Akademia Rakowska

(nazwa łacińska:Gymnasium Bonarum Artium)szkoła średnia braci polskich,istniała w Rakowie w latach 1602-1638.
Historia
Założona w roku 1602 w Rakowie przez Jakuba Sienieńskiego,posła sejmowego,uczestnika rokoszu sandomierskiego 1606-1609.Miała 5 klas,a także studium teologii,formalnie bez praw akademickich.Znana była z wysokiego poziomu nauczania i tolerancji,przyciągała nie tylko młodzież ariańską,ale także katolicką.Uczęszczali do niej również cudzoziemcy.
Do grona pedagogów Akademii,którzy wprowadzili do polskiej metodyki metodę poglądową, należeli m.in:

• Jan Szlichtyng(Schlichting),teolog braci polskich i biblista,autor komentarzy do Nowego Testamentu.
• Jan Crell(Johannes Crell),teolog pochodzenia niemieckiego,jej rektor w latach 1616-1621.
• Marcin Ruar,niemiecki myśliciel religijny działający w Polsce,ideolog braci polskich,od 1621-1622 jej rektor.
• Joachim Stegmann,matematyk i myśliciel religijny pochodzenia polskiego,autor nowoczesnego podręcznika do matematyki.

W Akademii uczono języków:łacińskiego,polskiego,niemieckiego,włoskiego,francuskiego,logiki,etyki,retoryki,matematyki,zapoznawano z elementami prawoznawstwa,polityki i nauk przyrodniczych.Teologii uczono w języku polskim.Dla Akademii pisali podręczniki:Jan Licinius(do nauki języków łacińskiego,niemieckiego i polskiego),Walenty Smalc(Katechizm),Jan Crell(Prima ethices elementa(Pierwsze elementy etyki)),Mathurin Cordier z Lozanny(nauka potocznej łaciny i zasad moralnych),Joachim Stegmann(nowatorski podręcznik matematyki i geometrii).Akademią opiekowali się scholarchowie,m.in.Jakub Sienieński,Andrzej Lubieniecki,Hieronim Moskorzowski,Walenty Smalc,Piotr Stoiński,Stanisław Lubieniecki,Krzysztof Morsztyn,Adam Gosławski,Andrzej Wojdowski,Giovanni Battista Cetis,Jan Völkel,Salomon Paludius i inni.Największy rozkwit Akademii Rakowskiej przypadał na lata 1616-1630,kiedy zwano ją sarmackimi Atenami.W tym czasie liczyła ponad 1000 uczniów,w tym wielu cudzoziemców.Koniec Akademii przyniosła w 1638 sprawa zniszczenia przydrożnego krzyża przez kilkunastu uczniów Akademii,którzy wyszli na wycieczkę pod opieką nauczyciela Salomona Paludiusa.Tę sprawę wykorzystali i nagłośnili:biskup krakowski Jakub Zadzik,wojewoda sandomierski Jerzy Ossoliński i nuncjusz papieski Honorato Visconti.Doprowadzili oni do zamknięcia Akademii i zniszczenia wszystkich instytucji ariańskich w Rakowie na mocy wyroku sejmowego z kwietnia 1638,mimo obrony ze strony posłów-innowierców.
Rektorzy Akademii

• Krzysztof Brockajus(od 1602)
• Paweł Krokier(1610-1616)
• w latach 1616-1630:Jan Crell,Marcin Ruar i Joachim Stegmann
• Wawrzyniec Stegmann(ostatni rektor,od 1634,w 1638 został wygnany z Rakowa)

Sławni absolwenci

• Stanisław Lubieniecki,astronom
• Jerzy Niemirycz,podkomorzy kijowski(1612-1659).
• Samuel Przypkowski,pisarz i poeta
• Krzysztof Szlichtyng,pastor i teolog
• Andrzej Wiszowaty,poeta,teolog,filozof