plakaty z napisami godzącymi w zaborcę,które zdjęto dopiero pod groźbą użycia broni.12 października,w odpowiedzi na manifest Rady Regencyjnej,krakowska Rada Miejska odbyła uroczyste posiedzenie,podczas którego w pełni poparła jego treść.15 października delegaci polscy w wiedeńskim parlamencie złożyli deklarację,iż odtąd uważają się za obywateli wolnej i zjednoczonej Polski.Wydział Krajowy zwołał następnie w Krakowie posłów sejmowych i do Rady Państwa,którzy 28 października powzięli uchwałę głoszącą,że ziemie polskie w obrębie byłej monarchii austriackiej należą już do Państwa Polskiego,oraz,że dla ziem tych tworzy się Komisję Likwidacyjną.28 X 1918 powstała w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna z Wincentym Witosem na czele i przejęła pełnię władzy w mieście.Kraków,w wyniku masowej akcji rozbrajania żołnierzy austriackich stał się pierwszym(obok Tarnowa)wolnym od władzy zaborczej miastem Rzeczypospolitej.31 października po południu pojawiły się w mieście afisze informujące krakowian o tym radosnym fakcie.W dwudziestoleciu międzywojennym,tuż po odzyskaniu niepodległości,polskie władze centralne uznały wawelski zamek za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej,oddany do użytku Naczelnika Państwa,a następnie dla Prezydenta RP uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r.,zespół urbanistyczny na Wawelu stał się jedną z oficjalnych Rezydencji Prezydenta Polski.Do dzisiaj zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.Jesienią 1923 roku,w wyniku pogarszającej się sytuacji ekonomicznej i konfliktów społecznych,doszło w Krakowie do krwawych starć ulicznych.5 listopada proklamowano strajk generalny.6 listopada pod budynkiem Kasy Chorych(Dom Robotniczy)przy ul.Dunajewskiego o godz.9:00 miały miejsce pierwsze starcia z policją(rannych zostało 20 policjantów).Później uzbrojony tłum zaatakował kordon policyjny i wojskowy,spychając funkcjonariuszy ku ul.Szewskiej.Doszło do otoczenia i rozbrojenia kompanii wojska.Uzbrojeni w zdobytą broń demonstranci i bojówkarze ruszyli ul.Szczepańską na Rynek i obsadzili Planty.W godzinach przedpołudniowych doszło już do regularnych walk z użyciem broni palnej.Ostrzelany został szwadron ułanów wysłany w rejon ul.Dunajewskiego.Z okien domów i zza filarów Sukiennic ostrzelano inny szwadron,stojący na Rynku obok Odwachu.Wojskowa komenda miasta wysłała do walki trzy samochody pancerne.Jeden z nich,pozbawiony wsparcia piechoty,został zdobyty przez demonstrantów.Koło południa strzały zaczęły cichnąć.Cała zachodnia część miasta znalazła się pod kontrolą strajkujących.W budynku Kasy Chorych przetrzymywano jako jeńców rozbrojonych i rannych żołnierzy.W warunkach chaosu i braku informacji władze poleciły wojsku i policji zaprzestania ognia i wycofania się z ulic.Przystąpiono do negocjacji.Strajkujący unieruchomili gazownię i elektrownię,w wyniku czego już o godz.17:00 miasto zaczęło pogrążać się w zupełnych ciemnościach.Walki w Krakowie,zwane powstaniem krakowskim spowodowały śmierć 14 oficerów i żołnierzy;rannych zostało 101 wojskowych i 38 policjantów.Po stronie demonstrantów padło również 14 zabitych.Zginęły też 4 przypadkowe osoby cywilne,a kilkadziesiąt zostało rannych.Ponadto zabito 61 koni,a 70 raniono.Wojska niemieckie zajęły miasto 6 dni po rozpoczęciu II wojny światowej.W czasie okupacji hitlerowskiej(1939-1945)funkcjonowało ono jako stolica Generalnego Gubernatorstwa.Okupant niemiecki zamknął w getcie,a następnie wymordował żydowską ludność miasta(przed wojną Żydzi stanowili 25% wszystkich mieszkańców,po wojnie niewiele ponad 2%).Wywieziono do Niemiec wiele dzieł sztuki,z których duża część nie powróciła do kraju.Kraków odniósł niewielkie straty podczas bombardowania miasta przez lotnictwo Armii Czerwonej.W 1939 r.powstała w Krakowie pierwsza w Polsce organizacja konspiracyjna podczas II Wojny Światowej,Organizacja Orła Białego.Oprócz Krakowskiego Okręgu Armii Krajowej,działała m.in.organizacja harcerska"Szare Szeregi",której naczelnictwo mieściło się w Krakowie po upadku Powstania w Warszawie.Istotną rolę w okupowanym mieście odgrywało też konspiracyjne życie kulturalne i oświatowe.Przy ul.Łobzowskiej 6,w sklepie księgarsko-papierniczym,prowadzonym przez Spółdzielnię Księgarską"Czytelnik",mieścił się punkt spotkań literatów,gdzie zaopatrywano się w podziemną prasę i publikacje.Tam też udzielano materialnego wsparcia pisarzom i artystom krakowskim,wykorzystując dochody sklepu.Okręgowa komórka Tajnej Organizacji Nauczycielskiej swoją siedzibę miała przy pl.Nowym,w lokalu Spółdzielni Księgarskiej"Szkolnica".Zajmowano się tam dystrybucją podręczników do tajnego nauczania(punkt odbioru dla nauczycieli mieścił się przy pl.Nowym 7 i w sklepie drogeryjnym przy ul.Siennej 7),a także wydawaniem w postaci powielanych skryptów wyczerpanych już podręczników dla klas gimnazjalnych(gotowe skrypty przenoszono do sklepu przy ul.Szewskiej 13,gdzie był zorganizowany punkt rozdziału).Mieścił się tam też punkt kierowania kandydatów na tajne komplety uniwersyteckie.Było to także miejsce spotkań krakowskich literatów,takich jak np.Kazimierz Czachowski,Tadeusz Kudliński,Tadeusz Seweryn,Jan Wiktor,Wojciech Żukrowski;bywał tam też prof.Stanisław Pigoń.Na podstawie zachowanych materiałów Okręgowego Biura Szkolnego w Krakowie,sama tylko"Szkolnica"przekazała w okresie okupacji ok.30 tys.egzemplarzy książek i podręczników dla tajnej oświaty.Ważną formą pomocy było też wysyłanie paczek żywnościowych do obozów jenieckich oraz opieka nad wysiedlonymi z Warszawy po upadku Powstania nauczycielami.Jednym z głównych dostawców uratowanych przed zniszczeniem podręczników była księgarnia Stefana Kamińskiego przy ul.św.Jana 3.Wykupywał on z rąk niemieckich całe księgozbiory z likwidowanych księgarń i bibliotek.Było to też kolejne miejsce konspiracyjnych spotkań ludzi podziemnej kultury i oświaty.Kraków miał się stać miastem niemieckim nie tylko z nazwy i składu narodowościowego ludności,ale także z wyglądu zewnętrznego.W tym celu okupant planował zniszczenie polskiego dorobku kulturowego i wyeksponowanie własnej tradycji historycznej.Urbanistyczne"porządkowanie"miasta Niemcy zaczęli od wyburzeń w rejonie Wawelu ówczesnej siedziby gubernatora dr Hansa Franka.W l.1940–41 rozebrano np.kamienicę czynszową zw."Dębno"u zbiegu ul.Grodzkiej i ul.Podzamcze.Na Kazimierzu zburzono też kilka kamienic,aby odsłonić widok na kościół Bożego Ciała.Pewne zmiany wprowadzono i na samym Wawelu(np.nowy wjazd i brama).Szczególnym zainteresowaniem niemieckich budowniczych cieszyła się jednak zachodnia dzielnica miasta.Spektakularnym osiągnięciem urbanistyki germańskiej miała być reprezentacyjna dzielnica rządowa(Regierungsviertel).Planowano mianowicie wzniesienie na Błoniach ogromnego,monumentalnego kompleksu gmachów rządowych,nad którym w dalszej perspektywie miały dominować pomniki chwały niemieckiego oręża.Już w 1941 r.Hans Frank polecił zrównać z poziomem terenu kopce Kościuszki i Piłsudskiego,aby na ich miejscu mogły stanąć owe monumenty,ale do realizacji tego planu nie doszło.Okupanci nie zdążyli również rozbudować ratusza,ani też przebudować Rynku Głównego w duchu germańskim.Pozostały tylko plany i szkice.Pomimo to przeprowadzano w Krakowie akcje sabotażowe i likwidacyjne(np.zamach na wyższych oficerów SS Krügera i Koppego raz nieudany zamach na Hansa Franka) i panowały nastroje powstańcze.Dowództwo Armii Krajowej nie zdecydowało się jednak ostatecznie na ogłoszenie powstania w Krakowie zarówno z uwagi na niewielką liczbę uzbrojenia Polaków w samym mieście i niemożność znaczącego ich dozbrojenia przez tę część Krakowskiego Okręgu AK,który działał poza miastem jak również w wyniku znacznego rozbicia struktur AK w Krakowie w czasie wielkiej łapanki(tzw."czarna niedziela")w obrębie której w ciągu jednego dnia aresztowano i wywieziono do obozu koncentracyjnego w Płaszowie 15 tys.krakowian.18 stycznia 1945 wojska 1.Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa wyzwoliły miasto(jednak zasługi Armii Czerwonej dla ocalenia miast od zniszczeń to wymysł PRL-owskiej propagandy).Kraków był jedynym większym polskim miastem,które nie odniosło podczas wojny większych strat substancji materialnej,zaś w 1945 roku był najludniejszym miastem w Polsce.W okresie powojennym miał miejsce silny rozwój terytorialny i ludnościowy miasta.W 1951 przyłączono do Krakowa Nową Hutę,która według pierwotnych planów miała stanowić oddzielne miasto.Do dzisiaj jednym z historycznych miejsc w tej dzielnicy jest plac Ratuszowy,gdzie w zamysłach budowniczych"socjalistycznego miasta"miała zostać wzniesiona ta instytucja.Od 1 stycznia 1957 do 31 maja 1975 miasto Kraków stanowiło oddzielne samodzielne województwo. 
Kalendarium współczesnych wydarzeń(XX–XXI wiek)
  • Pierwszy szczyt Grupy Wyszehradzkiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej odbył się w 1991 r.w Krakowie czyli tuż po jej powstaniu a przyjęte wówczas podczas tego spotkania tezy,zapisano w postaci tzw.Deklaracji Krakowskiej.Następny szczyt Grupy Wyszehradzkiej w Polsce odbył się również w Krakowie w 1993 r. 
  • W 2000 roku Kraków uzyskał tytuł Europejskiej Stolicy Kultury
  • W czerwcu 2007 Kraków obchodził 750 rocznicę lokacji miasta
  • W 2009 r.odbył się w Krakowie szczyt Ministrów Obrony państw NATO,pierwsze tego rodzaju spotkanie na terenie Polski
  • 18 kwietnia 2010 roku w Kościele Mariackim odbyła się uroczystość pogrzebu zmarłego tragicznie prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego wraz z jego żoną Marią,których trumny następnie pochowano w jednej z krypt Katedry na Wawelu
  • W dniach 2–4 października 2011 r.w Krakowie gościł europejski szczyt gospodarczy pn.Forum Rynku Wewnętrznego(Single Market Forum–SIMFO)
  • Podczas polskiej prezydencji w strukturach Unii Europejskiej,Kraków został wyznaczony jako jedno z miast goszczących w tym czasie spotkania międzypaństwowe w ramach UE
  • Od 7 grudnia 2011 r.obowiązuje uchwała Rady Miasta Krakowa o utworzeniu Parku Kulturowego Stare Miasto,chroniąca Stare Miasto,wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Polityka i administracja
Samorządność miejskiego Krakowa sięga początków lokacji miasta w 1257,choć pierwsze oficjalne wzmianki o radzie miejskiej pochodzą z 1264.Zgodnie ze współczesnym ustrojem kraju Kraków jest miastem na prawach powiatu.Samorządowym organem władzy w Krakowie,sprawującym także funkcje kontrolne,złożonym z radnych pochodzących z wyboru,działającym na podstawie przepisów o samorządzie gminnym oraz o samorządzie powiatowym jest Rada Miasta Krakowa.Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta 43 radnych na czteroletnią kadencję.Pracami Rady kieruje wybierany spośród jej członków przewodniczący.Prezydent Krakowa urzęduje w Pałacu Wielopolskich przy placu Wszystkich Świętych.Urząd Miasta Krakowa,czyli krakowski magistrat realizuje ustawowe powinności Gminy Miejskiej Kraków,czyli tak zwane zadania własne i zadania zlecone przez rząd.Magistrat podlega bezpośrednio pod Prezydenta Krakowa. 
Miasta partnerskie 
Miasto prowadzi współpracę międzynarodową z licznymi miastami partnerskimi i bliźniaczymi,w tym:
Miasta bliźniacze:

  • Kijów–Ukraina
  • Leuven– Belgia
  • Mediolan–Włochy
  • Norymberga–Niemcy
  • Kurytyba–Brazylia(honorowe)
  • La Serena–Chile(honorowe)
  • Quito–Ekwador(honorowe)






Miasta partnerskie:
  • Bordeaux–Francja
  • Bratysława–Słowacja
  • Budapeszt–Węgry
  • Cusco–Peru
  • Edynburg–Szkocja
  • Fez–Maroko
  • Florencja–Włochy
  • Frankfurt nad Menem–Niemcy
  • Göteborg–Szwecja
  • Innsbruck–Austria
  • Lipsk–Niemcy
  • Lwów–Ukraina
  • Orlean–Francja
  • Pecz–Węgry
  • Rochester–USA
  • Rzym–Włochy
  • San Francisco–USA
  • Sankt Petersburg–Rosja
  • Sewilla–Hiszpania
  • Solura–Szwajcaria
  • Tbilisi–Gruzja
  • Wilno–Litwa
  • Zagrzeb–Chorwacja






Współpraca miast bez umowy:
  • Dublin–Irlandia
  • Moskwa–Rosja
  • Nankin–Chiny
  • Strasburg–Francja
  • Tartu–Estonia
  • Trondheim–Norwegia

  • Wiedeń–Austria
  • Wielkie Tyrnowo–Bułgaria
 






  • 16 kwietnia 1997 r.Rada Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa,podjęła Uchwałę o współpracy partnerskiej z czeczeńską stolicą Groznym.W związku z działaniami wojennymi,prowadzonymi na terenie Czeczenii,umowa ta nie została nigdy parafowana przez władze Groznego.Na terenie Krakowa znajdowały się niektóre instytucje tej nieuznawanej Republiki oraz Czeczeński Ośrodek Informacyjny(siedziba przy Rynku Głównym),traktowany przez zainteresowanych jako swoista Ambasada Czeczenii w Polsce.Nazwę Krakow noszą także 4 miejscowości w USA(m.in.w Wisconsin,Missouri),1 w Kanadzie(koło Edmonton,Alberta),1 w Australii(Cracow koło Theodore w pobliżu Rockhampton,Queensland) i 1 w Niemczech(w Meklemburgii-Pomorzu Przednim).W Czechach(powiat Rakovník)znajduje się wieś Krakov
Gospodarka
Na przestrzeni swych dziejów Kraków zawsze był i współcześnie nadal jest lokalnym,regionalnym i ponadregionalnym biegunem wzrostu społeczno-gospodarczego.W końcu grudnia 2009 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Krakowie obejmowała ok.16,0 tys.mieszkańców,co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,2% do aktywnych zawodowo.Kraków,jest drugim po Warszawie,ośrodkiem mającym największy udział w PKB(w 2009 roku było to 40,4 mld zł co stanowiło 3,1% polskiego PKB)z PKB per capita na poziomie 156% średniej krajowej.Na„Liście 500 Największych Firm w Polsce”,publikowanej przez magazyn„Polityka”znajduje się 21 przedsiębiorstw z siedzibą w Krakowie,w tym 3 z pierwszej dwudziestki:Tesco Polska,BP Polska i Grupa Philip Morris Polska(znajdujących się odpowiednio na 12,13 i 17 miejscu).Stolica Małopolski może również pochwalić się dobrze rozwiniętą siecią usług bankowych.Siedem banków ma tu swoje centrale a czterdzieści innych otworzyło w Krakowie oddziały.Agencja ratingowa Standard&Poor's potwierdziła w grudniu 2012 roku ocenę wiarygodności kredytowej Krakowa na poziomie A z perspektywą stabilną.Jest to najwyższa możliwa w tej chwili do uzyskania ocena ratingowa Krakowa równa ocenie kraju.Analitycy zapowiadają,że podniesienie ratingu Polski mogłoby skutkować także podniesieniem noty dla Krakowa.Równie wysoką oceną spośród innych ocenionych przez agencję miast w Polsce uzyskały jedynie Katowice.Usługi B2B:Outsourcing.Kraków jest największym w kraju ośrodkiem outsourcingu w mieście pracuje 40% wszystkich zatrudnionych w tej branży osób w Polsce.W Krakowie i najbliższych okolicach działa około 80 międzynarodowych firm z sektora obsługi procesów biznesowych i IT.Zajmują się one obsługą księgową,podatkową,informatyczną czy finansową spółek tego samego koncernu lub wielu firm.
Wśród firm z branży SSC/BPO obecnych w Krakowie są między innymi:
  • Accounting Plaza Central Europe
  • Capgemini
  • BNP Paribas
  • AON Hewitt
  • Lufthansa
  • IBM BTO Business Consulting Services
  • Shell
  • State Street Services
Do firm,które otworzyły swoje centra badawczo-rozwojowe w Krakowie należą m.in.:

  • ABB
  • Google
  • Cisco Systems
  • Motorola
  • Nokia Siemens Networks
  • Comarch
  • Sabre Holdings
  • Delphi
Branża ta zatrudnia 26 tysięcy osób(10% stanowią obcokrajowcy),w najbliższych latach planowany jest wzrost zatrudnienia.Kraków w raporcie"Top 50 Emerging Global Outsourcing Cities",opublikowanym przez firmę consultingową Tholons znalazł się na 4.miejscu na świecie i pierwszym w Europie Środkowo-Wschodniej jako atrakcyjne miejsce lokalizacji dla firm BPO.Kraków poprawił swój wynik z ubiegłego roku(wówczas zajął 5.miejsce)oraz sprzed dwóch lat(16.miejsce),wyprzedził również w tegorocznym rankingu m.in.Pragę i Budapeszt(odpowiednio 12. i 22.miejsce).Kraków został uznany za cenione przez inwestorów miejsce lokowania inwestycji w centra usług finansowo-księgowych,wielojęzyczne centra obsługi klienta oraz centra usług rekrutacji i zarządzania zasobami ludzkimi.Inwestorzy podkreślają zwłaszcza dużą dojrzałość rynku,co wyróżnia Kraków spośród miast Europy Środkowo-Wschodniej.
Transport



Na podstawie zbieranych od 2006 anonimowych danych o podróżach z urządzeń nawigacyjnych firmy TomTom,producent w 2010 obliczył,że wśród 59 miast Europy Kraków zajmuje 30.miejsce pod względem największego udziału głównych dróg(21,2%),na których prędkość poruszania bywa mniejsza niż 70% ograniczenia prędkości.
Tranzyt
Kraków jest węzłem transportowym.Przez miasto przechodzą drogi krajowe i europejskie:droga krajowa nr 7,droga krajowa nr 44,droga krajowa nr 75,droga krajowa nr 79,droga krajowa nr 94,a w relacji wschód-zachód,południowym obejściem miasta,przebiega autostrada A4.W obrębie miasta znajduje się 14 mostów na Wiśle,łączących dzielnice południowe z północnymi(11 drogowych i 3 kolejowe).Przez Wisłę w Krakowie przebiega Droga Wodna Górnej Wisły śródlądowy szlak żeglugowy.
Lotniska

Port lotniczy Kraków-Balice
Kraków Airport im.Jana Pawła II(nazwa ta obowiązuje od 4 września 2007)jest drugim najruchliwszym lotniskiem w Polsce w roku 2007 obsłużył ponad 3 mln pasażerów.Posiadające jedną 2550-metrową drogę startową lotnisko jest ulokowane w Balicach,11 km na zachód od centrum miasta i pozostaje współużytkowane jako wojskowa baza lotnicza.Krakowski port lotniczy oferuje połączenia z ponad 59 miastami na świecie i posiada dwa terminale:T1 międzynarodowy i T2 krajowy.Jako pierwsze lotnisko w Polsce uruchomiło połączenie kolejowe z centrum miasta,obsługiwane szynobusami"Balice Ekspres".Jego przydatność była w przeszłości kontestowana,ze względu na znaczne oddalenie między stacją końcową a terminalem lotniska(kilkaset metrów).W chwili obecnej sytuacja uległa poprawie dzięki darmowemu autobusowi kursującemu wahadłowo pomiędzy nimi.Docelowo linia kolejowa ma zostać odpowiednio przedłużona.
Lotnisko Kraków-Pobiednik Wielki
Na granicy administracyjnej miasta Krakowa w Pobiedniku Wielkim znajduje się lotnisko sportowe z trawiastym polem wzlotów:Lotnisko Kraków-Pobiednik Wielki,zarządzane przez Aeroklub Krakowski.W ramach aeroklubu działają sekcje samolotowa,szybowcowa,spadochronowa,balonowa i modelarska.
Lądowisko Rakowice-Czyżyny
Lądowisko powstałe na byłym lotnisku Kraków-Rakowice-Czyżyny przy Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie,pierwsze lotnisko Krakowa i jedno z najstarszych lotnisk wojskowych na świecie,czynne od 1912 do 1960 r.rozformowane i częściowo zabudowane osiedlem i ulicami,zostało wskrzeszone latem 2003 na potrzeby pikniku lotniczego przez Muzeum Lotnictwa Polskiego.Odbywający się pod koniec czerwca Małopolski Piknik Lotniczy stał się corocznym międzynarodowym festynem,podczas którego samoloty do 7500 kg i śmigłowce ponownie korzystają z betonowej drogi startowej na kierunku 26 o wymiarach 720×60 m.
Komunikacja miejska
Pierwsza linia szynowego tramwaju konnego powstała w Krakowie w 1882 roku,zastępując funkcjonującą od co najmniej kilkunastu lat linię omnibusową.W roku 1927 uruchomiono pierwszą linię autobusową.Obecnie autobusy miejskie są w większości własnością Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego S.A.w Krakowie,na czterech liniach kursują pojazdy należące do firmy Mobilis.W sumie obsługą objęte jest 71 linii miejskich dziennych,60 podmiejskich,11 nocnych(w tym trzy aglomeracyjne),5 przyspieszonych(w tym dwie aglomeracyjne) i 7 dodatkowych(wspomagających).W 2008 roku Kraków otworzył tunel(Krakowski Szybki Tramwaj).Jest to pierwszy w Polsce tunel,w którym może poruszać się tramwaj.W 2009 roku w Krakowie na Wiśle uruchomiono tramwaj wodny.
Transport kolejowy
Kraków jest jednym z większych w Polsce węzłów kolejowych.Posiada szybkie połączenia z Warszawą i Gdańskiem(PKP InterCity),dodatkowo połączenie EuroCity z Wiedniem oraz EuroCity Wawel z Wrocławiem,Berlinem i Hamburgiem.Dworzec Kraków Główny położony jest w ścisłym centrum miasta przy ul.Lubicz na północny wschód od Rynku.Wraz z Regionalnym Dworcem Autobusowym przy ul.Bosackiej i zespołem komunikacji miejskiej(autobusy,podziemny szybki tramwaj)oraz kolejką szynobusową do lotniska w Balicach,tworzy on kompleks zwany Krakowskim Centrum Komunikacyjnym.Dworcem jest również Kraków Płaszów,położony w południowo-wschodniej części miasta.Zapewnia on częste i szybkie połączenia z Rzeszowem,Tarnowem,Przemyślem,Skawiną,Kalwarią Zebrzydowską i Suchą Beskidzką.Inne stacje znajdują się w takich dzielnicach jak Łobzów,Mydlniki,Bieżanów,Prokocim czy Łagiewniki.Nowa Huta pozbawiona jest kolejowych połączeń pasażerskich,choć istnieje tu największa w Krakowie stacja przeładunkowa.Połączenia kolejowe wewnątrz aglomeracji krakowskiej obsługiwane są przez szynobusy oraz EZT.Obsługują one trasy do Krzeszowic,Trzebini,Wieliczki,Skawiny i Portu Lotniczego w Krakowie-Balicach.Stanowią alternatywę dla często zakorkowanych w szczycie przewozowym dróg.W ofercie Przewozów Regionalnych znajdują się czasowe bilety strefowe na wielokrotne przejazdy koleją w aglomeracji krakowskiej.
Bezpieczeństwo publiczne

Służba zdrowia

Kraków jest znaczącym ośrodkiem medycznym w południowej Polsce z wielowiekowymi tradycjami
Wykaz szpitali publicznych(2012):

  • Narodowe Centrum Radioterapii Hadronowej(w budowie)
  • Centrum Onkologii Instytut im.M.Skłodowskiej-Curie
  • Szpital Uniwersytecki w Krakowie
  • Klinika Neurotraumatologii,Klinika Neurochirurgii,Klinika Neurologii ul.Botaniczna 3
  • Klinika Urologii ul.Grzegórzecka 18
  • Klinika Chorób Metabolicznych ul.Kopernika 15
  • Klinika Nefrologii ul.Kopernika 15 c
  • I Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego,II Klinika Kardiologii,Klinika Endokrynologii,Klinika Hematologii ul.Kopernika 17
  • Klinika Dermatologii ul.Kopernika 19a
  • Zespół Oddziałów Klinicznych Klinik Chirurgii Ogólnej,Naczyniowej,Endoskopowej,Medycyny Ratunkowej i Obrażeń Wielonarządowych ul.Kopernika 21
  • Klinika Psychiatrii Dorosłych,Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży ul.Kopernika 21a
  • Klinika Endokrynologii Ginekologicznej,Klinika Ginekologii i Niepłodności,Klinika Ginekologii i Położnictwa Septycznego,Klinika Ginekologii Położnictwa i Onkologii,Klinika Neonatologii ul.Kopernika 23
  • Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej ul.Kopernika 38
  • Klinika Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej ul.Kopernika 40
  • Klinika Alergii i Immunologii,Klinika Pulmonologii ul.Skawińska 8
  • Klinika Chorób Wewnętrznych i Geriatrii,Klinika Gastroenterologii,Oddział Kliniczny Leczenia Bólu Opieki Paliatywnej i Farmakologii Klinicznej,Klinika Onkologii ul.Braci Jana i Jędrzeja Śniadeckich 10
  • Klinika Otolaryngologii ul.Braci Jana i Jędrzeja Śniadeckich 2
  • Klinika Gastroenterologii i Hepatologii,Klinika Chorób Zakaźnych ul.Braci Jana i Jędrzeja Śniadeckich 5
  • Uniwersytecka Klinika Stomatologiczna w Krakowie
  • Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie
  • Wojewódzki Szpital Okulistyczny w Krakowie
  • Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy św.Ludwika
  • Krakowski Szpital Specjalistyczny im.Jana Pawła II
  • Centrum Interwencyjnego Leczenia Chorób Serca i Naczyń z Pododdziałem Kardiologii Interwencyjnej
  • Wojewódzkie Centrum Diagnostyki i Terapii Wirusowych Zapaleń Wątroby i Hepatologii z Pododdziałem Wirusowego Zapalenia Wątroby i Hepatologii
  • Szpital Specjalistyczny im.Józefa Dietla
  • Małopolskie Centrum Reumatologii Immunologii i Rehabilitacji
  • Szpital Miejski Specjalistyczny im.Gabriela Narutowicza
  • Szpital Specjalistyczny im.Stefana Żeromskiego
  • Szpital Specjalistyczny im.Józefa Babińskiego
  • Krakowskie Centrum Rehabilitacji
  • Szpital Położniczo-Ginekologiczny Ujastek
  • 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką im.Mariana Garlickiego
  • Szpital MSWiA w Krakowie
  • Okręgowy Szpital Kolejowy w Krakowie
  • Szpital Zakonu Bonifratów św.Jana Grandego
Wykaz szpitali niepublicznych(2012 r.):

  • Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im.Ludwika Rydygiera
  • Szpital Położniczo-Ginekologiczny na Siemiradzkiego im.R.Czerwiakowskiego
Oświata i nauka


W Krakowie znajdują się liczne placówki oświatowe,w tym:187 przedszkoli,162 szkoły podstawowe,50 gimnazjów,31 liceów ogólnokształcących,27 zespołów szkół zawodowych(w skład których wchodzą technika,licea profilowane i szkoły zawodowe),23 szkoły wyższe,20 instytutów,7 szkół muzycznych oraz placówki oświatowe innego typu(szkoły sportowe,centra kultury,punkty kursów językowych itp.).
Jednostki ogólnopolskie

  • Narodowe Centrum Nauki
  • Polska Akademia Umiejętności(w tym Biblioteka Naukowa PAU i PAN)
  • Oddział Polskiej Akademii Nauk w Krakowie(w tym Archiwum Nauki PAN i PAU)

Główne jednostki naukowe-dydaktyczne

W Krakowie istnieją 23 uczelnie,w tym 10 uczelni publicznych,2 uczelnie kościelne(uczelnie niepubliczne z przywilejami uczelni publicznych)oraz 11 pozostałych uczelni niepublicznych(w tym jedna o statusie akademii).

Wykaz krakowskich uczelni publicznych przedstawia się następująco:
uniwersytety ogólne:

  1. Uniwersytet Jagielloński
uniwersytety przymiotnikowe:

  1. Uniwersytet Ekonomiczny
  2. Uniwersytet Pedagogiczny im.Komisji Edukacji Narodowej
  3. Uniwersytet Rolniczy im.Hugona Kołłątaja w Krakowie
politechniki:

  1. Akademia Górniczo-Hutnicza
  2. Politechnika Krakowska im.Tadeusza Kościuszki
akademie:

  1. Akademia Muzyczna w Krakowie
  2. Akademia Sztuk Pięknych im.Jana Matejki w Krakowie
  3. Akademia Wychowania Fizycznego im.Bronisława Czecha w Krakowie
pozostałe:

  1. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im.Ludwika Solskiego w Krakowie
uczelnie kościelne o uprawnieniach uczelni publicznych:

  1. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie(posiada uprawnienia uniwersytetu przymiotnikowego)
  2. Akademia Ignatianum w Krakowie(dawniej Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna"Ignatianum")
uczelnie niepubliczne:

  1. Krakowska Akademia im.Andrzeja Frycza-Modrzewskiego
  2. Wyższa Szkoła Europejska im.ks.Józefa Tischnera
  3. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie

Główne jednostki badawcze




  • Instytut Farmakologii PAN
  • Instytut Fizyki Jądrowej PAN
  • Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im.Jerzego Habera PAN
  • Instytut Mechaniki Górotworu PAN
  • Instytut Ochrony Przyrody PAN
  • Instytut Języka Polskiego PAN
  • Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN
  • Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy
  • Instytut Botaniki im.Władysława Szafera PAN
  • Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
  • Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN
  • Instytut Archeologii i Etnologii PAN o/Kraków
  • Instytut Fizjologii Roślin im.Franciszka Górskiego PAN
  • Instytut Matematyczy PAN
  • Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt w Krakowie
  • Obserwatorium Sejsmologiczne Instytutu Geofizyki PAN
  • Ośrodek Badawczy w Krakowie Instytutu Nauk Geologicznych PAN
  • Pracownia Instytutu Sztuki PAN
  • Pracownia Języka Prasłowiańskiego Instytutu Slawistyki PAN
  • Pracownia Krakowska Instytutu Historii Nauki PAN
  • Pracownia Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski w Średniowieczu PAN
  • Zakład Bibliografii Bieżącej PAN
  • Zakład Geomorfologii i Hydrologii Gór i Wyżyn PAN
  • Zakład Polskiego Słownika Biograficznego PAN
  • Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Mikroelektroniki Hybrydowej i Rezystorów oddział zamiejscowy Instytutu Technologii Elektronowej
  • Centrum Onkologii Instytut im.Marii Skłodowskiej-Curie

Krakowianie w międzynarodowych organizacjach naukowo-badawczych
Przewodnicząca Rady Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN

  • Prof.A.Zalewska
Prezydenci Europejskiego Towarzystwa Chirurgicznego:

  • Prof.T.Popiela 2000 r.
  • Prof.J.Kulig 2007 r.
  • Prof.W.Nowak 2011 r.
Europejski Koordynator The Mars Society

  • Łukasz Wilczyński
Prezydent Międzynarodowej Organizacji Inżynierii Rolniczej i Biosystemowej(CIGR)

  • Prof.Tadeusz Juliszewski 2013-2018
Członek zespołu eksperckiego Komisji Europejskiej do spraw rozwoju nowoczesnych technologii

  • Prof.Tadeusz Uhl

Komercjalizacja badań naukowych.Krakowski Park Technologiczny.Krakowski Park Technologiczny Sp.z o.o.jest spółką zarządzającą Specjalną Strefą Ekonomiczną.Spółka została założona przez trzy największe uczelnie krakowskie:Politechnikę Krakowską,Akademię Górniczo-Hutniczą i Uniwersytet Jagielloński.Wśród założycieli były także władze miasta i województwa.Krakowska strefa przeznaczona jest głównie dla firm z sektora zaawansowanych technologii(elektronika,informatyka,telekomunikacja,biotechnologie),jednak swoje miejsce znalazły tu również firmy z innych branż,które poszukiwały dogodnych warunków inwestycyjnych(np.poligrafia,motoryzacja,logistyka).Do najbardziej znanych firm z branży motoryzacyjnej,które zainwestowały na terenie strefy w podkrakowskich Niepołomicach należą MAN oraz Nidec Motors.

Węzeł Wiedzy i Innowacji EIT w Krakowie
16 grudnia 2009 zarząd Europejskiego Instytutu Technologicznego ogłosił,iż w konkursie w ramach KIC(Knowledge and Innovation Community)w obszarze Zrównoważonej Energii(ang.Sustainable Energy)zwyciężył węzeł CC PolandPlus koordynowany przez Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie.W skład polskiej części konsorcjum wchodzą również:Uniwersytet Jagielloński,Politechnika Śląska,Uniwersytet Śląski,Politechnika Wrocławska,Główny Instytut Górnictwa,IChPW,Tauron,ZAK Kędzierzyn,LOTOS,PGNiG.W projekcie uczestniczą też uczelnie i przedsiębiorstwa z Niemiec,Holandii,Francji,Hiszpanii i Szwecji.Udział w projekcie pozwala na tworzenie zupełnie nowych technologii i ich transfer do biznesu.Obszarem badań polskich naukowców będą czyste technologie węglowe.Na badania wykorzystywane w biznesie przypadnie 120 mln euro rocznie.
Centra Węzła Wiedzy i Innowacji 
KIC Inno Energy:CC Germany:Karlsruhe,CC Alps Valleys:Grenoble,CC Benelux:Eindhoven/Leuven,CC Iberia:Barcelona,CC PolandPlus:Krakow,CC Sweden:Sztokholm

Laboratorium badawcze Towarzystwa Maxa Plancka
Krakowski oddział działa na mocy porozumienia o współpracy podpisanego przez Uniwersytet Jagielloński i niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka w lipcu 2010 roku.Po polskiej stronie w realizację tej umowy zaangażowane jest powstające Małopolskie Centrum Biotechnologii o charakterze parku naukowo-badawczo-rozwojowego oraz Wydział Biochemii,Biofizyki i Biotechnologii UJ.Krakowskie laboratorium jest jedną z nielicznych placówek Towarzystwa Maxa Plancka zlokalizowanych poza granicami Niemiec.

Sport
W 1869 roku wprowadzono w Galicji(a więc również w Krakowie)wychowanie fizyczne do szkół.W 1889 roku prof.dr Henryk Jordan założył w Krakowie Park Zabaw i Gier,gdzie tutejsza młodzież mogła swobodnie poznawać i uprawiać sport.Przełomowym okresem,w historii krakowskiego sportu był rok 1906,kiedy powstały najstarsze obecnie kluby piłkarskie w Polsce:Cracovia i Towarzystwo Sportowe Wisła.W tym samym czasie powstał Klub Sportowy Juvenia początkowo również piłkarski,znany obecnie głównie z sekcji rugby.W 1919 r.powstał Wojskowy Klub Sportowy"Wawel Kraków".Właśnie w Krakowie,jeszcze w czasie zaborów,powstał Związek Polskiej Piłki Nożnej dla Galicji(1911 r.).Historia polskiej lekkoatletyki,rozpoczęła się w Krakowie,powołaniem w 1867 roku Towarzystwa Gimnastycznego"Sokół".W połowie 1919 r.,rozpoczęto w tym mieście,tworzenie struktur Polskiego Związku Lekkiej Atletyki,oraz powstał komitet organizacyjny Polskiego Związku Narciarskiego(obecną jego siedzibą jest Kraków).Również W Krakowie,w 1919 r.,powołano do życia Polski Komitet Olimpijski,początkowo pod nazwą Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich.Krakowscy sportowcy odnoszą sukcesy na arenach krajowych i międzynarodowych,lecz wciąż potrzeba budowy odpowiednich obiektów sportowych,które pozwoliłyby na dalszy rozwój i krzewienie kultury fizycznej wśród młodzieży.W roku 2002 powstał w Krakowie tor kajakarstwa górskiego jeden z najnowocześniejszych europejskich obiektów tego typu(obiekt o charakterze olimpijskim).Organizowane są tam spływy kajakowe oraz pontonowe(rafting).
Turystyka
Ruch turystyczny w Krakowie
W 2006 r.został wymieniony wśród 5 najbardziej popularnych miast Europy,w 2007 r.uzyskał miano"najmodniejszego miasta świata"według amerykańskiej agencji internetowej Orbitz,wyznaczającej trendy w światowej turystyce.W 2012 roku Kraków odwiedziło blisko 9 mln osób.Turystów krajowych było 6,6 mln,natomiast zagranicznych 2,35 mln.Spośród turystów zagranicznych Kraków najczęściej odwiedzają goście z Wielkiej Brytanii(23 proc.),Niemiec(13 proc.),Włoch(9,4 proc.),Francji(9 proc.)Hiszpanii(8,5 proc.)oraz Rosji(5,9 proc.).Wśród gości krajowych przeważali mieszkańcy Małopolski(24,5 proc.),województwa mazowieckiego(10,5 proc.) i śląskiego(9,4 proc.).Dochody Krakowa z turystyki w 2012 roku osiągnęły rekordowy poziom 3,5 mld zł.Liczba turystów w 2012 była wyższa niż w poprzednich latach.W 2011 roku Kraków odwiedziło 8,6 mln osób,a wcześniej było to 8,1 mln(2010 r.)7,3 mln(2009 r.)oraz 7,4 mln(2008 r.)Liczba turystów rośnie systematycznie od roku 2003,gdy miasto odwiedziło 5,5 mln osób.Ważną rolę w ostatnim dziesięcioleciu zaczyna odgrywać turystyka religijna,pielgrzymkowa i turystyka śladami kultury żydowskiej.Od kilku lat intensywnie rozwija się również w Krakowie turystyka kongresowa.W 2010 roku odbyło się w Krakowie 7112 spotkań,co stanowi 40% wszystkich organizowanych tego typu imprez w Polsce.Na drugim miejscu znalazła się Warszawa 3556 spotkań,dalej były:Trójmiasto 3258,Katowice 1077,Poznań 1110.Dalszy rozwój tej dziedziny turystyki w Krakowie jest prognozowany na okres po 2014 roku,gdy otwarte zostaną centrum kongresowe i hala widowiskowo-sportowa.Dużym zainteresowaniem turystów cieszy się również województwo małopolskie,które odwiedza 14,5% ogółu turystów spędzających wakacje w Polsce,co daje mu drugie miejsce po województwie zachodniopomorskim.Jednocześnie w Małopolsce znajduje się największa w Polsce liczba turystycznych obiektów noclegowych(894,12,8% wszystkich obiektów w Polsce),z czego 63% przypada na Kraków.

Główne atrakcje turystyczne Krakowa
  • Zamek Królewski na Wawelu 
  • Katedra Wawelska 
  • Stare Miasto od 1978 r.wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 
  • Rynek Główny 
  • Sukiennice 
  • Kościół Mariacki
  • Kolegiata św.Anny
  • Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego
  • Kazimierz od 1978 r.wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 
  • Cmentarz Remuh
  • Kopiec Kościuszki

Trasy turystyczne w Krakowie

W Krakowie wyznaczono kilkanaście oficjalnych tras turystycznych,większość z nich ma historyczne konotacje.
Są to:

  1. Droga Królewska(tzw.Via Regia)
  2. Droga Skazańców(tzw.Via Dolorosa)z Ratusza przez Sławkowską i Długą do szubienicy za Kleparzem
  3. Trasa Uniwersytecka
  4. Trasa Świętego Stanisława
  5. Trasa Zabytków Żydowskich
  6. Trasa Zabytków Zwierzyńca
  7. Trasa Zabytków Podgórza
  8. Trasa Nowohucka
  9. Trasa"Ścieżkami Jana Pawła II"
  10. Trasa"Spacer po Plantach wokół Starego Miasta"
  11. Trasa"Spacer po Lesie Wolskim"
  12. Szlak Twierdzy Kraków
  13. Szlak"Kopce Krakowa"
  14. Krakowski Szlak Techniki
  15. Krakowski Szlak Świętych
  16. Krakowski Szlak Generała Bema
  17. krakowski odcinek małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej
  18. krakowski odcinek(etap IX)Małopolskiej Drogi św.Jakuba

Kultura

Kraków jest ośrodkiem kulturalnym i turystycznym Europy.Obszar zabytkowego Starego Miasta oraz Kazimierza wpisano w 1978 r.na pierwszą listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.W roku 2000 Kraków otrzymał tytuł Europejskiej stolicy Kultury.W 2008 r.odwiedziło go blisko 7,5 miliona turystów,w tym ponad 2 miliony cudzoziemców.W Krakowie swe siedziby mają instytucje kulturalne o znaczeniu ogólnopolskim.

Teatry
W Krakowie istnieje 11 dużych teatrów oraz szereg mniejszych,często wystawiających swoje sztuki w małych nastrojowych piwniczkach.Znajduje się tu także pierwszy polski teatr stały,publiczny i zawodowy,Stary Teatr im.Heleny Modrzejewskiej w Krakowie,jeden z najstarszych w Polsce.W 2008 r.wzniesiono budynek Opery Krakowskiej przy ul.Lubicz.Zespół Opery występował wcześniej w budynku Teatru im.J.Słowackiego.W mieście działa również filharmonia im.Karola Szymanowskiego.
Biblioteki
Kraków posiada 5 bibliotek publicznych:4 miejskie i 1 wojewódzką oraz 2 biblioteki:przy Ośrodku Kultury im.C.K.Norwida i Regionalnym Ośrodku Edukacji Ekologicznej.Poza tym na terenie miasta działa 16 bibliotek naukowych(głównie przy uczelniach i instytutach naukowych)m.in.Biblioteka Jagiellońska,Biblioteka Czartoryskich,Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im.Hugona Kołłątaja,Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk.
Krakowskie tradycje i imprezy kulturalne 
W Krakowie odbywają się liczne imprezy i festiwale studenckie,w tym:
  • Juwenalia coroczne święto studentów,trwa od kilku do kilkunastu dni w maju(czasem na początku czerwca).Elementami obchodów są pochody studenckie i wręczenie żakom klucza do bram miasta.Juwenaliom towarzyszą liczne koncerty,występy i zabawy
  • Festiwal nauki w Krakowie impreza organizowana przez wszystkie krakowskie państwowe uczelnie wyższe,przy udziale licznych instytucji.Celem jest zaprezentowanie działalności naukowej i dydaktycznej niektórych szkół poprzez panele dyskusyjne,prezentacje z doświadczeniami i część kulturalną(koncerty,występy artystyczne)
  • MediaTory Studenckie Nagrody Dziennikarskie,przyznawane corocznie przez studentów dziennikarstwa z dwunastu uniwersytetów z całej Polski
  • Wianki
  • Coke Live Music Festival
  • Selector Festival
  • Wielka Parada Smoków
  • Rękawka
  • Festiwal Kultury Żydowskiej
  • Jarmark Świętojański
  • Opera Rara
  • Misteria Paschalia
  • Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego OFF Plus Camera
  • Festiwal Muzyki Filmowej
  • Festiwal Literacki Czesława Miłosza
  • ArtBoom Festival
  • Unsound
  • Conrad Festival
  • Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia
  • Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych
  • Powitanie Nowego Roku i Zabawa Sylwestrowa na Rynku Głównym
  • Koncert Noworoczny w Filharmonii Krakowskiej
  • Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej"Shanties"
  • Międzynarodowy Festiwal Filmu Reklamowego
  • Emaus
  • Krakowska Wiosna Muzyki
  • Krakowskie Reminescencje Teatralne
  • Jazz Juniors
  • PaKA
  • Dni Muzyki Organowej
  • Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych
  • Noc Muzeów
  • Krakowski Festiwal Filmowy
  • Krakowski Piknik Archeologiczny
  • Święto Chleba
  • Lajkonik
  • Festiwal Pierogów
  • Parada Jamników

Filmy i seriale kręcone w Krakowie
W Krakowie nakręcono zdjęcia do kilkunastu filmów i seriali,m.in:

Filmy

  • Lista Schindlera Stevena Spielberga
  • Katyń Andrzeja Wajdy
  • Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy
  • Vinci Juliusza Machulskiego
  • Anioł w Krakowie Artura Więcka
  • Uwikłanie Jacka Bromskiego
  • Podwójne życie Weroniki Krzysztofa Kieślowskiego
  • Karol człowiek,który został papieżem Giacomo Battiato
  • Bracia Karamazow Petra Zelenka
  • Spis cudzołożnic Jerzego Stuhra
  • Polski film Marka Najbrta
  • Bokser Tomasza Blachnickiego
  • Jowita Janusza Morgensterna
  • Legenda Tatr Wojciecha Solarza
  • Kanclerz Ryszarda Bera
  • Nie kłam,kochanie Piotra Wereśniaka
  • Noce i dnie Jerzego Antczaka
  • Podróż za jeden uśmiech Adama Bahdaja
  • Świadectwo Pawła Pitery
  • Wesele Wojciecha Smarzowskiego
  • 33 sceny z życia Małgorzaty Szumowskiej
  • The Rhythm Viveka Kumara
  • Aazaan
  • Yeh Hai Jo Mohabbat

Seriale

  • Majka
  • Julia
  • Detektywi
  • W11
Szczególne zainteresowanie u reżyserów krakowskimi plenerami można zaobserwować w pierwszych latach XXI wieku.Kraków cieszy się narastającym zainteresowaniem twórców z Bollywood.

Media
Do gazet o zasięgu ogólnopolskim,wywodzących się z Krakowa należą Przekrój oraz Tygodnik Powszechny.W Krakowie swoje siedziby mają ponadto dwa znaczące portale internetowe Onet i Interia oraz najpopularniejsze radio w Polsce RMF FM.

Prasa
Regionalnymi gazetami wydawanymi codziennie są Gazeta Krakowska,Dziennik Polski oraz Kronika Krakowska.Wydawanych jest osiem gazet lokalnych obejmujących swym zasięgiem województwo małopolskie i podkarpackie.

Stacje radiowe
W Krakowie nadaje kilkanaście rozgłośni radiowych.W budynku przy Kopcu Kościuszki mieści się siedziba ogólnopolskiego radia RMF FM,RMF Classic i RMF Maxxx,a w budynku na al.Słowackiego regionalnego Radio Kraków.

Stacje telewizyjne
Miasto jest siedzibą oddziału regionalnego Telewizji Polskiej TVP Kraków,mieszczącego się na Krzemionkach Podgórskich.Przy ul.płk.Dąbka 2 znajduje się budynek lokalnego oddziału telewizji TVN(dawniej TV Wisła i TVN Południe)oraz TTV,zaś w biurowcu przy ul.Ludwinowskiej mieści się krakowska redakcja TVN24 oraz Faktów TVN.W Kamienicy Pod Konikiem przy Rynku Głównym siedzibę ma lokalny oddział telewizji Polsat.

Wspólnoty wyznaniowe

  • Buddyzm:Szkoła Zen Kwan Um w Polsce;Sanga Zen uczniów Mistrza Kaisena;Przyjaciele Zachodniej Wspólnoty Buddyjskiej;Związek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang;Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
  • Judaizm:Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie.W Krakowie przed II wojną światową funkcjonowało co najmniej 90 synagog,z czego dzisiaj czynne są 2,ale tylko w synagodze Remuh regularnie odbywają się nabożeństwa
  • Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich
  • Kościół Polskokatolicki w RP dwie parafie;Kościół Starokatolicki Mariawitów i Kościół Katolicki Mariawitów jedna wspólna placówka
  • Kościół Remonstrantów Polskich
  • Kościół rzymskokatolicki funkcjonuje w trzech obrządkach(rytach):
    • łacińskim(120 kościołów,w tym 44 kościoły parafialne,4 kościoły rektoralne oraz 1 parafia wojskowa)
    • bizantyjsko-ukraińskim(jedna parafia)
    • ormiańskim jedna parafia
  • Kościoły protestanckie:Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP;Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP;Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP;Kościół Chrześcijan Baptystów;Kościół Adwentystów Dnia Siódmego;Kościół Boży w Chrystusie;Kościół Ewangeliczny"Misja Łaski";Kościół Zielonoświątkowy w RP;Kościół Jezusa Chrystusa
  • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny jedna parafia
  • Świadkowie Jehowy
    • posiadają 36 zborów(w tym zbór anglojęzyczny,zbór języka migowego oraz grupa rosyjskojęzyczna),spotykające się w kilkunastu Salach Królestwa
  • Świecki Ruch Misyjny"Epifania"
  • Wolni Badacze Pisma Świętego
Autor: o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)