Historia
Nazwa Stróże pochodzi najprawdopodobniej od słowa„stróża",które oznaczało w dawnej Polsce obowiązek ludności do okresowego stróżowania w grodach panującego,a później przekształciło się w oddawanie daniny w zbożu.Bolesław Chrobry przy ważnych szlakach,traktach prowadzących z Zakarpacia(wówczas Węgry)w głąb kraju,budował grody w celu obrony granic(przejść granicznych).Taki gród nosił nazwę„stróża"lub„strażą",od załogi warty stacjonującej w grodzie.W czasach Bolesława Chrobrego nie było gościńców ani umocnionych dróg,dlatego trakty prowadziły brzegami dolin rzek.W tym wypadku rzeka Biała,płynąca przez Stróże z południa na północ,stanowiąca prawy dopływ Dunajca a mająca swe źródło w Karpatach,posiadała wyjątkowo dogodny do celów obronnych i strażniczych układ topograficzny.Najstarsza wzmianka źródłowa o Stróżach pochodzi z roku 1288 i znajduje się w dokumencie Leszka Czarnego,który miał nadać klasztorowi tynieckiemu pozwolenie zakładania miast na prawie niemieckim i wsie podległe klasztorowi uwolnić spod jurysdykcji urzędów świeckich.Powyższa wzmianka świadczy o istnieniu miejscowości Stróże na przełomie XIII i XIV wieku.Podlegała ona klasztorowi Benedyktynów tynieckich i według ówczesnego zaludnienia wsi należących do tego klasztoru,mogła w XIII wieku liczyć nie mniej niż 10-15 osadników.Stróże nie były osadzone na prawie niemieckim,nie spotykamy w niej bowiem urzędu sołtysa i sądownictwa przez niego sprawowanego.Ustrój gospodarczo prawny opierał się na prawie polskim,później zaś upodobnił się do wsi kolonizacyjnych na prawie niemieckim,z tą różnicą,że miał sądownictwo patrymonialne,tj.sprawowane przez pana wsi.Na przełomie XIV i XV wieku Stróże pozostawały przechodnią własnością Stanisława Jeżowskiego herbu Strzemię,a następnie jego synów:Spytka i Mikołaja Jeżowskich.W nieokreślonych okolicznościach część Stróż przeszła pod władanie Stanisława Szalowskiego herbu Arzemio i Mikołaja Moykowskiego.Z tego też okresu pochodzą nazwy różnych dzielnic w Stróżach.Za panowania Władysława IV szerzyły się bunty przeciw uciskowi fizycznemu i moralnemu.Poddaństwo chłopów polegało w tym czasie na ograniczeniu osobistej wolności i stosunku prawnego do posiadania ziemi oraz sądownictwa.Kmieć był własnością dziedzica,który mógł rozporządzać nim jak przedmiotem,sprzedając go czy oddając w zastaw.W tym czasie wzrósł wymiar robót pańszczyźnianych,nękających wszystkich chłopów,co doprowadziło do emigracji ze Stróż kilku z nich wraz z rodzinami i dobytkiem na Węgry.Po poprawie sytuacji gospodarczej i zaprzestaniu ucisku,rodziny te wróciły do Stróż,otrzymując przydomek„Węgry".Na skutek zmiany ustroju administracyjnego i samorządowego(1 sierpnia 1934 roku),gminy jednostkowe(wiejskie)Stróże Wyżne i Stróże Niżne zostały wcielone do Gminy Zbiorowej Bobowa,a zlikwidowane gminy otrzymały pierwotne nazwy"wsi".Na ich czele stał jeden sołtys(Władysław Forczek mistrz ślusarski,prowadzący własny warsztat rzemieślniczy).Jego kadencja trwała aż do 1 stycznia 1956 roku,kiedy to funkcjonować zaczęły Prezydia Gromadzkich Rad Narodowych(PGRN),zmieniła się również nazwa naszej osady na Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej Stróże,do którego to Prezydium zostały wcielone wsie takie jak:Polna,Wyskitna,Berdechów-Bugaj oraz wieś Gródek koło Grybowa.Taki stan rzeczy trwał do 1971 roku,ponieważ Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej Stróże zmieniło nazwę na Gmina Stróże z przyłączonymi do niej wsiami:Stróże,Polna,Wyskitna i Berdechów-Bugaj.Nowo powstała gmina miała krótką żywotność,w związku ze znikomą ilością areału oraz małą ilością mieszkańców.Dlatego też 1 maja 1975 roku została zlikwidowana i wcielona do Gminy Zbiorowej Grybów,a wieś Stróże pozostała od tej daty samoistną wsią,na czele której stoi sołtys z samorządem wiejskim.Dnia 23 grudnia 1958 roku dzięki staraniu mieszkańców,oraz jednego z jej mieszkańców wojewódzkiego planisty"elektryfikacji"Adama Wiatra,z wygospodarowanych przez niego materiałów niezbędnych do wykonania sieci elektrycznej,pierwszy raz zabłysły żarówki.Do tego czasu posługiwano się światłem gazowym,naftowym itp.W następstwie rozwijającego się w szybkim tempie przemysłu rolnego,budowlanego i fabrycznego,władze administracyjne,tak wojewódzkie,jak i powiatowe w latach 60.przystąpiły do modernizacji dróg o powierzchni bitumicznej,zarazem prostując enklawy i poszerzając je odpowiednio.Na terenie Stróż wybudowano trzy mosty:jeden na granicy:Stróże-Wilczyska,nad potokiem Polnianka,dwa zaś,wraz z przepustami strumykowymi,w centrum Stróż nad potokami Wyskidzianka i Słopnianka.W roku 1983,po częściowej regulacji rzeki Biała na terenie Stróż,rozpoczęły się starania mieszkańców oraz mieszkańców przysiółka Zawodzie na czele z sołtysem Bolesławem Dywanem i radnym gminy Józefem Matusikiem o rychłe przystąpienie do realizacji budowy mostu nad rzeką Białą,łączącego centrum wsi z przysiółkiem oraz z wsiami Białą Niżna i Siołkową.Wyżej wymieniony most(długości 75 metrów)został oddany do eksploatacji 30 czerwca 1983 roku,po dziesięciu latach od zerwania przez powódź poprzedniego mostu.Po stu dziesięciu latach istnienia odcinka linii kolejowej 96 Tarnów-Nowy Sącz-Leluchów władze PKP przystąpiły w roku 1981 do elektryfikacji wspomnianego odcinka pierwsza trakcja pociągu elektrycznego prowadziła przez Stróże do Grybowa.W chwili obecnej na szlaku kolejowym Stróże-Jasło oraz Gorlice Zagórzany Gorlice komunikacja pasażerska jest zawieszona.Obecnie Stróże są prężnie rozwijającą się miejscowością z doskonałą bazą hotelową i gastronomiczną.W miejscowości znajduje się przedszkole z oddziałami integracyjnymi,szkoła podstawowa im.Króla Bolesława Chrobrego,oraz gimnazjum.W szkołach znajdują się dobrze wyposażone sale dydaktyczne,sale komputerowe oraz językowe,hala sportowa oraz boiska do siatkówki,piłki nożnej,koszykówki,tenisa obok szkoły.Uczniowie szkół są częstymi laureatami konkursów i olimpiad wojewódzkich a nawet ogólnopolskich.Do takich sukcesów należy dodać udział w nagraniu konkursu dla gimnazjalistów pt.Euro Quiz emitowanym przez TVP2.Skład gimnazjum ze Stróż reprezentowali Dawid Warzecha,Mateusz Niemas,Maciej Tarasek.04.06.2010 Stróże i okoliczne miejscowości nawiedziła powódź,która spowodowała ogromne zniszczenia infrastruktury drogowej i kolejowej a także konieczność ewakuacji aż 76 osób.
Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym
17 marca 1998 roku,z inicjatywy obecnego prezesa Stanisława Koguta została utworzona Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Stróżach.Na początku Fundacja opierała swą działalność na Szkołę Podstawową.W 1999 roku oddano do użycia halę sportową przystosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych,oraz 3 sale komputerowe.Zmodernizowane zostały także boisko i kort tenisowy.W niedługim czasie został oddany do dyspozycji dworzec PKP przystosowany dla osób niepełnosprawnych.Pojawiła się także cała infrastruktura na terenie miejscowości chodniki,parkingi.Obecnie w skład kompleksu Fundacji wchodzi Centrum Szkoleniowo-Rehabilitacyjne im.Ojca Pio z krytą pływalnią i restauracją.Na powierzchni 4 ha Ośrodek Hipoterapii z krytą ujeżdżalnią i stajnią.Niepubliczne przedszkole integracyjne im.Fundacji Polsat.Hospicjum im.Chrystusa Króla.Obecnie trwają prace budowlane nad stadionem piłkarskim Klubu Sportowego Kolejarz,który także będzie własnością F.P.O.N.u.Budowa stadionu realizowana będzie na terenach dawnej cegielni w Stróżach.Stadion będzie mógł przyjąć cztery tysiące widzów.Projekt przewiduje,iż obiekt będzie wyposażony w boisko o wymiarach 105 na 75 metrów,z podgrzewaną płytą,a wokół murawy ma znajdować się bieżnia.Po bokach przewidziano dwie duże trybuny,na które będzie można wjechać dwiema dużymi windami.Stadion zostanie wyposażony w nowoczesne oświetlenia.Całość inwestycji powinna zamknąć się w kwocie 30 mln złotych.
Sądecki Bartnik
Ze Stróż wywodzi się także jedna z największych firm pszczelarskich.Gospodarstwo Pasieczne"Sądecki Bartnik"leży na samych obrzeżach Stróż.Firma państwa Kasztelewiczów postawiła nie tylko na produkcję,ale także na różnego rodzaju imprezy,które są organizowane w parku własności"Sądeckiego Bartnika".Co roku organizowane są tzw."Biesiady u Bartnika"na które przybywa kilkaset osób z całej Polski.Na terenie"kompleksu pszczelarskiego"znajduje się także Muzeum Pszczelarstwa im.Bogdana Szymusika.
Kolejarz Stróże
Klub Sportowy Kolejarz Stróże został założony w 1949 roku przez Włodzimierza Basiagę wieloletniego prezesa i sekretarza klubu.Obecnie zespół prowadzony przez trenera Przemysława Cecherza występuje w I lidze(drugi poziom rozgrywek).Do największych sukcesów KS Kolejarz Stróże można zaliczyć wygrany baraż o prawo gry w III lidze gr.IV w sezonie 2003/2004 z Garbarnią Kraków,baraż o prawo gry w II lidze przegrany ze Stalą Stalowa Wola w sezonie 2005/2006,oraz awans do pierwszej ligi w sezonie 2009/2010.
Szkolnictwo
- Gimnazjum im.Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej w Stróżach
- Szkoła podstawowa imieniem Bolesława Chrobrego w Stróżach
Szlaki piesze
- szlak turystyczny zielony Szymbark Maślana Góra(753 m n.p.m.)Stróże(Szlak im.Wincentego Pola)
Urodzeni w Stróżach(Niżnych i Wyżnych)
- Marian Jurecki
- Tadeusz Matysek
- Narcyz Wiatr
- Roman Proszek
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz