Nauka i praca zawodowa
Karol Adamiecki,syn inżyniera górnika,szkołę średnią ukończył Wyższą Szkołę Rzemieślniczą w Łodzi.Ze szkoły średniej technicznej(wbrew mylącej nazwie„wyższej”,zgodnie bowiem z ówczesnym nazewnictwem taką nazwę mogła nosić szkoła licząca więcej niż trzy klasy,a ta miała ich sześć)Karol Adamiecki wyniósł nie tylko poważne podstawy w zakresie matematyki i przedmiotów technicznych,lecz również praktykę w warsztacie szkolnym.Do studiów inżynierskich był przygotowany lepiej i gruntowniej niż wielu jego rówieśników.Szkołę skończył z najwyższym wyróżnieniem złotym medalem.W 1891 r.ukończył Petersburski Państwowy Instytut Technologiczny,gdzie uzyskał dyplom inżyniera technologa.W latach 1891–1898 pracował w Hucie Bankowej w Dąbrowie Górniczej,najpierw w biurze technicznym,a potem jako asystent kierownika walcowni.Brał udział w odprawach kierownictwa,podczas których omawiano problem wysokich kosztów produkcji.Według angielskich doradców,którzy zostali zatrudnieni przez dyrekcję dla rozwiązania tego problemu,główną jego przyczyną było lenistwo robotników.Adamiecki nie zgadzał się z tym wnioskiem i w tajemnicy przed dyrekcją poddał obserwacji 16-osobową brygadę.Czas pracy zapisywał w postaci kresek.Na podstawie obserwacji stwierdził,że wysokie koszty spowodowane są nieracjonalnym następowaniem procesów po sobie i stworzył nowy harmonogram.Wówczas też dokonał usprawnień konstrukcyjnych walcarek.W 1898 r.został szefem oddziału walcowni Zakładów Hutniczych Hartmana w Ługańsku.Tam usprawnił proces walcowania blach grubych,obniżając przy tym koszt ich wytwarzania.W 1901 r.został dyrektorem technicznym w Towarzystwie Akcyjnym Walcowni Rur i Żelaza w Jekatierinosławiu(obecnie Dniepropetrowsk).Tam także dokonał własnych usprawnień procesu walcowania oraz prowadził ogólniejsze badania czynników oddziałujących negatywnie na organizację produkcji.Najwcześniejszą wersję opracowanych przez siebie zasad organizacji pracy zbiorowej Karol Adamiecki przedstawił w lutym 1903 roku w Towarzystwie Technicznym w Jekatierinosławiu w formie odczytu w języku rosyjskim pt."Wykreślna metoda organizowania pracy zbiorowej w walcowniach".Referat wywołał sensację i zażarte spory wśród inżynierów rosyjskich.Adamiecki uzasadniał konieczność uzgadniania pracy urządzeń i ludzi jako warunek powodzenia pracy zespołowej,wprowadzając nieznane przed nim w technice pojęcia harmonizacji pracy w czasie.Nadał swej myśli technicznej i wnioskom postać wykreślną,w wyniku czego powstał'harmonogram'wykres zbiorowej pracy opracowany na przykładzie procesu produkcyjnego walcowni,której dyrektorem wówczas był Adamiecki.Adamiecki jako pierwszy zastosował metodę chronometrażu.
W wyniku swoich badań stwierdził,że głównym powodem strat czasu w procesie produkcji jest brak uzgodnienia poszczególnych operacji,a także sformułował dwa główne zadania organizatorskie:
- harmonijny dobór poszczególnych elementów systemu wytwórczego,tak aby spośród wielu możliwości wybrać elementy dotyczące zasobów o najdoskonalszej charakterystyce ekonomicznej z punktu widzenia celu procesu produkcyjnego,a więc takich,które pozwalają realizować produkcję wzorcową
- sprowadzenie funkcjonowania systemu wytwórczego do zharmonizowania w czasie działań wszystkich elementów systemu,aby wytwarzać przy jak najmniejszych stratach czasu
Konsekwencją obserwacji i wniosków były sformułowane prawa:
- prawo podziału pracy i wynikająca z tego prawa reguła specjalizacji
- prawo koncentracji istotą jest łączenie wysoce wyspecjalizowanych komórek w celu wspólnego działania
- prawo harmonii
Funkcje kontroli w zarządzaniu określił następująco:powinna być ona dokładna,wystarczająca,nieustanna,niezwłoczna i zrównoważona.W 1906 r.Adamiecki objął stanowisko dyrektora Zakładów Hutniczych w Ostrowcu Świętokrzyskim,gdzie podczas wielodniowego strajku wykazał solidarność z robotnikami,zaś rok później objął stanowisko dyrektora w Towarzystwie Akcyjnym Ceramicznym„Korwinów“k.Częstochowy.Tam również dokonał istotnych usprawnień procesu suszenia wyrobów ceramicznych,przekonstruował prasy,znacznie podnosząc ich wydajność,zbilansował wykorzystanie ciepła w urządzeniach cegielni,także doprowadzając do zmniejszenia strat i wydatków ciepła.W 1908 r.w Stowarzyszeniu Techników w Warszawie przedstawił koncepcję ekonomicznych aspektów procesu produkcji,traktując koszty własne jako miernik dobrej lub złej organizacji pracy,publikując ją w 1909 r.w„Przeglądzie Technicznym“w artykule„Metoda wykreślna organizowania pracy zbiorowej w walcowniach“.W 1911 r.zrezygnował z dalszej kariery w przemyśle,założył własne biuro techniczno-konsultacyjne i jako doradca w zakresie organizacji produkcji współpracował z zakładami przemysłowymi,m.in.z fabryką wagonów i maszyn Lilpop,Rau i Loewenstein w Warszawie i zakładami stalowymi K.Rudzki i S-ka w Mińsku Mazowieckim.Podczas I wojny światowej był doradcą kilku wielkich zakładów hutniczych w Rosji.W 1915 roku w Warszawie Stowarzyszenie Techników urządziło cykl konferencji,które doprowadziły do zgodnych wniosków,że same bogactwa naturalne i zjednoczony potencjał gospodarczy ziem polskich nie zapewnią odrodzonemu państwu samodzielności,jeśli praca nie będzie wydajna i dobrze zorganizowana.Po odzyskaniu niepodległości Piotr Drzewiecki,przyjaciel Adamieckiego,w 1919 r.założył wraz z nim stowarzyszenie„Liga Pracy”.„Liga Pracy”nie spełniła jednak pokładanych w niej nadziei,zaś Instytut Naukowej Organizacji musiał zostać z powodów finansowych zlikwidowany.Adamiecki nie krył rozczarowania po owych niepowodzeniach.Jako profesor Politechniki Warszawskiej Adamiecki objął w 1919 r.katedrę technologii metali i walcownictwa.Od 1922 r.kierował świeżo utworzoną na wydziale mechanicznym katedrą zasad organizacji pracy i przedsiębiorstw przemysłowych.Opiekował się studenckimi kołami naukowymi.Współpracował ze Stowarzyszeniem Techników Polskich,gdzie z jego inicjatywy zaczęły od 1923 r.powstawać koła inżynierów organizacji pracy,w 1924 r.liczące już 400 członków.W 1924 r.przewodniczył polskiej delegacji na I Międzynarodowy Kongres Naukowej Organizacji w Pradze.Wygłosił tam referat"Harmonizacja jako jedna z głównych podstaw organizacji naukowej",który przyniósł mu międzynarodowe uznanie.W tym samym 1924 r.na I Zjeździe Polskiej Naukowej Organizacji Pracy w Warszawie wygłosił referat"Stanowisko inżyniera jako kierownika zakładów wytwórczych".Powołano tam Komitet Wykonawczy Zrzeszeń Naukowej Organizacji Pracy w Polsce,a Adamieckiego powołano na prezesa.W 1925 r.Adamiecki doprowadził do utworzenia przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie autonomicznego Instytutu Naukowej Organizacji i Kierownictwa,wzorowanego na czechosłowackiej Masarykowej Akademii Pracy,pomyślanego jako ośrodek rozwijania badań w tej dziedzinie i wdrażania ich zastosowań praktycznych.Został również jego pierwszym dyrektorem.Dzięki zabiegom Karola Adamieckiego w 1925 r.nie doszło do rozbicia międzynarodowego ruchu naukowej organizacji pracy.Na IV Kongresie w 1929 r.w Paryżu Karol Adamiecki został wybrany wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Naukowej Organizacji z siedzibą w Genewie.
Publikacje
Karol Adamiecki przywiązywał większą wagę do działania niż pisania,dlatego jego publikowany dorobek naukowy zawiera zaledwie 18 pozycji.Po 1925 r.przełożono na język polski i wydano drukiem kilkanaście najważniejszych pozycji literatury światowej z zakresu organizacji pracy.Osobiście przetłumaczył wybrane prace H.Le Chateliera,które złożyły się na książkę„Filozofia systemu Taylora“Warszawa 1926 r.która dopiero z języka polskiego została przetłumaczona na angielski i włoski.Od 1926 r.redagował organ Instytutu,miesięcznik„Przegląd Organizacji”.Rozwijając naukową i dydaktyczną działalność Instytutu pracował jednocześnie na Politechnice Warszawskiej oraz utrzymywał związki z praktyką produkcyjną.W 1932 r.ukazała się drukiem w Warszawie jego książka„Nauka Organizacji i jej rola w życiu gospodarczym“zaś w 1938 r.w piątą rocznicę śmierci wydano zbiór jego artykułów"O istocie naukowej organizacji"a w 1970 r.wybór pism Karola Adamieckiego zatytułowany"O nauce organizacji".Niedługo po śmierci Karola Adamieckiego przyniosły wynik jego starania o reaktywowanie i usamodzielnienie Instytutu Naukowej Organizacji i Kierownictwa(aż do wybuchu wojny Instytut nie zgromadził jednakże środków na wydanie dwóch książek,w których Karol Adamiecki zebrał i usystematyzował swój dorobek naukowy;rękopisy obu dzieł zaginęły).
Odznaczenia i wyróżnienia
Karol Adamiecki występował często na arenie międzynarodowych kongresów i komitetów naukowej organizacji.Międzynarodowy Komitet Naukowej Organizacji z siedzibą w Genewie w 1932 roku przyznał Karolowi Adamieckiemu najwyższe odznaczenie„Plaque d'Or”(„Złotą Odznakę”)„za prace jego od lat trzydziestu na polu naukowej organizacji i za wybitne zasługi,przede wszystkim za opracowanie metody harmonizacji będącej obecnie wraz z metodą Taylora podstawą nauki organizacji”.Postępująca choroba nie pozwoliła Karolowi Adamieckiemu odebrać go osobiście na V Kongresie Naukowej Organizacji w Amsterdamie.Adamiecki cieszył się wielkim poważaniem i uznaniem w Czechosłowacji,gdzie przyznano mu Order Białego Lwa,a Akademia Pracy im.J.Masaryka zaliczyła go w poczet członków honorowych.
Opinie
Jedno ze wspomnień pośmiertnych w moskiewskim miesięczniku„Organizacja Truda”:W zeszłym roku umarł Karol Adamiecki.Sam przez się fakt zgonu tego wielkiego praktyka i teoretyka organizacji przemysłowej stanowi wystarczający powód do przeglądu pozostawionej przezeń spuścizny(...)Są to problemy szczelnego wypełnienia dnia pracy,obniżenia kosztów własnych produkcji,organizacji obsługi skomplikowanych urządzeń oraz wyposażenia kierownictwa produkcji w środki wykreślnej analizy i planowania.Jeśli uwzględnimy przy tym,że wzrasta znacznie zainteresowanie wykreślnymi metodami(...)należałoby wyrazić życzenie,aby w celu bardziej gruntownego zaznajomienia się wydany został zbiór prac Adamieckiego i jego szkoły.„Doprawdy,aż dziw bierze,jak mało miejsca zajmowała ostatnio postać Karola Adamieckiego w pamięci naszego ogółu”dziwił się u progu lat 70.XX w.Tadeusz Kotarbiński.„Karol Adamiecki,współtwórca naukowej organizacji i kierownictwa,musiał w panteonie wielkich Polaków pozostać bezbronnym świętym,którego imienia wzywa się rzadko,lub nie wzywa się wcale”pisał„Przegląd Techniczny”w 70 lat po debiucie Karola Adamieckiego w tymże piśmie.
Upamiętnienia
Imię Karola Adamieckiego nosiła Akademia Ekonomiczna w Katowicach,Zespół Szkół Ekonomicznych w Dąbrowie Górniczej(miejscu urodzenia),Zespół Szkół nr 1 im.Karola Adamieckiego w Sanoku,Zespół Szkół SIGiE w Ostrołęce,ulica w Dąbrowie Górniczej,niewielka uliczka na łódzkim Widzewie,uliczka w Warszawskim Ursusie oraz jedna z ulic w Radzionkowie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz