Kolej Nadwiślańska

Droga Żelazna Nadwiślańska,ros.Привислинская железная дорога,Priwislinskaja żeleznaja doroga linia kolejowa otwarta 17 sierpnia 1877.Prowadziła od wówczas nadgranicznego miasta Mława przez Warszawę,Lublin i Chełm do Kowla.Linia liczyła 522 km toru o rozstawie rosyjskim(1524 mm),w 1887 r.pracowało na niej 2364 pracowników.
Historia
Na terenach przygranicznych Królestwa Polskiego linie kolejowe powstawały z dużym opóźnieniem w stosunku do reszty kraju i terenów zaborów(szczególnie pruskiego).Było to spowodowane obawą,że w razie agresji wróg miałby ułatwiony transport.Powstanie Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej połączyło położone na Wołyniu miasto Kowel i urodzajne w zboża ziemie lubelskie z Chełmem i Lublinem z ufortyfikowaną linią rzeki Wisły.Trasę kolei nadwiślańskiej ukończono zaraz po oddaniu do użytku kolei obwodowej w Warszawie.Dalej kolej biegła na północ przez Modlin do Mławy,gdzie na granicy z Prusami łączyła się z linią kolejową prowadzącą przez Działdowo do Gdańska.W Warszawie linia miała połączenie z wszystkimi ważnymi trasami(linia Terespolska,Petersburska,Wiedeńska i kolej obwodowa).Łączna długość linii kolejowej,z 24 znajdującymi się na niej stacjami,wynosiła 475 km.Kolej szerokotorowa o standardzie rosyjskim przebiegała wzdłuż przypuszczalnej linii frontu i łączyła ze sobą najważniejsze twierdze rosyjskie na terenie Królestwa Polskiego:Warszawę,Nowogieorgiewsk(Modlin) i Iwanogród(Dęblin)z rosyjskimi twierdzami na Wołyniu:Łuckiem,Równem i Dubnem.Pozwalało to na szybki transport wojska,amunicji i sprzętu.Kolej Nadwiślańska była więc obiektem o wyjątkowo ważnym znaczeniu strategicznym.Budowę linii kolejowej rozpoczęto w końcu 1874 r.W rekordowym czasie trzech lat,24 lipca 1877, zakończono prace budowlane.17 sierpnia uroczyście oddano do użytku Kolej Nadwiślańską.Według innych źródeł,kolej ta została otwarta 20 września 1876 r.Początkowo największym warszawskim dworcem tej linii był drewniany Dworzec Warszawa-Praga(zniszczony)na Nowym Bródnie.Jednym z najważniejszych i najbardziej okazałych dworców na całej trasie był wybudowany jeszcze w 1877 r.Dworzec Główny w Lublinie.W lecie tego samego roku oddano do użytku pierwszy,drewniany,lecz okazały,dworzec kolejowy w Chełmie.Był on jednym z dworców ówczesnej III klasy na całej Drodze Żelaznej Nadwiślańskiej.Główny dworzec tej linii powstał dopiero w 1880 r.niedaleko Cytadeli i pierwotnie nazywał się Dworzec Główny Kolei Nadwiślańskich.Na początku XX wieku nazwę przemianowano na Dworzec Kowelski.Został zniszczony w sierpniu 1915 roku,podczas wycofywania się Rosjan z Warszawy,a po I wojnie światowej wybudowano w tym miejscu Dworzec Gdański.W okolicach Warszawy Kolej Nadwiślańska w roku 1894 miała przystanki w Nowym Dworze,Jabłonnie,na Nowej Pradze(przystanek Praga–Nowa Praga nie była jeszcze wtedy częścią Warszawy),Wawrze,Otwocku.Przed 1939 rokiem przebiegała przez 13 stacji i przystanków osobowych:Warszawa Choszczówka,Warszawa Płudy,Warszawa Żerań,Warszawa Toruńska,Warszawa Praga,Warszawa Olszynka Grochowska,Warszawa Gocławek,Warszawa Wawer,Warszawa Anin,Warszawa Międzylesie,Warszawa Radość,Warszawa Miedzeszyn,Warszawa Falenica.W 1896 roku Kolej Nadwiślańska została połączona z Koleją Warszawsko-Terespolską w Koleje Nadwiślańskie(ros.Priwislinskije żeleznyje dorogi),a w 1897 roku włączono w ich skład jeszcze Kolej Iwangorodzko-Dąbrowską.