Gotycki kościół między ulicami Szewską i Łaciarską w pobliżu wrocławskiego Rynku,dawniej jedna z dwóch far miejskich(obok kościoła św.Elżbiety),obecnie katedra diecezji wrocławskiej Kościoła Polskokatolickiego w RP,należąca do parafii pod tym samym wezwaniem.Proboszczem katedry jest ks.dziek.mgr Bogdan Skowroński.
| Historia i architektura kościoła |
Pierwszy kościół w tym miejscu powstał już pod koniec XI wieku.Do rangi parafialnego został wyniesiony przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca po przekazaniu 1 maja 1226 dominikanom kościoła św.Wojciecha pierwszego kościoła parafialnego lokacyjnego miasta.Według niektórych źródeł zamiast starszego kościoła wzniesiono wówczas od podstaw romańską świątynię pod wezwaniem św.Andrzeja Apostoła i św.Marii Magdaleny i ukończono ją w 1232,jednak już w czasie najazdu mongolskiego
w 1241 uległa ona zniszczeniu.Kolejny kościół,zapewne w
romańsko-gotyckim stylu przejściowym,powstał w latach 1242-1248.Po
pożarze z 8 maja 1342 zdecydowano się zbudować nowy,większy,późnogotycki już kościół wykorzystujący wiele starszych fragmentów,który powstał w latach 1342-1362 i poza górnymi kondygnacjami wież uzyskał współczesny kształt.Bazylikowy kościół bez transeptu posiada sześcioprzęsłową nawę oraz prosto zamknięte prezbiterium bez obejścia.Od północy przylega do prezbiterium dwukondygnacyjna zakrystia.Nawy sklepione są krzyżowo-żebrowo,prezbiterium gwiaździście,a przedłużone nawy boczne przy nim trójdzielnie.Łęki przyporowe
znajdują się wysoko,ponad dachami naw bocznych.Ogólny kształt
architektoniczny kościoła jest zapewne echem ukończonej w tym okresie katedry,zwłaszcza zaś szersze przęsła wzniesionego przez mistrza Pieszkę
prezbiterium,przypominające centralne przęsło katedry.Kościół ma
łączną długość 62,8 m,zaś jego szerokość wynosi 32,1 m przy wysokości
murów nawy głównej 22,9 m,a bocznych 9,4 m.W XV w.ukończono wieże w 1459 po raz pierwszy wzmiankowano Mostek Czarownic(Pokutnic)łączący je na wysokości ostatniej kondygnacji,zaś w 1481 ukończono pokryte blachą ołowianą stożkowe hełmy.Już 1 września 1358 zawieszono pierwszy dzwon,a od 1386 znajdował się w południowej wieży odlany przez Michaela Wildego Dzwon Grzesznika największy dzwon Śląska
o obwodzie 6,30 m i wysokości wewnątrz 1,80 m.Do jego rozkołysania
potrzeba było 37 sekund,używany był przy największych świętach.W portalu
głównym umieszczono wykonaną w 1440 rzeźbę przedstawiającą patronkę
kościoła,zaś w 1447 kolejną przedstawienie Chrystusa i Marii.W XV i
XVI w.wzniesiono otaczające kościół kaplice,w 1546 przeniesiono tu romański portal główny z wyburzonego kościoła opackiego na Ołbinie i wmurowano w elewację południową.Kościół posiadał w 1512 16 kaplic i 58 ołtarzy.23 października(według innych źródeł 23 kwietnia)1523 Johannes Heß wygłosił w kościele Marii Magdaleny pierwsze na Śląsku kazanie ewangelickie i mimo sprzeciwu kapituły katedralnej
wkrótce został jego proboszczem.Odtąd będący własnością rady miejskiej
kościół był świątynią protestancką.Po katastrofie budowlanej,która
dotknęła hełm wieży kościoła św.Elżbiety,ze względów bezpieczeństwa
usunięto w 1533 nadwątlony hełm z wieży południowej,a 1564 z północnej.W latach 1564-1581 wzniesiono nowe pokryte miedzią hełmy o formach renesansowych.W północnej wieży zawieszono dwa nowe dzwony,które nazwano Tureckimi,gdyż powstały w okresie największych obaw przed inwazją Imperium Osmańskiego.Elewacje kościoła otynkowano,zaś dachy naw bocznych podniesiono ponad poziom łęków przyporowych,gdyż wbudowano tam empory,co znacznie zmniejszyło dopływ światła do wnętrza.W latach 1722-1724 zbudowano w przęśle pomiędzy wieżami według projektu Georga Urbansky'ego nowy prospekt organowy.23 marca 1887 podczas obchodów 90.urodzin cesarza Wilhelma I
zapaliła się od fajerwerków północna wieża.Jej hełm,a wraz z nimi
Dzwony Tureckie,uległy zniszczeniu.Rozważano przywrócenie zniszczonej
wieży form gotyckich,ostatecznie pod presją opinii publicznej w latach
1890-1892 odtworzono ją w dawnym kształcie pod kierunkiem Karla Lüdeckego i R.Plüddemanna.Jednocześnie jednak regotycyzowano wnętrze kościoła,zastępując prospekt organowy nowym,a w 1909 skuto renesansowe tynki sgraffitowe z elewacji.W ostatnich dniach II wojny światowej
kościół stracił w pożarze hełmy wież i dach nawy,jednak mury zachowały
się w stosunkowo dobrym stanie.17 maja 1945 wybuch(prawdopodobnie miny)rozerwał wieżę południową jej północna połowa runęła,niszcząc
również mostek między wieżami,ścianę szczytową i portal główny(zachodni)kościoła wraz z cennymi rzeźbami.Zniszczone zostały
sklepienia,a także zabytkowy Dzwon Grzesznika.Romański Portal Ołbiński przetrwał bez uszkodzeń.Do 1948 w zakrystii odbywały się nabożeństwa ewangelickie.Kościół prowizorycznie zabezpieczono w 1947,odbudowując południową
wieżę(pionowa rysa rozpoznawalna jest do dziś),zaś całkowitej odbudowy
dokonano w latach 1960-1970,a 27 maja 1972 przekazano go polsko katolikom.We wnętrzu zachowała się renesansowa ambona z lat 1579-1581.Na przełomie XX i XXI w.odnowiono dach,przywracając tradycyjną kolorową dachówkę(czerwono-zielona szachownica) i odbudowując mostek.Planuje się rekonstrukcję hełmów renesansowych.
Inne katedry we Wrocławiu
Poza polskokatolicką katedrą we Wrocławiu znajdują się jeszcze cztery katedry należące do innych wyznań.
Są to:
- greckokatolicka katedra św.Wincentego i św.Jakuba
- luterański kościół Opatrzności Bożej siedziba biskupa,odpowiednik katedry
- rzymskokatolicka archikatedra św.Jana Chrzciciela
- prawosławna katedra Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz