August Hlond

Ur.5 lipca 1881 w Brzęczkowicach,zm.22 października 1948 w Warszawie polski biskup rzymskokatolicki,salezjanin,biskup diecezjalny katowicki w 1926,arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański w latach 1926–1946,arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski w latach 1946–1948,prymas Polski w latach 1926–1948,kardynał prezbiter od 1927,Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Życiorys

Drugie dziecko Jana(dróżnika kolejowego) i Marii z d.Imiela,brat Antoniego i Ignacego również salezjanów.Uczeń szkoły salezjańskiej,w 1893 wysłany z niej do Włoch celem kontynuowania nauki.13 października 1896 wstąpił do zgromadzenia księży salezjanów i 3 października 1897 złożył śluby zakonne.Studia na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim zakończył 10 lipca 1900 doktoratem z filozofii i teologii.15 Września 1904 zdał maturę w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum we Lwowie.17 Grudnia 1904 otrzymał tonsurę oraz niższe święcenia kapłańskie,18 marca 1905 subdiakonatu,9 lipca diakonatu,a 23 września święcenia kapłańskie w Krakowie.W latach 1900–1909 kolejno nauczyciel i kierownik domów salezjańskich w Oświęcimiu,Krakowie,Przemyślu i Lwowie.W 1919 prowincjał salezjańskiej prowincji niemiecko-austriacko-węgierskiej w Wiedniu,gdzie poznał Achille Rattiego,późniejszego papieża Piusa XI,który wpłynął na jego późniejszą karierę.W 1922 mianowany administratorem apostolskim w Katowicach,w części diecezji wrocławskiej,przyznanej Polsce w wyniku plebiscytu.Po utworzeniu w końcu 1925 diecezji katowickiej mianowany,a 3 stycznia 1926 konsekrowany na biskupa diecezjalnego.24 Czerwca 1926 mianowany,arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim oraz prymasem Polski przez papieża Piusa XI,a 20 czerwca 1927 kreowany kardynałem.Jako prymas wiele wysiłku włożył w organizację Akcji Katolickiej z centralą w Poznaniu powstałej w 1930 r.Brał również udział w licznych międzynarodowych kongresach eucharystycznych oraz zorganizował w 1927 międzynarodowy kongres misyjny w Poznaniu.W 1932 wraz z ks.Ignacym Posadzym utworzył Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej.Prezentował ugodowe stanowisko względem rządu,zarówno przed,jak i po przewrocie majowym,odcinając się zarówno od skrajnej prawicy,jak i lewicy.Odznaczony w 1932 r.Orderem Orła Białego„za wybitne zasługi położone w pracy dla Państwa”.Sprzeciwiał się planom przyjęcia prawa małżeńskiego,które wprowadzało świeckie małżeństwa cywilne i rozwody w całej Polsce(istniały one tylko w zaborze pruskim).W efekcie projekt zarzucono,a małżeństwa cywilne i rozwody wprowadzono dopiero w 1947.10 września 1939 został ranny podczas nalotu na stację kolejową w Siedlcach.14 Września przekroczył granicę Polski,udając się początkowo do Rumunii.Tam prezydent Mościcki rozważał jego osobę,jako kandydata na prezydenta.Zrezygnował z niej jednak,lecz desygnowany na to stanowisko Bolesław Wieniawa-Długoszowski chciał powierzyć mu urząd premiera,z czego prymas zrezygnował.19 września 1939 przybył do Watykanu.Działał tu na rzecz sprawy polskiej poprzez przemówienia w watykańskim radiu,udzielając wywiadów prasie oraz wykorzystując swoje wpływy osobiste.W związku z przygotowaniami Włoch do wojny z Francją musiał opuścić Rzym.Od 9 czerwca 1940 do 6 kwietnia 1943 przebywał w Lourdes,gdzie informował przywódców Zachodu o sytuacji w okupowanej Polsce.Zmuszony przez rząd Vichy przeniósł się do opactwa w Hautecombe koło Aix-les-Bains.3 Lutego 1944 został aresztowany przez gestapo i internowany w Paryżu,a potem kolejno w klasztorach w Bar-le-Duc i Wiedenbrück(w Westfalii).W Paryżu był nakłaniany do podpisania kilku niemieckich odezw propagandowych skierowanych do Polaków wzamian za zwolnienie.Propozycje te spotkały się ze zdecydowaną odmową oraz oskarżeniem Adolfa Hitlera o spowodowanie tragedii narodu polskiego.August Hlond sformułował jednocześnie warunki,które w przyszłości określiłyby pojednanie między narodem polskim a niemieckim,uzależniając je od wyrzeczenia się przez Niemców zaborczych zamiarów(Drang nach Osten),naprawienia szkód i zajęcia pokojowej postawy wobec Polski i świata.Po wyzwoleniu przez Amerykanów udał się do Rzymu,skąd,mimo sprzeciwu rządu w Londynie,20 lipca 1945 wrócił do Poznania.4 Marca 1946 z jego inspiracji papież Pius XII rozwiązał istniejącą od 1821 r.unię personalną metropolii poznańsko-gnieźnieńskiej i utworzył nową warszawsko-gnieźnieńską,stawiając go na jej czele.Kardynał naznaczył swe urzędowanie odbudową kościołów Warszawy,powołując w tym celu radę prymasowską.8 Września 1946 w Częstochowie poświęcił naród polski Niepokalanemu Sercu Maryi Panny.W 1948 KUL przyznał mu tytuł doctora honoris causa.August Hlond został pochowany w podziemiach archikatedry św.Jana w Warszawie.

Stosunek do Żydów

Wobec potęgujących się nastrojów antysemickich w Polsce drugiej połowy lat 30.Wystosował 29 lutego 1936 list pasterski do wiernych odczytany w całej Polsce,w którym potępił stosowanie wszelkich form przemocy,wezwał do traktowania Żydów jak bliźnich i sąsiadów.Zarzucił jednocześnie części Żydom:propagowanie ruchu bolszewickiego,pornografii,dopuszczanie się oszustw,lichwy i handlu żywym towarem oraz wywieranie ujemnego wpływu na młodzież katolicką.W 1946 po pogromie kieleckim odmówił wyraźnego potępienia zajść,ale jednocześnie wystosował list,w którym potępił wszelkie morderstwa.Podkreślił w nim postawę Polaków,którzy ratowali Żydów z narażeniem życia,a za psucie dobrych stosunków obarczył odpowiedzialnością żydowskich komunistów.Gdy biskup Teodor Kubina w sposób jednoznaczny potępił pogrom kielecki,kardynał Hlond był jednym z inicjatorów odezwy episkopatu,która go za to pośrednio skrytykowała.

Nagrobek rodziców

W Mysłowicach na tzw.Nowym Cmentarzu przy ul.Mikołowskiej znajduje się nagrobek rodziców Augusta Hlonda,Jana(1855–1919) i Marii z d.Imiela(1858–1933).

Epitafium brzmi:

„Małżonkowie religijni i cnotliwi.Wychowali swe dzieci dla Boga i Polski.Zgromadzeniu Salezjańskiemu dali czterech synów.Śląskowi pierwszego biskupa,Polsce prymasa,Kościołowi kardynała.Niech odpoczywają w pokoju.”

Proces beatyfikacyjny

Proces beatyfikacyjny Augusta Hlonda trwa od 1992 r.