Życiorys
Pochodził ze zubożałej szlachty.Jego ojciec Mieczysław pracował jako nad konduktor kolei warszawsko-wiedeńskiej.Edukację rozpoczął w Szkole Technicznej w Warszawie.W 1896 r.przyjechał do Krakowa studiować w Szkole Sztuk Pięknych u rzeźbiarzy:Alfreda Dauna w latach 1896–1899 i Konstantego Laszczki 1899–1903.Po studiach wyjechał do Warszawy,aby objąć stanowisko profesora rzeźby w Szkole Sztuk Plastycznych.W 1905 r.zastrzelił podczas sprzeczki malarza Wacława Pawliszaka,został jednak zwolniony z aresztu za kaucją w wysokości 2 tys.rubli.W 1908 r.z nieformalnego związku z Sarą Lipską urodziło się jedyne dziecko Xawerego Dunikowskiego,córka Maria Xawera.W Warszawie pracował do roku 1910,po czym wyjechał do Krakowa.W 1914 r.wyjechał na stypendium do Londynu.Kolejne lata spędził w Paryżu,służył w Legii Cudzoziemskiej.W 1922 r.wrócił do Polski,aby objąć katedrę rzeźby na krakowskiej ASP.Do grona uczniów Dunikowskiego zaliczali się m.in.Jerzy Bandura,August Dyrda,Zygmunt Gawlik,Józef Gosławski,Maria Jarema,Ludwik Konarzewski(junior),Marian Konieczny,Jacek Puget,Henryk Wiciński oraz Jerzy Bereś.W okresie międzywojennym otrzymał wiele prestiżowych nagród,wykonał setki realizacji,które przyniosły mu międzynarodową sławę.Z dzieł z tego okresu można wymienić postacie czterech ewangelistów na gmachu Seminarium Śląskiego w Krakowie z 1927 r.głowy wawelskie z lat 1925–1927 i pomnik prezydenta Krakowa Józefa Dietla z 1936 r.Przez większą część okresu okupacji był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz,gdzie trafił po aresztowaniu w 1940 r.Uczestniczył w tamtejszym ruchu oporu organizowanym przez Witolda Pileckiego.Po wojnie,w latach 1945–1955,kierował katedrą rzeźby na krakowskiej ASP.W 1955 r.na stałe przeniósł się do Warszawy.W 1959 r.został profesorem i kierownikiem katedry rzeźby w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu.Z powojennych realizacji Dunikowskiego należy wymienić Pomnik Czynu Powstańczego na Górze św.Anny(1955 r.)powstały w wyniku przebudowania niemieckiego mauzoleum.Z obrazów warto wspomnieć"Portret córki"z 1924 r. i "Autoportret w stroju mandaryna"z 1935 r.W Krakowie mieszkał w latach 1938–1940 i 1945–1955 przy ulicy Karmelickiej 27,dziś na kamienicy znajduje się tablica upamiętniająca artystę.W Warszawie po 1955 roku mieszkał w domu przy ul.Marchlewskiego obecnie ul.Jana Pawła II(pomiędzy Al.Solidarności a ul.Elektoralną)gdzie na domu zamocowana jest tablica pamiątkowa.
Odznaczenia i upamiętnienie
W 1928 r.otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.W 1935 r.został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.W 1948 r.na wniosek ministra kultury i sztuki za wybitne zasługi w dziedzinie rozwoju sztuki polskiej,odznaczony został przez Prezydenta RP Bolesława Bieruta Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,a w 1949 r.Orderem Budowniczych Polski Ludowej.W 1955 r.uchwałą Rady Państwa PRL,w związku z 80 rocznicą urodzin za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie rzeźby odznaczony został Orderem Sztandaru Pracy I klasy.Jego imieniem nazwano między innymi bulwar we Wrocławiu,ulice w Bydgoszczy,Częstochowie,Gliwicach,Krakowie,Słupsku,Wałbrzychu,Zielonej Górze,Warszawie,Poznaniu,Lublinie,Łodzi,Szczecinie oraz plac w Olsztynie.Jego imię nosi również Zespół Szkół w Zawierciu.W warszawskiej Królikarni mieści się muzeum poświęcone artyście.W 2011 r.część prac wykonanych przez Dunikowskiego eksponowana była na wystawie czasowej zorganizowanej w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Wybrane realizacje
- Macierzyństwo(1900 r.)
- Tchnienie(1901 r.)
- Fatum(1904 r.)
- cykl Kobiety brzemienne(1906 r.)
- Grobowiec Bolesława Śmiałego(1917 r.)
- Autoportret(1917 r.)
- cykl Głowy Wawelskie(1925–1926)
- Pomnik Czynu Powstańczego na Górze św.Anny(1946–1955)
- Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej
- Pomnik Żołnierza 1 Armii Wojska Polskiego(1963 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz