Rokosz Zebrzydowskiego

Rokosz sandomierski bunt szlachty przeciwko Zygmuntowi III Wazie trwający w latach 1606–1609.Wybuchł po śmierci głównego opozycjonisty wobec polityki króla Jana Zamoyskiego który był przeciwnikiem zbrojnych wystąpień przeciwko władzy monarszej.Wystąpienie zostało stłumione zbrojnie powodując spadek zaufania do władzy królewskiej.Królowi zarzucano faworyzowanie jezuitów oraz cudzoziemców i przypisywano zamiar wprowadzenia władzy absolutnej.Z pewnością zaś wiadomo,że dążył on do ustanowienia dziedziczności tronu,pozbawienia szlachty większości przywilejów i pozostawienia izbie poselskiej jedynie głosu doradczego,a nie stanowiącego.Spór zaostrzyło ultrakatolickie nastawienie władcy,niechętnie widziane przez różnowierców oraz jego konflikt z wpływowym Janem Zamoyskim.W latach 1606–1609 doszło do rokoszu Zebrzydowskiego,zwanego również sandomierskim,w którym katolicy,jak i protestanci,magnateria,jak i szlachta walczyli o zabranie monarsze prawa rozdawnictwa zwolnionych urzędów i zmuszenia go do wygnania jezuitów i cudzoziemców.Na potrzeby rokoszan wymyślony został także rokosz gliniański,który usprawiedliwiał ideę zbrojnego wystąpienia przeciw monarsze.Przywódcami buntu zostali:marszałek wielki koronny Mikołaj Zebrzydowski,Jan Szczęsny Herburt,Stanisław Stadnicki i podczaszy litewski Janusz Radziwiłł.Pragnęli zdetronizować Zygmunta III Wazę,też wprowadzić obieralność urzędników ziemskich na sejmikach oraz zmusić posłów do ścisłego przestrzegania instrukcji sejmikowych.Rokosz zakończył się zwycięstwem króla w bitwie pod Guzowem w 1607 roku,lecz wzmocnienie władzy królewskiej zostało udaremnione.Aby się przed nim ustrzec,sprecyzowano dawniejszy przepis o prawie do wypowiedzenia królowi posłuszeństwa oraz nakazano senatorom rezydentom zdawać sprawę sejmowi z urzędowania przy boku monarchy.Król zgodnie z wolą magnatów(niechcących wzmocnienia jego władzy)odstąpił od wymierzenia kar buntownikom.