Biografia
Aleksander Jan Alojzy Majkowski urodził się 17 lipca 1876 r.w Kościerzynie i był synem gospodarza.Miał czworo młodszego rodzeństwa.W Kościerzynie ukończył szkołę ludową,a w l.1885–1890 uczęszczał do niemieckiego progimnazjum.Otrzymywał stypendium Towarzystwa Pomocy Naukowej w Chełmnie.W 1891 r.przeniósł się na dalszą naukę do gimnazjum w Chojnicach,gdzie mieszkał w konwikcie.Tu zetknął się z polską literaturą i historią.W 1895 r.uzyskał świadectwo dojrzałości.Miał studiować teologię i zostać księdzem,ale zapisał się na uniwersytet w Berlinie i w 1897 r.zaczął studiować medycynę.Wciągnął się też w pracę społeczną i wygłaszał wykłady dla Polaków.W 1898 r.uczestniczył w uroczystości odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie.W 1899 r.opublikował wiersz„Pielgrzymka Wejherowska” i satyrę„Jak w Koscérznie koscelnygo obrele abo Pięc kawalerów a jedna jedyno brutka”.W 1900 r.przeniósł się na studia do Greifswaldu(Gryfii).Tam zapoznał się z przeszłością tych terenów,działał w kole„Zet” i towarzystwie studenckim„Adelphia”,próbował też zakładać organizację polityczną.W 1901 r.został za to relegowany z uniwersytetu.Kontynuował studia w Monachium,gdzie rozwijał się kulturalnie,działał w Towarzystwie Studentów Polaków i założył Towarzystwo„Vistula”.W 1903 r.uzyskał absolutorium i udał się do Zurychu w Szwajcarii,gdyż uzyskał stypendium Muzeum Polskiego w Rapperswilu.W Zurychu napisał pracę doktorską z medycyny,którą obronił u prof.Johannesa Rückerta w Monachium.We wrześniu 1904 r.otrzymał tytuł doktora i pod koniec roku wrócił na Kaszuby.Odbył roczną praktykę lekarską w szpitalu w Gdańsku.Z wielką energią zaczął też pracę kulturalno-społeczną.W 1905 r.został redaktorem naczelnym„Gazety Gdańskiej” i jej dodatku„Drużba.Pismo dlö polscich Kaszubów”,a w Poznaniu wydał zbiór poezji kaszubskich„Spiewe i frantówci”.Przygotował wznowienia poematów H.Derdowskiego„Jasiek z Knieji” i „Kaszubi pod Widnem”.W 1906 r.przeniósł się do Kościerzyny,otworzył prywatną praktykę lekarską i działał na polu kulturalno-społecznym,m.in.w spółce„Dom Kaszubski” i Towarzystwie Czytelni Polskiej,którego był założycielem,a także Towarzystwie Wyborczym,Towarzystwie Śpiewaczym„Halka” i Związku Młodych Kupców.Współpracował z I.Gulgowskim i F.Lorentzem oraz niemieckim Kaszubskim Towarzystwem Ludoznawczym i studiował folklor regionalny.Nadal publikował też w„Gazecie Gdańskiej”.Od listopada 1908 r.wydawał w Kościerzynie(a od 1911 r.w Gdańsku)miesięcznik„Gryf.Pismo dla spraw kaszubskich”.Tworzył też program kulturalno-polityczny i skupiał wokół siebie inteligencję kaszubską.Uczestniczył w wielu działaniach kulturalnych dla popularyzacji regionu Kaszub.Zorganizował wystawę kaszubsko-pomorską i wydał przewodnik po niej.Wiele też pisał,sporo podróżował i fotografował.Często kontaktował się ze środowiskiem studenckim,organizował wycieczki po Kaszubach.Na początku 1912 r.zamieszkał przy Seestrasse 23(obecnie ul.Bohaterów Monte Cassino)w Sopocie,gdzie pracował w zawodzie lekarza.Po kilku latach starań w czerwcu 1912 r.w Gdańsku założył Towarzystwo Młodokaszubów dla pracy„nad podniesieniem kulturalnym,ekonomicznym i politycznym Kaszub”.We wrześniu 1913 r.założył Muzeum Kaszubsko-Pomorskie w Sopocie(Seestrasse 28) i towarzystwo dla jego prowadzenia oraz napisał przewodnik po Kaszubach pt.„Zdroje Raduni.Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej”.Spotkał się z opozycją części działaczy społecznych oraz kleru.Wygrał proces o zniesławienie przez redakcję pisma„Pielgrzym”.W sierpniu 1914 r.został wcielony do armii pruskiej jako lekarz.Pełnił służbę na terenie Polski,Rumunii i Francji.Prowadził w tych latach pamiętnik,pisał szkice z dziejów Kaszub oraz powieści„Pomorzanie” i „Żëcé i przigodë Remusa”.Pierwsza,pełna autobiograficznych odniesień,młodopolska w charakterze,pozytywistyczna w wymowie i miejscami pesymistyczna w podtekście,pozostała we fragmentach,druga stała się najgłębszym utworem literatury kaszubskiej.W lipcu 1918 r.Majkowski wrócił do Sopotu i włączył się w działalność polityczno-wojskową,m.in.jako członek Rady Ludowej.W 1919 r.założył w Gdańsku Koło Demokratyczne na Prusy Królewskie i Warmię,został naczelnym redaktorem„Dziennika Gdańskiego” i działał w uniwersytecie ludowym.Otrzymał polski stopień wojskowy kapitana,później awansował na pułkownika.W 1920 r.działał w komisji dla wytyczenia granicy polsko-niemieckiej i Radzie Pomorskiej Towarzystwie Ochrony Polskości na Pomorzu(jako prezes).Przez ok.2 lata mieszkał w Grudziądzu,choć wiele podróżował po kraju.W Grudziądzu poznał swoją przyszłą żonę,Aleksandrę Starzyńską.Zorganizował tam też Wystawę Sztuk Pięknych Artystów Pomorskich,którą otworzył Józef Piłsudski 7 czerwca 1921 r.Majkowski kontynuował działalność polityczną i kulturalną na rzecz Kaszub.Organizował teatr w Toruniu,został prezesem Stowarzyszenia Artystów Pomorskich w Grudziądzu i redaktorem naczelnym pisma„Pomorzanin”,którą to funkcję pełnił w latach 1921–1923.Przez 2 lata wydawał znów„Gryfa”,kontynuował prace literackie,współpracował z różnymi czasopismami i z radiem w Toruniu.W„Gryfie”opublikował pierwsze fragmenty swej książki„Żëcé i przigodë Remusa”.6 października 1921 r.w Warszawie ożenił się z Aleksandrą Komorowską(primo voto Starzyńską)(1891–1982) i osiadł w Kartuzach,w willi Erem.Miał czworo dzieci:Damrokę(1922–1979),Mestwina(1924–1944),Barbarę(1928–1983) i Witosławę(1929–1955).W wolnych chwilach zbierał znaczki i pocztówki,czytał kryminały albo chodził na grzyby.Niekiedy organizował też seanse spirytystyczne.W Kartuzach pracował jako lekarz na kilku etatach,głównie na kolei,działał społecznie i pisał.Leczył biednych,często za darmo,więc sam żył w pewnym niedostatku,nie był też przykładem tzw.zdrowego stylu życia wszystko to odbiło się na jego zdrowiu.Wyjeżdżając do pacjentów na wieś,zbierał przykłady sztuki ludowej i fotografował życie Kaszubów.Pomagał mu sekretarz Feliks Marszałkowski.Z rąk prezydenta St.Wojciechowskiego otrzymał w 1923 r.Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski„za zasługi położone dla Rzeczypospolitej na polu pracy społecznej na Pomorzu”.Rok później wydał przeredagowany„Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej”,a w 1925 r.jeden numer„Gryfa”.Jego działalność była też ponownie obiektem krytyki z różnych źródeł.Zarzucano mu separatyzm i bolszewizm,posądzano o niemoralność,przestępstwa i zły wpływ na społeczeństwo.Z powodu recesji,niepowodzeń i problemów zdrowotnych A.Majkowski odsunął się od życia publicznego i skupił na pracy literackiej.Patronował poczynaniom młodych działaczy kaszubskich,Aleksandra Labudy i Jana Trepczyka,którzy w 1929 r.założyli w Kartuzach Zrzeszenie Regionalne Kaszubów z Majkowskim jako prezesem na czele.Później współpracował z ich pismem„Zrzesz Kaszëbskô”.Wstąpił do Związku Obrony Kresów Zachodnich(późniejszego Polskiego Związku Zachodniego),współpracował z Instytutem Bałtyckim.W 1930 r.otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.W październiku 1931 r.znalazł się w komitecie redakcyjnym ponownie wskrzeszonego„Gryfa”,ale w jego pracach nie uczestniczył.Na łamy prasy wrócił w 1934 r.a w październiku 1935 r.opublikował pierwszą część powieści„Żëcé i przigodë Remusa”.5 listopada 1935 r.otrzymał nagrodę Polskiej Akademii Literatury Srebrny Wawrzyn Akademicki„za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”(dyplom dla„Aleksandra Maykowskiego”podpisali Leopold Staff,Wacław Sieroszewski i Juliusz Kaden-Bandrowski).Równocześnie Majkowski w swej willi zorganizował wystawę zbiorów folklorystycznych.W latach 1936–1937 pisał m.in.„Gramatykę kaszubską” i „Historię Kaszubów”.Wydał ponownie„Przewodnik po Kaszubskiej Szwajcarii”.Przerobił swoją satyrę„Jak w Koscérznie koscelnygo obrele...”na scenę jako„Strachë i zrãkowinë”.Wiele publikował w prasie.Zmarł na niewydolność serca 10 lutego 1938 r.w szpitalu Sióstr Miłosierdzia Św.Wincentego à Paulo w Gdyni,a 14 lutego został uroczyście pochowany w Kartuzach.Kilka miesięcy po śmierci autora wydano jego„Historię Kaszubów”oraz całość powieści„Żëcé i przigodë Remusa”.Wznowiono ją kilkakrotnie po wojnie,a w 1964 r.Lech Bądkowski przetłumaczył książkę na język polski.Ukazały się też jej tłumaczenia na niemiecki,francuski i angielski.Wydano ponownie„Historię Kaszubów”(w opracowaniu prof.Gerarda Labudy),ukazała się też większość utworów literackich i fragmentów autorstwa Majkowskiego,jego wspomnienia,listy oraz„Pamiętnik z wojny europejskiej roku 1914”.Aleksander Majkowski został zapamiętany jako czołowa postać w ruchu kaszubskim,któremu dał podstawy historyczne i intelektualne.Stworzył sumę kulturalnej ideologii kaszubskiej w postaci Remusa.Pracował nad pisownią kaszubską,ochroną zabytków i folkloru regionalnego,tworzył społeczne i gospodarcze instytucje kaszubsko-pomorskie,reprezentował też Kaszubów na forum krajowym i słowiańskim.Jego wielostronna działalność objęła całość życia społecznego Kaszub i Kaszubów i jest nadal żywa,a postać Majkowskiego upamiętniana szeroko i przy różnych okazjach.Wiele ulic na Kaszubach nosi imię Majkowskiego,np.w Chojnicach,Gdyni,Lęborku,Luzinie,Kościerzynie,Pucku,Rumi,Wejherowie,Sopocie i Kartuzach,gdzie są też m.in.szkoła i szpital jego imienia oraz stojący przed nim okazały pomnik.W Kościerzynie imię Majkowskiego nosi prywatna apteka,a w parku przy ul.Szopińskiego znajduje się popiersie pisarza.W Wejherowie znajduje się park jego imienia i biblioteka im.Majkowskiego,a na centralnym deptaku miasta,niedaleko dawnej siedziby biblioteki,wmurowano płaskorzeźbę z piaskowca z twarzą pisarza.W Rumi jest szkoła podstawowa numer 6 imienia Aleksandra Majkowskiego.Rok 2008 został na Kaszubach ogłoszony Rokiem Aleksandra Majkowskiego.W jego ramach odbyło się kilkadziesiąt imprez,wystaw,konkursów i promocji,wydano jego biografię,wznowiono powiastkę„Jak w Koscérznie koscelnygo obrele...” i opublikowano angielskie tłumaczenie„Życia i przygód Remusa”.
Twórczość
- "Pielgrzymka wejherowska",Gdańsk 1899 r.Gdynia 1992 r.
- "Jak w Koscérznie koscelnygo obrele abo Pięc kawalerów a jedna jedyno brutka.W osem spiewach...",Gdańsk 1899 r.Gdańsk-Kościerzyna 2008 r.
- "Zur Frage nach der klinischen Bedeutung der punktierten Erythrocyten bei chronischem Saturnismus",Monachium 1904 r.(praca doktorska)
- "Spiewe i frantówczi",Poznań 1905 r.
- "Przewodnik po wystawie ludoznawczej kaszubsko-pomorskiej w Kościerzynie 1911 roku od 25 czerwca do 23 lipca",Komitet Wystawowy w Kościerzynie,Kościerzyna 1911 r.
- "Zdroje Raduni.Przewodnik po tak zw.Szwajcarii Kaszubskiej z mapą i 22 ilustracjami",Polskie Towarzystwo Krajoznawcze,Warszawa 1913 r.
- "Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej",Polskie Towarzystwo Krajoznawcze,Warszawa 1924 r.
- "Przewodnik po Kaszubskiej Szwajcarii",Wydział Powiatowy pow.kartuskiego,Kartuzy 1936 r.
- "Żëcé i przigodë Remusa.Zvjercadło kaszubskji",Toruń 1938 r.Powieść w internecie w kaszubskiej pisowni z lat 30.
- "Historia Kaszubów",Stanica,Gdynia 1938 r.
- "Wiersze i frantówci",Wydawnictwo Morskie,Gdynia 1957 r.
- "Pomorzanie".Powieść,Gdańsk 1973 r.
- "Strachë i zrękovjinë".Frantówka w trzech aktach,Gdańsk 1976 r.
- "Remus w Zwadze",Gdańsk 1987 r.
- "Pamiętnik z wojny europejskiej roku 1914",Wejherowo–Pelplin 2000 r.
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski(2 maja 1923)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz