Jan Marian Czerwiński

Ur.11 lipca 1878 w Janowie Podlaskim,zm.29 września 1962 w Lublinie inżynier technolog,senator III kadencji w II RP,dyrektor wielu kluczowych fabryk II RP,działacz społeczny.Odznaczony dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi(1938,1949 r.)
Lata szkolne
Syn Piotra Tadeusza(1844–1902)inżyniera budowlanego(m.in.w Siedlcach i uczestnika powstania styczniowego oraz Marii Vernier(1842–1912)córki francuskiego ogrodnika-botanika Czartoryskich pracującego w Puławach.Po ukończeniu liceum filologicznego w Siedlcach w 1897 r.gdzie od pierwszej klasy zaprzyjaźnił się z Antonim Ponikowskim przez rok studiował na Wydziale Matematycznym uniwersytetu w Petersburgu.W 1898 r.przeniósł się na Wydział Mechaniczny otworzonego Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im.cara Mikołaja II.Tam też 8 kwietnia 1904 uzyskał dyplom inżyniera technologa.W czasie studiów razem z Ponikowskim należał do tajnego"Zjednoczenia"studentów.Odbywał też praktyki studenckie w Akcyjnym Towarzystwie Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych W.Fitznera i K.Gempera w Sielcach(pod Sosnowcem)w 1900 r.oraz na Kolei Zabajkalskiej w 1901 r.
Od ukończenia studiów do odzyskania niepodległości
W 1905 r.Jan Czerwiński znalazł się na miesiąc w więzieniu carskim za współorganizowanie strajków szkolnych.Zaraz po tym przeniósł się do Ostrowca Świętokrzyskiego,gdzie znalazł zatrudnienie w tamtejszych Zakładach Hutniczych jako inżynier konstruktor(1905–1907).Tam też rozpoczął swoją działalność społeczną,organizując dla pracowników zakładów i mieszkańców świetlicę i prowadził wykłady dokształcające.W 1907 r.Jan Czerwiński przeprowadził się do Warszawy,gdzie zaczął pracę w Biurze Technicznym i Urządzeń Elektrycznych Jerzego Hosera(do 1910 r.)a następnie do 1914 r.kierował Oddziałem Instalacyjnym w Towarzystwie Elektryczności w Warszawie Spółka Akcyjna.Oddział kierowany przez Jana Czerwińskiego prowadził elektryfikację Warszawy.Od 1908 r.był członkiem Stowarzyszenia Techników,redagował dwutygodniki"Mechanik",cztery wydania"Polskiego kalendarza technicznego".W czasie swojego pobytu w Warszawie kontynuował organizowanie wykładów i odczytów dla robotników.Od 1 lipca 1914 Jan Czerwiński objął stanowisko dyrektora technicznego w fabryce maszyn i urządzeń wiertniczych w Jekaterynodarze należącej do Russian Cuban Industrian produkującej także po wybuchu wojny amunicję dla wojska.Rewolucja 1917 r.miała w obwodzie Krasnojarskim bardzo gwałtowny przebieg.Dyrektor zakładów N.Rokkel,w których pracował Jan Czerwiński został zamordowany w marcu 1918 r.Jan Czerwiński pozostał na swoim stanowisku prawdopodobnie ze względu na swoje podejście do robotników.
II RP
Praca zawodowa
W styczniu 1919 r.Jan Czerwiński wraz z rodziną powrócił do Polski.Po skontaktowaniu się z dyrektorami"Cuban Oil"został zaangażowany na stanowisku dyrektora fabryki maszyn wiertniczych Galicyjsko-Karpackiego Towarzystwa Naftowego w Glinniku Mariampolskim.Pracował tam do 1925 r.Od stycznia 1926 r.Jan Czerwiński objął stanowisko dyrektora naczelnego Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej.Stanowisko objął po Witoldzie Rumbowiczu.Jan Czerwiński był dyrektorem PWS do 1932 r.W okresie tym w wytwórni wyprodukowano około 150 samolotów rozpoznawczych Potez 25,50 myśliwskich Avia BH-33,80 myśliwskich PWS-10,72 szkolnych BM-4h oraz wiele prototypów.W latach wielkiego kryzysu 1932–1933 Podlaska Wytwórnia Samolotów popadła w trudności finansowe i jej akcje zostały wykupione przez Skarb Państwa.W 1933 r.w szczycie kryzysu Jan Czerwiński pozostawał przez ponad rok bez pracy.Rodzina utrzymywała się z diety senackiej.W tym samym roku w poszukiwaniu pracy przeniósł się do Lublina,gdzie po zakończeniu kadencji senatu w 1935 r.rozpoczął prace nad elektryfikacją Lubelszczyzny.Gdy w 1936 r.w Lublinie powstał Lubelski Międzykomunalny Związek Elektryfikacyjny LUBZEL Jan Czerwiński został jego dyrektorem.Pod jego kierownictwem zelektryfikowano 36 miejscowości i osiedli i przeprowadzono ponad 320 km linii energetycznych.
Służba publiczna
W 1930 r.Jan Czerwiński startował w wyborach do Senatu RP III kadencji.Został wybrany z listy nr 1,woj.lubelskie z listy BBWR.W Senacie kierował grupą komisji gospodarczych.W kolejnej kadencji Senatu pełnił funkcję zastępcy senatora w województwie lubelskim.
II wojna światowa
Po wkroczeniu Niemców do Lublina we wrześniu 1939 r.Jan Czerwiński został odwołany ze stanowiska dyrektora LUBZEL-u,jednak pozostał w firmie i dalej prowadził prace elektryfikacyjne.W LUBZEL-u pracował do końca okupacji niemieckiej.Przez całą II wojnę światową Jan Czerwiński z rodziną mieszkał przy ul.Czeskiej 6 w dzielnicy Dziesiąta.W jego mieszkaniu znajdował się punkt kontaktowy AK.Starsze dzieci córka Maria Krystyna oraz syn Tadeusz zginęli w powstaniu warszawskim.Młodsze dzieci Magdalena(po mężu Krawczyk)oraz Wojciech działały w"Szarych Szeregach".
PRL
Po wkroczeniu Sowietów do Lublina w 1944 r.Jan Czerwiński powrócił na stanowisko dyrektora w LUBZEL-u.Główny nacisk kładąc na elektryfikację wsi.Po utworzeniu Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Lubelskiego pełnił dalej funkcję dyrektora naczelnego,aż do stycznia 1950 r.Wkrótce został usunięty z energetyki jako człowiek niepewny ideowo oraz ze względu na swoją przeszłość przedwojenną oraz kontakty z Armią Krajową.Po odejściu z Zakładu Energetycznego przez resztę życia pracował w Wojewódzkim Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Państwowych Przemysłu Terenowego,pełnił funkcję starszego inż.w pracowni dokumentacji technicznej,opracowując założenia i projekty budowy i rozbudowy obiektów przemysłowych w województwie lubelskim.Pracował prawie do samej śmierci w dniu 29 września 1962 roku.Został pochowany na cmentarzu przy ul.Lipowej w Lublinie.