Alchemik Sędziwój

In.Alchemik Sędziwój i Zygmunt III obraz Jana Matejki z 1867 r.przedstawiający scenę przemiany monety w złoto przez alchemika Michała Sędziwoja w jednej z wawelskich komnat.Od 1939 r.obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi.
Powstanie i historia obrazu
Obraz Jana Matejki koncentruje się na osobie znanego w całej XVI- i XVII-wiecznej Europie polskiego alchemika i lekarza Michała Sędziwoja.Zasłynął on m.in.rzekomą umiejętnością przemiany metali nieszlachetnych w złoto.W 1595 r.został mianowany przez króla Zygmunta III Wazę osobistym sekretarzem;odtąd badania prowadził na Wawelu.Matejko prace nad obrazem rozpoczął w 1866 r.po powrocie z Wystawy Światowej w Paryżu.Zostały one na krótko przerwane w okresie Wielkanocy w 1867 r.w związku z narodzinami córki artysty.Pierwszy pokaz dzieła odbył się 26 kwietnia 1867 w siedzibie Towarzystwa Naukowego Krakowskiego w Krakowie.W późniejszym czasie był wystawiany w Wiedniu oraz w Warszawie w siedzibie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.Sekretarz malarza,Marian Gorzkowski,pisał,że przyczyną powstania obrazu było przeświadczenie Matejki o wadze tematu i opinia,że"w odrodzeniu rzemiosł dostrzegał on pożytek i postęp kraju".Dochody ze sprzedaży biletów inauguracyjnej wystawy zostały przeznaczone na cele pomocy czeladzi rzemieślniczej.W czasie prac nad obrazem Matejko znajdował się w trudnej sytuacji materialnej i osobistej.Rosnące długi,choroba matki i oczekiwanie na kolejnego potomka wymusiły na nim szukanie nowych źródeł dochodów.Alchemik Sędziwój i Zygmunt III znalazł nabywcę w 1881 r.Do 1939 r.znajdował się w rękach prywatnych,w roku tym łódzki przedsiębiorca Karol Eisert przekazał go do miejskiego muzeum w Łodzi.
Opis obrazu
Obraz Jana Matejki ukazuje scenę po udanej transmutacji metalu w złoto.Umieszczony na centralnym planie alchemik Sędziwój pokazuje królowi Zygmuntowi III Wazie przemienioną w bryłkę złota monetę,tuż po wyciągnięciu jej z rozpalonego kominka.Uważnie przyglądającemu się władcy towarzyszy jego świta.Po jego lewej stronie z lupą w ręku pochyla się marszałek wielki koronny Mikołaj Wolski,wspierający prywatnie badania Sędziwoja.W futrzanym płaszczu tuż za królem stoi wojewoda sandomierski Jerzy Mniszech.Zza królewskiego fotela wyłania się błazen.Po prawej stronie siedzi ksiądz(według niektórych może to być Piotr Skarga),z różańcem w dłoniach.(Marian Gorzkowski,sekretarz Matejki,opisuje tę postać jako kapelana a nie Piotra Skargę,tym bardziej,że Skarga nie był nigdy spowiednikiem króla Zygmunta III spowiednikiem był Stanisław Pstrokoński).W drzwiach komnaty znajduje się jedna z dam dworu,dla wizerunku której pierwowzorem była żona malarza,Teodora.Scenerię dla wydarzenia stanowi jedna z królewskich komnat zwana"Alchemią"na pierwszym piętrze Zamku na Wawelu.