Położenie
Gminę otacza Morze Bałtyckie,a od północnego zachodu na długości ok.0,9 km sąsiaduje z miastem Jastarnia(jej częścią Juratą).Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 21,72 km².Miasto stanowi 3,7% powierzchni powiatu.Według danych z 2002 r.Hel ma obszar 21,27 km²,w tym użytki leśne 87%.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.
Historia
Od początków Helu do 1918 r.
Hel został po raz pierwszy wzmiankowany w 1198 r.jako kaszubska wieś o nazwie Gellen i ośrodek handlu śledzia.W jednej z duńskich kronik wspomniano,że uszkodzony statek króla Waldemara II Zwycięskiego osiadł na„Wyspie Hel”.W XIII w.wieś stała się jednym z najważniejszych centrów handlowych regionu,rywalizującym z pobliskim Gdańskiem.Zgodnie z przesłankami historycznymi już przed 1266 r.Hel posiadał prawa miejskie nadane na prawie lubeckim przez księcia pomorskiego Świętopełka II.Akt lokacyjny został potwierdzony przez Krzyżaków w 1378 r.(również na prawie lubeckim),gdy ci zajęli miasto,opanowując Pomorze Gdańskie.Początkowo miasto było położone około 1,5 km od dzisiejszego centrum.Mieściło kościół,szpital,ratusz,dwa rynki i mały port.Jednakże w XV w.półwysep zaczął się zmniejszać na skutek erozji i wkrótce miasto przeniesiono w bezpieczniejsze miejsce.W 1417 r.zbudowano kościół św.Piotra,patrona rybaków.Hel doświadczył okresu wzrostu,ale później ustąpił miejsca szybciej rosnącemu miastu Gdańsk.W 1466 r.król Polski Kazimierz IV przyznał Hel jako lenno władcom Gdańska,kończąc stuletnią walkę o dominację nad gospodarką Zatoki Gdańskiej.W 1526 r.król Zygmunt I Stary wycofał wszystkie przywileje przyznane wcześniej Helowi i sprzedawał miasto z półwyspem władzom miasta Gdańska.Od tamtej pory los Helu był związany z większym sąsiadem.W XVII w. i XVIII w.przedłużające się działania wojenne i klęski żywiołowe poważnie zaszkodziły miastu,którego populacja znacząco zmalała i w 1872 r.rząd nowo utworzonego państwa niemieckiego zniósł prawa miejskie,przyznane Helowi sześć wieków wcześniej.Upadek został powstrzymany w 1893 r.kiedy we wsi został zbudowany port rybacki.Stanowił on schronienie dla statków rybackich,ale także stał się popularnym celem wycieczek weekendowych dla mieszkańców Gdańska i Sopotu.W 1896 r.wsi przyznano status nadmorskiego uzdrowiska.W 1905 r.miejscowość liczyła sobie 604 mieszkańców,z czego 93,2% stanowili Niemcy,zaś 6,3% Kaszubi.91,6% ludności było protestantami.
Lata 1918-1939
Mimo zdecydowanej przewagi ludności niemieckojęzycznej,traktat wersalski przyznał miejscowość odrodzonemu państwu polskiemu.Dzięki strategicznemu położeniu u wejścia do Zatoki Gdańskiej,Hel stał się ważnym punktem na militarnej mapie kraju.W 1921 r.ukończono budowę linii kolejowej łączącej Gdynię z Helem,w 1922 r.do Helu dotarł pierwszy pociąg pasażerski,w 1931 r.otwarto port wojenny.W 1936 r.utworzono Rejon Umocniony Hel obejmujący przede wszystkim tereny należące do obecnie istniejącej gminy Hel.
Lata 1939-1945
Hel znajdował się na terenie Rejonu Umocnionego Hel,który bronił się do 2 października 1939 r.
Lata 1945-1989
Po 1945 r.Hel dostał status miejsca szczególnie ważnego strategicznie co wiązało się z tym,że na Hel mogli przyjechać tylko obywatele PRL(podobny status w ZSRR miał Władywostok).Wjazd samochodem prywatnym odbywał się tylko za okazaniem przepustki.Obostrzenie w dostępie do Helu zniesiono dopiero ok.1989 r.a same szlabany zniknęły dopiero w latach 90.XX w.(pozostałości rogatek znajdują się do dziś na drodze dojazdowej do miasta).W 1963 r.miasto odzyskało prawa miejskie.W 1979 r.miasto udekorowano Krzyżem Grunwaldu II klasy.
