Szydłów(województwo świętokrzyskie)

Wieś w południowej Polsce,położona w województwie świętokrzyskim,w powiecie staszowskim,w gminie Szydłów.W latach 1329-1869 miasto.Miejscowość jest siedzibą gminy Szydłów.
Położenie
Szydłów położony jest na Pogórzu Szydłowskim stanowiącym formę przejściową pomiędzy Górami Świętokrzyskimi,a nizinną Niecką Połaniecką.Tereny miejscowości wchodzą w skład Chmielnicko-Szydłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.Wieś położona jest ok.40 km na południowy wschód od Kielc oraz ok.12 km na zachód od Staszowa.Miejscowość znajduje się w obszarze zlewni rzeki Wschodniej,dopływu Czarnej Staszowskiej.Ze względu na powszechne w okolicach Szydłowa sady śliwkowe(około 1000)miejscowość bywa nazywana śliwkową stolicą Polski.Co roku w Szydłowie odbywa się Święto Śliwki,czyli Dni Szydłowa,podczas których prezentowane są owoce z miejscowych sadów.Przez wieś przebiegają drogi wojewódzkie: nr 765 z Osieka do Chmielnika oraz nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.Miejscowość jest punktem początkowym żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Widełek.Szydłów znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św.Jakuba z Sandomierza do Tyńca,która to jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.W Szydłowie znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.Funkcjonuje publiczny zakład opieki zdrowotnej,Szkoła Podstawowa im.Jana Kaczorowskiego,Gimnazjum im.Władysława Reymonta oraz Gminny Klub Sportowy.
Historia
Pierwsza wzmianka o Szydłowie pochodzi z 1191 r.Osada wymieniana jest w akcie uposażenia kolegiaty sandomierskiej,której mieszkańcy Szydłowa oddawali dziesięcinę.Wieś była własnością królewską(królewszczyzna).Osada znajdowała się na odgałęzieniu nadwiślańskiego szlaku handlowego,które prowadziło ze Staszowa w stronę Chęcin,Małogoszcza oraz Przedborza.Szlak ten nabrał znaczenia w XIV wieku po zjednoczeniu Polski po rozbiciu dzielnicowym.1 lipca 1329 r.król Władysław I Łokietek nadał Szydłowowi prawa miejskie średzkie.W połowie XIV w.król Kazimierz Wielki wzniósł tutaj warowny zamek oraz kościół pw.Świętego Władysława.Miasto zostało otoczone obronnym murem z trzema bramami:Krakowską,Opatowską i Wodną.W XV w.w Szydłowie zbierał się sąd ziemski dla okolicznej szlachty.Od XV do XVIII wieku Szydłów był siedzibą starostwa niegrodowego.Był ważnym ośrodkiem rzemieślniczym.Pierwsze cechy rzemieślnicze powstały tu prawdopodobnie na początku XV w.W Szydłowie rozwijało się między innymi kowalstwo,siodlarstwo,bednarstwo i kotlarstwo.W mieście znajdowała się duża gmina żydowska.Korzystne położenie na szlaku handlowym sprawiało,że w Szydłowie rozwijał się handel.Miasto czerpało dochody z tranzytu wina,chmielu oraz stad bydła.Kupcy szydłowscy ze swoimi towarami jeździli do Sandomierza.W 1488 r.doszło w Sandomierzu do konfliktu o plac targowy,który przez króla Kazimierza IV Jagiellończyka został rozstrzygnięty na korzyść kupców szydłowskich.Od tego czasu musieli oni płacić wyłącznie za zajmowanie miejsca na rynku,byli natomiast zwolnieni z opłat za plac poza miastem.W XVI wieku miasto słynęło z produkcji sukna.Działały tu cechy krawców,piekarzy,szewców,prasowaczów i garncarzy,a także zbiorowy cech grupujący kowali,ślusarzy,siodlarzy,bednarzy,kotlarzy,mieczników,czapników oraz wędliniarzy.Istnienie tego cechu potwierdził w 1523 r.król Zygmunt I Stary.W 1528 r.w Szydłowie wybudowano wodociągi oraz miejskie łaźnie.W 1564 r.znajdowało się tu 180 domów.49 z nich ulokowanych było przy rynku,75 przy ulicach,a pozostałe 56 na przedmieściach.W mieście było 110 warsztatów rzemieślniczych oraz 7 przekupni.W Szydłowie funkcjonował browar.Uposażenie miasta wynosiło 42 łany.Dochody z produkcji i wyszynku trunków były przeznaczane na konserwację murów miejskich oraz miejskie bruki.W 1565 r.znaczna część Szydłowa została zniszczona przez pożar.W okresie tym w Szydłowie osiedlało się wielu Żydów.W latach 1534-1564 wybudowali oni murowaną bożnicę.W 1588 r.kupcy żydowscy zostali zrównani w prawach z kupcami chrześcijańskimi.W XVI w.działali tu bracia polscy.Od pierwszej połowy XVII wieku następował stopniowy upadek miasta.W 1630 r.Szydłów został spalony przez oddział zbuntowanych wojsk najemnych.Nieopłacone wojsko nie mogąc dostać się w obręb murów,podpaliło przedmieścia,od których zajęła się także część miasta.Ogromne zniszczenia przyniósł potop szwedzki oraz najazd Rakoczego.W 1655 r.miasto i zamek zostały zniszczone.Z 1300 mieszkańców Szydłowa ocalało zaledwie ok.350.Liczba domów zmniejszyła się do 54 w 1663 r.Po tej klęsce miastu nie udało się już podźwignąć.W czasie III wojny północnej w Szydłowie wybuchła zaraza,która zdziesiątkowała miejscową ludność.W drugiej połowie XVIII w.ziemia mieszczan szydłowskich została zagarnięta przez starostę Macieja Sołtyka.Próbował on także zlikwidować samorząd miejski.W 1777 r.doszło do zbrojnego starcia,w którym uczestniczyło 300 mieszczan z Szydłowa i Pierzchnicy oraz okolicznych chłopów.Zbrojnym udało się odebrać zagrabione mienie i dochody.Starostę poparł w sporze Stanisław August Poniatowski,król ograniczył się jednak do upomnienia i przestrogi dla mieszczan.W 1789 r.miasto miało murowany ratusz,5 młynów na rzece Ciekącej oraz 196 domów.Wiele z nich było jednak opuszczonych,a miejscowy zamek zrujnowany.W 1827 r.Szydłów miał 202 domy i 1556 mieszkańców.W 1793 r.w mieście pomimo utraty jego znaczenia,powstał sąd ziemski.Po III rozbiorze Szydłów znalazł się w zaborze austriackim.W 1809 r.miasto stało się siedzibą powiatu w Księstwie Warszawskim.Od 1815 r.w zaborze rosyjskim.W 1850 r.powiat szydłowski zlikwidowano i włączono w granice powiatu stopnickiego.W 1869 r.Szydłów utracił prawa miejskie.W 1929 r.osada miała 2246 mieszkańców,z czego ok.30% stanowili Żydzi.Podczas II wojny światowej Niemcy utworzyli tutaj getto,w którym przetrzymywanych było około tysiąca osób,zgładzonych później w obozach koncentracyjnych.Szydłów został w znacznym stopniu zniszczony na skutek działań wojennych 1944-1945.W latach powojennych został odbudowany.W 1960 r.Szydłów miał 1402 mieszkańców.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Kalendarium wydarzeń w Szydłowie

• 28 listopada 1408 Władysław Jagiełło nadaje wsiom Małkowice i Czerlany prawo magdeburskie.C.t.14 str.255—257
• 12 czerwca 1533 Zygmunt I Stary uświadamia,że przeglądnął i uznał za wiarogodne zapisy swoich poprzedników na rzecz przodków Ottona z Chodcza na wsiach Korlyązycze

Zabytki

• Średniowieczny zespół miejski,zachowane na długości 700 m mury obronne z blankami i strzelnicami z XIV w.Z trzech prowadzących do miasta bram zachowała się Brama Krakowska z XIV w.której górne kondygnacje zostały przebudowane w XVI w.w stylu renesansowym
• farny Kościół pw.Świętego Władysława z XIV w.
• Gotycki kościół pw.Wszystkich Świętych z przełomu XIV i XV w.
• Zamek królewski z XIV wieku,przebudowany w XVI w.Główny budynek zamku usytuowany w jego południowo-zachodniej części jest zrujnowany.Na północ od niego znajduje się tzw.Skarbczyk wzniesiony w XVI w.w miejsce obronnej baszty.Obecnie mieszczą się w nim biblioteka i muzeum regionalne(zbiory archeologiczne,historyczne i etnograficzne).Do wnętrza kompleksu prowadzi brama wjazdowa z początku XVII wieku.Mury obronne z blankami zostały zrekonstruowane w XX w.
• Ruiny kościoła i szpitala Świętego Ducha z początku XVI w.w dawnym Przedmieściu Opatowskim
• Późnorenesansowa synagoga z XVI w.Wewnątrz znajduje się zachowany aron ha-kodesz.Obecnie w synagodze mieści się muzeum z eksponatami związanymi z kulturą żydowską.Są to m.in.przedmioty i księgi religijne