Romuald Jałbrzykowski

Ur.7 lutego 1876 w Łętowie-Dębie,zm.19 czerwca 1955 w Białymstoku polski duchowny rzymskokatolicki,biskup pomocniczy sejneński w latach 1918–1925,sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski w latach 1925–1926,biskup diecezjalny łomżyński w 1926 r.arcybiskup metropolita wileński w latach 1926–1955.

Życiorys
Urodził się 7 lutego 1876 w Łętowie-Dębie.W latach 1886–1893 kształcił się w Klasycznym Gimnazjum Męskim w Łomży.Od 1893 r.studiował w seminarium duchownym w Sejnach.Święcenia subdiakonatu i diakonatu przyjął w 1898 r.W latach 1898–1902 kontynuował studia w Akademii Duchownej w Petersburgu,uzyskując magisterium z teologii.Święcenia prezbiteriatu otrzymał 9 marca 1901 w Petersburgu.Powróciwszy do diecezji sejneńskiej,został ustanowiony wikariuszem parafii Wąsosz.Nie objął jednak tej funkcji,gdyż został mianowany kapelanem biskupa Baranowskiego.W 1902 r.został wykładowcą seminarium duchownego w Sejnach.Prowadził zajęcia z Pisma Świętego,a także z języków łacińskiego,polskiego i rosyjskiego,homiletyki,teologii moralnej i patrologii.W 1908 r.objął urząd wicerektora seminarium.Był działaczem społeczno-narodowym,założył stowarzyszenie„Gospodarz”,Związek Katolicki,Koło Macierzy Polskie.W 1910 r.został kanonikiem sejneńskiej kapituły katedralnej.Podczas I wojny światowej przebywał w Mohylewie,dokąd przeniesiono seminarium duchowne,a później w Mińsku.Należał do Polskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny.Założył cztery szkoły powszechne i trzy katolickie sklepy spółdzielcze.W 1917 r.przez Szwecję powrócił do Polski.Objął probostwo w Radziwiłańcach i został wikariuszem generalnym części diecezji sejneńskiej znajdującej się w granicach Polski.29 lipca 1918 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji sejneńskiej ze stolicą tytularną Cusae.Święcenia biskupie otrzymał 30 listopada 1918 w Łomży.Konsekrował go Aleksander Kakowski,arcybiskup metropolita warszawski,w asyście Antoniego Juliana Nowowiejskiego,biskupa diecezjalnego płockiego i Stanisława Galla,biskupa pomocniczego warszawskiego.Administrował polskimi terenami diecezji sejneńskiej,rezydując w Łomży,gdzie zorganizował kurię biskupią i seminarium duchowne, zniósł pałac biskupi,a także założył drukarnię i wydawał czasopismo„Życie i praca”.Przyczynił się do powstania Gimnazjum Męskiego Prywatnego im.Ks.Piotra Skargi i Szkoły Rzemiosł.Wspierał działalność charytatywną,patronując Komitetowi Opieki Społecznej,Towarzystwu Dobroczynności,ponadto założył kuchnię dla najbiedniejszych.W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r.kierował Komitetem Obrony Łomży.Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną przez kilka dni przebywał w areszcie.W latach 1925–1926 pełnił funkcję sekretarza generalnego Episkopatu Polski.14 grudnia 1925 został przeniesiony na urząd biskupa diecezjalnego nowo erygowanej diecezji łomżyńskiej,którą kanonicznie przejął 26 stycznia 1926.W czasie krótkich rządów w diecezji doprowadził do wybudowania gmachu przeznaczonego na siedzibę biskupa i kurii oraz uzyskał godność kolegiaty dla kościoła w Sejnach.24 czerwca 1926 został mianowany arcybiskupem metropolitą wileńskim.Rządy w archidiecezji objął 8 września 1926.W 1927 r.przeprowadził koronację obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej,w 1931 r.synod archidiecezjalny,a w 1939 r.synod prowincjonalny.Zorganizował także kongres eucharystyczny i kongres maryjny.Do 1939 r.dokonał trzykrotnej wizytacji wszystkich parafii archidiecezji.Dbał o podniesienie poziomu wykształcenia kleru,wspierał rozwój organizacji społecznych i stowarzyszeń katolickich.Założył drukarnię archidiecezjalną.Zajął się rewindykacją obiektów utraconych przez Kościół w czasie zaborów.Zalecił,aby w wileńskim seminarium duchownym wprowadzono lektorat języka litewskiego.Po zajęciu Wilna przez Litwinów w październiku 1939 r.popadł z nimi w ostry konflikt na tle działalności narodowościowej.W grudniu 1939 r.rząd litewski wystosował notę do Watykanu,domagając się odwołania go i powołania w jego miejsce administratora apostolskiego.W marcu 1942 r.aresztowany przez funkcjonariuszy gestapo,do lata 1944 r.przebywał na internowaniu w domu Księży Marianów w Mariampolu.Do Wilna powrócił w sierpniu 1944 r.po zajęciu miasta przez wojska radzieckie.Wznowił działalność instytucji archidiecezjalnych,reaktywował seminarium duchowne,obsadził parafie,w których brakowało księży,wysłał kapłanów do pracy na Białorusi.W styczniu 1945 r.został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD i umieszczony w więzieniu na Łukiszkach.Po miesiącu zwolniono go ze względu na stan zdrowia i konieczność podjęcia specjalnego leczenia.W maju 1945 r.zakończono śledztwo i sformułowano wobec niego akt oskarżenia,zarzucając inspirowanie działalności podziemnej polskiej antysowieckiej organizacji Związek Walki Zbrojnej w latach 1940–1941,współpracę z Delegaturą Rządu na Kraj i Armią Krajową,a od 1944 r.popieranie antysowieckiego polskiego podziemia.W czerwcu 1945 r.Kolegium Specjalne w Moskwie wydało nakaz deportowania go do Polski.O nakazie wyjazdu z Wilna został poinformowany na początku lipca 1945 r.Do Białegostoku przybył w połowie miesiąca.Z tego miasta zarządzał częścią archidiecezji wileńskiej leżącej na terenie Polski.Tam ustanowił sąd biskupi,odtworzył kapitułę metropolitalną.Założył oddziały Unii Apostolskiej Kleru i Ligi Świętości Kapłańskiej.Prowadził starania o zalegalizowanie w Białymstoku Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego.Konsekrował biskupów łomżyńskich:diecezjalnego Czesława Falkowskiego(1949 r.) i pomocniczego Aleksandra Mościckiego(1952 r.)Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa diecezjalnego siedleckiego Ignacego Świrskiego(1946 r.)biskupa diecezjalnego łódzkiego Michała Klepacza(1947 r.) i biskupa pomocniczego wileńskiego Władysława Suszyńskiego(1948 r.)Zmarł 19 czerwca 1955 w Białymstoku.Został pochowany w kaplicy Matki Bożej Miłosierdzia w prokatedrze białostockiej.
Odznaczenia,tytuły
11 listopada 1937„za wybitne zasługi na polu pracy społecznej”został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski.Wcześniej 2 maja 1924 został uhonorowany Krzyżem Komandorskim tego orderu.W 1922 r.został odznaczony Krzyżem Walecznych,a w 1938 r.Złotym Krzyżem Zasługi.Komenda Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej przyznała mu Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.Otrzymał również rosyjski Order Oficerski św.Jerzego za pomoc żołnierzom rosyjskim aresztowanym przez Niemców w Sejnach podczas I wojny światowej.W 1924 r.nadano mu honorowe obywatelstwo Łomży.