Most łyżwowy we Włocławku

Nieistniejący już most łyżwowy na Wiśle we Włocławku,łączący niegdyś centrum miasta ze Szpetalem Dolnym.
Historia
Projekt
Pierwsze starania związane z budową przeprawy na Wiśle zostały podjęte w połowie XIX wieku.Podnoszący się powoli z upadku Włocławek otoczony był wówczas lasami i nie miał możliwości sprowadzania żywności z wsi położonych na tym samym brzegu.Most miał zapewnić stały dopływ artykułów żywnościowych do miasta ze wsi znajdujących się na drugim brzegu Wisły.W związku z tym magistrat włocławski przedstawił 3 marca 1843 wniosek do Komisji Rządowej w Warszawie w sprawie budowy mostu.Wedle założeń most miał przypominać ten,który znajdował się w Toruniu.Projekt ten,choć przyjęty przez komisję,nie został ostatecznie wykonany.W 1864 roku inspektor Zarządu Okręgu Komunikacji Grzegorz Czerniawski przygotował projekt mostu łyżwowego przez Wisłę we Włocławku wraz z regulacją rzeki w tym miejscu.Przewidywał on usypanie na prawym brzegu wału długości 138 m,szerokości w koronie 8,53 m i wysokości 3,66 m ponad zerem rzeki,a także wyżej tamy zabezpieczającej ten wał.W rezultacie zwęził koryto Wisły do szerokości ok.640 m.
Budowa
30 grudnia 1864 roku Naczelnik Królestwa Polskiego wydał pozytywną opinię w sprawie budowy mostu,stwierdzając,że przeciw budowie mostu nie zachodzi żadna przeszkoda natury wojskowej.Tego samego dnia powołano komitet techniczny budowy mostu.Środki na jego budowę pozyskano z pożyczki w Banku Polskim,która wynosiła 160 tys.rubli.Warunkiem pożyczki było powierzenie budowy fabrykom krajowym.W związku z tym budowę mostu władze powierzyły fabryce maszyn Andrzeja hr.Zamoyskiego w Warszawie i fabrykom żelaznym Adolfa barona Krugera w Porębie.Ostatecznie koszty budowy mostu okazały się nieco niższe od zakładanych i wyniosły 152 tys.rubli.Budowa mostu rozpoczęła się 17 marca 1865.Głównym konstruktorem był członek Zarządu Komunikacji Królestwa Polskiego,inż.Czerniawski.Uroczyste otwarcie i poświęcenie odbyło się 29 października.Uczestniczyli w nim m.in.biskup Jan Michał Marszewski i namiestnik Królestwa Polskiego hrabia Fiodor Berg.
Eksploatacja
Początkowo większość dochodów z mostu szła na spłatę pożyczki,zaś nadwyżka przeznaczona była na wydatki związane z konserwacją i naprawą mostu oraz opłacaniem pracujących na nim ludzi.W 1871 r.dekretem cara most przeszedł pod kontrolę ministerstwa komunikacji,a reszta długu została spłacona z budżetu państwa.W latach 1871-1914 most generował dochody w wysokości 25 tys.–40 tys.rubli rocznie.Most otwierany był w godzinach 4-6 rano i 15.30-17.30 po południu.W okresie zimowym był rozbierany i przechowywany w specjalnie zbudowanej Motławie(magazynie)poniżej mostu,na prawym brzegu Wisły,pomiędzy wyspą a brzegiem.Most został zniszczony 2 sierpnia 1914,kiedy wycofujące się z Włocławka wojska rosyjskie podpaliły go.Okupujący w latach 1914-1918 Włocławek Niemcy zbudowali w 1915 r.nowy most,o konstrukcji identycznej z poprzednim.Ten most został z kolei zniszczony przez wojska polskie w 1920 r.na rozkaz pułkownika Wojciecha Gromczyńskiego za zgodą gen.Józefa Hallera,podczas najazdu bolszewickiego,by uniemożliwić przeprawę przez Wisłę oddziałom sowieckiego 3 Korpusu Kawalerii.Odbudowano go w 1922 r..Ostatecznej rozbiórki mostu dokonano w 1938 r.rok po zbudowaniu na Wiśle Mostu im.Edwarda Śmigłego-Rydza.Do dziś zachował się fragment ul.Gdańskiej, która prowadziła bezpośrednio na most.
Konstrukcja
Most posiadał konstrukcję metalowo-drewnianą.Jego długość wynosiła 637,48 metrów,szerokość 6 metrów.Zbudowany był na 80 łyżwach(według innego źródła na 82).Szkielet łyżew wykonany był ze stali kątowej i pokryty blachą stalową grubości 3,5 mm na bokach i 4,0 mm na dnie.Długość łyżew wynosiła 15,24 m,szerokość 3,81 m,głębokość 1 m.Jedna łyżwa miała ciężar 4586 kg i była zamknięta pokładem z desek.Nosy łyżew pokryte były blachą cynkową.Łyżwy związane były w 38 tafli mostowych(według innego źródła 40).Na łyżwach spoczywało drewniane wiązanie pod drewniany pomost,o warstwie dolnej z bali 76 mm i górnej z desek 38 mm.Każda podpora złożona była z dwóch łyżew,ale przy otworze zwodzonym podpory tworzyły po 3 łyżwy z każdej strony.Wszystkie tafle łączyły się ze sobą za pomocą zasuw i utrzymywane były na miejscu za pomocą kotwic i łańcuchów.Po obu stronach mostu znajdowały się drewniane przyczółki.