Jerzy Nowosielski

Ur.7 stycznia 1923 w Krakowie,zm.21 lutego 2011 tamże polski malarz,rysownik,scenograf,filozof i teolog prawosławny.Uważany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon.

Życiorys
Urodził się w Krakowie,jego matka była Polką,ojciec Łemkiem wyznania unickiego i pochodził z Odrzechowej w powiecie sanockim.W 1940 r.rozpoczął naukę w Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau u profesora Stanisława Kamockiego.W latach 1942–1943 podczas nowicjatu studiował ikono pisarstwo w unickiej Ławrze Uniowskiej św.Jana Chrzciciela w Uniowie pod Lwowem.Po powrocie do Krakowa związany był z kręgiem przyszłej Grupy Krakowskiej.W latach 1945–1947 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u profesora Eugeniusza Eibischa.Na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie(1948 r.)wystawił obrazy w stylu abstrakcji geometrycznej.Na początku swej drogi artystycznej był asystentem Tadeusza Kantora i pozostawał pod wpływem Tadeusza Brzozowskiego.W okresie socrealizmu zajmował się sztuką sakralną oraz scenografią.Swoją pierwszą wystawę miał w 1955 r.zaraz potem reprezentował Polskę na biennale w Wenecji(1956 r.) i w São Paulo(1959 r.)Od 1976 r.był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz członkiem Polskiej Akademii Umiejętności,Grupy Młodych Plastyków oraz Grupy Krakowskiej.W 1996 r.wspólnie z żoną Zofią założył Fundację Nowosielskich,której celem jest wspieranie wybitnych osiągnięć kultury polskiej poprzez przyznawanie stypendiów i dorocznych nagród.Jerzy Nowosielski został pochowany 26 lutego 2011 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Twórczość
Od najmłodszych lat był zafascynowany liturgią wschodnią,w której został wychowany(najpierw jako grekokatolik,później prawosławny).Pisał ikony głównie przedstawione w metafizycznych kompozycjach figuralnych i pejzażach;płasko malowane formy obwodził konturem.Tworzył monumentalne dekoracje ścienne,m.in.w kościele w Lourdes,kościele Ducha Świętego w Tychach,kościele Reformatów na Azorach w Krakowie,dolnej cerkwi pw.św.Jana Klimaka w Warszawie,cerkwiach Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gródku i Kętrzynie,kościele Opatrzności Bożej w Wesołej,kościele Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Warszawie na Jelonkach oraz w cerkwi w Hajnówce.W Białym Borze stworzył niewielką cerkiew greckokatolicką,w której zaprojektował architekturę,wyposażenie wnętrza i wystrój malarski.Ikonostasy oraz malowidła profesora zdobią m.in.Greckokatolicką Katedrę we Wrocławiu,Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim,kaplicę w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Lublinie,w której modlą się alumni greckokatoliccy,oraz kaplicę klasztorną oo.Bazylianów w Węgorzewie.W Krakowie Nowosielski zaprojektował i zrealizował kaplicę greckokatolicką świętych Borysa i Gleba w budynku Kapituły Metropolitalnej przy ul.Kanoniczej.Ostatnią,nieukończoną pracą Jerzego Nowosielskiego jest krucyfiks w kościele św.Dominika na warszawskim Służewie.
Autor prac teoretycznych o ikonie i malarstwie,m.in.

• Wokół ikony.Rozmowy z Jerzym Nowosielskim(1985 r.)
• Inność prawosławia(1991 r.)

Odznaczenia,tytuły,wyróżnienia,upamiętnienie

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski(7 stycznia 1998)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski(1993 r.)
• Złoty Medal„Zasłużony Kulturze Gloria Artis”(2008 r.)
• Tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego(2000 r.)
• Nagroda TOTUS w kategorii„Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej”(2000 r.)
• Nagroda im.Jana Cybisa(1988 r.)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia(22 lipca 1973)

11 maja 2012 w Pałacu Prezydenckim w Warszawie otwarto Salę Jerzego Nowosielskiego,w której można było obejrzeć 10 dzieł artysty.
Włamanie i kradzież zbiorów
Dwa dni po śmierci artysty policja ustaliła,że najprawdopodobniej między godzinami popołudniowymi 22 lutego 2011 a rannymi 23 lutego 2011 włamano się do mieszkania Nowosielskiego i skradziono dzieła malarskie.Skradzionych zostało 10 obrazów i ikon malarza,dwie ikony nieznanego autora,dwie reprodukcje nieznanego autora,dwa zegary,szereg pamiątek i 230 zł.Rzecznik małopolskiej policji 5 marca 2011 r.ogłosił, iż odzyskano skradzione obrazy.W dniu 8 marca 2011 dzieła i przedmioty odzyskane po włamaniu zostały przekazane Fundacji Nowosielskich,której prezesem jest będący niegdyś wieloletnim przyjacielem i opiekunem malarza Andrzej Starmach.
Wandalizm
W Olszynach pod Wojniczem doszło w sierpniu-wrześniu 2015 r.do zniszczenia polichromii Nowosielskiego z lat 1956-1957 na ścianie ołtarzowej i sklepieniu kaplicy kościoła parafialnego.Na zlecenie proboszcza ks.Jakuba Rozuma polichromię całkowicie przemalował malarz-amator z Żegociny.Dodano złocenia,twarze postaci upodobniono do malarstwa jarmarcznego.Polichromia nie była wpisana do rejestru zabytków.