Po 1989
28 listopada 2005 r.władze miasta Hel nadały tytuł honorowego obywatela kończącemu swą drugą kadencję prezydencką Aleksandrowi Kwaśniewskiemu,który w opinii radnych spędzając swe urlopy na Helu przyczynił się znacznie do promocji miasta.
Nazwa miasta
Pochodzenie nazwy miasta nie zostało dotąd jednoznacznie wyjaśnione.W języku staropolskim nazwa Hel oznacza"wydmę,pustkowie,cypel",od której oprócz Helu miała się wywodzić również wcześniejsza nazwa Elbląga"Helbląg".Część badaczy wskazuje na jej źródło w językach germańskich.Na holenderskiej mapie z XVII w.cały półwysep nazywany jest Heel.Nazwę swoją zawdzięcza najprawdopodobniej żeglarzom kupcom dążącym tutejszymi szlakami na tereny Prus(do Truso).Anton Englert archeolog z Muzeum Łodzi Wikingów w Roskilde(Dania),wyjaśnia pochodzenie nazwy uwarunkowaniami geograficznymi.W języku duńskim bowiem hæl oznacza obcas buta(ang.heel),zaś tradycyjne duńskie nazewnictwo żeglugowe często posługiwało się odniesieniami do części ciała np.næs nos,hoved głowa,albue łokieć.Według innej teorii nazwa wywodzi się od imienia nordyckiej bogini zaświatów Hel,której miejsce kultowe znajdowało się zapewne na Mierzei Helskiej,bądź od starogermańskiego określenia piekła(heel,kraj bogini Hel),kojarzonego w germańskiej mitologii z zimnem.Uzasadniane jest to panującym na półwyspie klimatem,zimniejszym niż choćby na położonej bardziej na północ Gotlandii.
Zabytki
Lista zabytków w mieście:
- kościół poewangelicki pw.św.Piotra i Pawła z XV w.obecnie siedziba Muzeum Rybołówstwa,
- latarnia morska z 1942 r.
- ryglowe domki rybackie z przełomu XVIII/XIX w.
- kościół z lat 30.XX w.
Dane z 31 grudnia 2008 r.:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 4135 | 100 | 2019 | 48,8 | 2117 | 51,2 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 194,5 | 94,9 | 99,5 | |||
Główne atrakcje Helu to:
- piaszczyste plaże w tym od 2004 r.odcinek plaży morskiej strzeżonej jako jedynej w Polsce przez zespoły ratowników z psami rasy nowofundland i landseer;
- Muzeum Rybołówstwa Morskiego z wieżą widokową(mieszczące się w dawnym kościele gotyckim św.Piotra i Pawła z XIV w.)
- zabytkowe chaty kaszubskie;
- Helskie Fokarium fokarium Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego;
- stacja końcowa kolei biegnącej przez mierzeję z Pucka;
- latarnia Morska Hel;
- Ulica Wiejska;
- port morski Hel;
- liczne zabytki militarne;
- Skansen Broni Morskiej;
- Muzeum Obrony Wybrzeża;
- odbywająca się od 2006 r.w miesiącach letnich impreza rekonstrukcji historycznych D-Day.
Rezydencja wypoczynkowa Prezydenta RP
W Helu znajduje się również prezydencki ośrodek wypoczynkowy wraz z lądowiskiem Mewa dla śmigłowców.W ośrodku wakacje spędzali m.in.Aleksander Kwaśniewski i Lech Kaczyński.Letnią Rezydencję Prezydenta RP odwiedzili również m.in.Angela Merkel oraz George W.Bush.Często media podają błędną informację,że rezydencja ta mieści się w Juracie.Wprawdzie ośrodek korzysta z mediów doprowadzonych z Juraty,ale mieści się w granicach administracyjnych Helu.
Wspólnoty wyznaniowe
- Parafia wojskowa św.Pawła z Tarsu w Helu
- Parafia Bożego Ciała w Helu
- Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy:jeden zbór
Hermeskeil,Niemcy
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz