| Dane ogólne |
Według danych z roku 2002 Braniewo ma obszar 12,36 km²,w tym:
- użytki rolne:28%
- użytki leśne:0%
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 18068 | 100 | 9302 | 51,5 | 8766 | 48,5 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 1461,8 | 752,6 | 709,2 | |||
Braniewo jest najstarszym miastem warmińskim,powstało ok.1240 r.na miejscu dawnego staropruskiego grodu Brusebergue(wykształciło się wokół zamku krzyżackiego).Od około 1250 do 1340 Braniewo było siedzibą biskupów warmińskich,a do 1278 stolicą diecezji.Pierwsza lokacja na prawie lubeckim miała miejsce w 1254 r.poniżej grodu,który powstał po 1240 r.W 1261 r.gród uległ całkowitemu zniszczeniu w wyniku II powstania pruskiego.W 1274 r.miasto Braunsberg(po polsku nazywane Brunsbergą)zostało wzniesione ponownie na nowym miejscu i 1 kwietnia 1284 otrzymało z rąk biskupa Henryka Fleminga nową lokację na prawie lubeckim.Murowany zamek wzniesiono po 1273 r.Został on rozbudowany pod koniec XIII i w XIV w.Zamek ten został rozebrany w latach 1873-1874 oraz 1928-1930.W tym okresie był to ośrodek handlowy.Braniewo już od XIV w.było członkiem Hanzy oraz jedynym warmińskim portem morskim.Było też pierwszą siedzibą biskupów warmińskich i kapituły warmińskiej(stolicą)Warmii(w 1370 r.przeniesiono do Ornety,a później do Lidzbarka).Ze względu na szybki rozwój miasta,a być może w celu osłabienia rosnącego znaczenie mieszczan,w roku 1342 obok starej Brunsbergi biskup Herman z Pragi założył konkurencyjne Nowe Miasto.Położone było na przeciwnym brzegu Pasłęki).Nowe Miasto nie osiągnęło większego znaczenia,a w roku 1772 zostało połączone administracyjnie ze starym miastem.W latach 1466-1772 oba miasta znajdowały się w granicach Księstwa Warmińskiego,będącego częścią Prus Królewskich.Przed rozbiorami miało tu swą siedzibę słynne jezuickie Colegium Hosianum założone przez biskupa Stanisława Hozjusza w 1565,którego zadaniem miało być niesienie misji rekatolicyzacji w Skandynawii.W tym czasie Braniewo stało się ośrodkiem szkolnictwa i kultury.Pierwsze na ziemiach polskich kolegium jezuickie powstało w 1565 r.a następnie seminarium diecezjalne(1567).W 1578 r.jezuici uruchomili seminarium papieskie.W 1589 powstała prywatna oficyna drukarska,która w 1697 wykupiona została przez jezuitów.Wielokrotnie(aż do 1738)podejmowano starania o utworzenie uniwersytetu(bezowocnie).Spadkobiercą tradycji Hosianum było Liceum Hosianum,działające w Braniewie w latach 1818-1944.W 1780 r.Collegium Hosianum po kasacie jezuitów,przekształcone przez władze pruskie w Gymnasium Academikum,a od 1818 r.w Liceum Hosianum,przemianowane w 1912 r.na Akademię Państwową.Od XV w.w Braniewie rozwijało się złotnictwo.Do najlepszych artystów warmińskiego baroku należał rzeźbiarz Jan Frey(zm.ok.1784)oraz malarz Jan Lossau(1712-po 1788).W czasach wojen szwedzkich miasto wielokrotnie niszczone i grabione z kosztowności,podupadło.W 1772 r.anektowane przez Prusy,zostało stolicą powiatu w prowincji Prusy Wschodnie(rejencja królewiecka)oraz siedzibą garnizonu.Burzliwie się rozwijało(szkolnictwo,stocznia,drobny przemysł i rzemiosło).Brunsberga i okolice pozostały katolicką wyspą w morzu pruskiego protestantyzmu.Do końca XVIII w.znajdował się tu port handlowy.W 1852 r.to tutaj otwarto pierwszą w Prusach linię kolejową na odcinku Braniewo-Kwidzyn.W 1854 r.zbudowano w Braniewie synagogę,która istniała do 1938 r.W 1887 r.powstała Szkoła Rolnicza,pierwsza w Prusach Wschodnich.W 1945 r.Braniewo było zniszczone(w 85%) i splądrowane przez Armię Radziecką.Po II wojnie światowej nazwę miasta zmieniono na słowiańską Braniewo.Po wojnie nie odbudowano starego miasta.Nie odbudowano(chociaż było to możliwe)ratusza ani słynnego Kamiennego Domu.W latach 1975-99 miasto było siedzibą urzędu gminy w północno-wschodniej części województwa elbląskiego,od 1999 należy do Warmii i Mazur jako powiat ziemski.
Zabytki
- Bazylika św.Katarzyny kościół z lat 1343-1442
- Wieża bramna dawnego Zamku Biskupiego jest jedynym ocalałym fragmentem zamku.W pomieszczeniu na piętrze mieściła się kaplica.
- Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego.Kościół parafialny pw.Krzyża Świętego,położony nad rz.Pasłęką,na północ od starego miasta.Kościół został wybudowany przez jezuitów w latach 1722-1747.Znajdujący się tu obraz Tronu Łaski został uszkodzony(postrzelony)przez Szwedów w roku 1626 r.Ołtarz główny i boczne wykonane w reszelskim warsztacie Jana Chrystiana Schmidta.Z kolei ambona wykonana została przez Jana Freya.
- Kaplica św.Rocha
- Budynek Collegium Hosianum
- Kościół św.Trójcy(obecnie cerkiew greckokatolicka).Położony w obrębie Nowego Miasta(był kościołem parafialnym),budowla salowa z trójbocznym zamknięciem od wschodu,powstał na początku XVI w.Zakrystia i kruchta pochodzą z lat 1681-1686.Ołtarz główny był późnobarokowy,pochodził z warsztatu Jana Freya.
- Kościół parafialny św.Antoniego(przed 1945 r.ewangelicki)z XIX w.
- Cerkiew prawosławna pw.Przemienienia Pańskiego(parafialna)przy ul.Wspólnej(przed 1949 kaplica ewangelicka).
- Hospicjum dla konwertytów
- Pozostałości obwarowań miejskich
- Domy na ul.Kościuszki z 3 ćw.w XIX,bez cech stylowych wzniesione na piwnicach z w.XVIII.
- spichlerz tzw.Mariacki z XVII w.
- Dworzec kolejowy
- Szkoła podstawowa nr 6 oraz Gimnazjum nr 1
- Szkoła podstawowa nr 5
- Budynki stajenne przy ul.Moniuszki wybudowane w latach 1889-1891(na listę zabytków wpisane w roku 2007).Dawna hodowla koni rasy trakeńskiej i sztumskiej.Po roku 1945 funkcjonowało tam Państwowe Stado Ogierów Braniewo,obecnie część budynków użytkuje Stowarzyszenie Sportowy Klub Jeździecki"MOS Izabelka Braniewo"
W 2010 powstało oratorium,które Braniewo pierwsza stolica Warmii dedykuje Kopernikowi.Utwór został skomponowany przez Piotra Pawła Pałkę,libretto siostra Miriam Brzozowska OCD karmelitanka ze Spręcowa.Premiera oratorium miała miejsce 22 maja 2010 o godz.17:00 w Bazylice św.Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie,po zakończeniu uroczystości ponownego pochówku Mikołaja Kopernika we Fromborku.Utwór wykonał chóru Voce Angeli oraz orkiestra Dell'Arte pod dyrekcją Piotra Pawła Pałki.Solistami byli Elżbieta Towarnicka(sopran)oraz Marcin Jajkiewicz(tenor),recytację poprowadził Piotr Chomik.Oratorium było transmitowane przez Polskie Radio Olsztyn,Radio Maryja i Telewizję Trwam.Patronat honorowy nad oratorium objął arcybiskup metropolita warmiński Wojciech Ziemba oraz burmistrz Braniewa Henryk Mroziński.
Oratorium składa się z trzech części,które nawiązują do Pisma Świętego:
- część pierwsza to stworzenie świata i człowieka Księga Rodzaju,
- część druga to stworzenie kosmosu,gwiazd i przestworzy,ukazanie boskiej mocy nad całym wszechświatem,
- część trzecia -kulminacyjna to ukazanie niewiasty obleczonej w słońce,która pod swoimi stopami ma księżyc,a głowę jej zdobi wieniec z 12 gwiazd(apokaliptyczny obraz Maryi Panny Królowej Świata i nawiązanie do flagi zjednoczonej Europy).
Znaczny węzeł kolejowy i drogowy.
Linie kolejowe łączą Braniewo bezpośrednio z wieloma miastami(połączenia bezpośrednie):
- Braniewo Bogaczewo Elbląg Tczew,tzw.Ostbahn
- Braniewo Kaliningrad
- Braniewo Olsztyn
- Braniewo Elbląg przez Frombork(regularny ruch pasażerski zamknięto 1 kwietnia 2006 r.)
- 54Gronowo Braniewo Chruściel
- droga wojewódzka nr 504 Braniewo Elbląg
- droga wojewódzka nr 507 Braniewo Orneta Dobre Miasto
Przystań Żeglarska
W ramach projektu"Pętla Żuławska rozwój turystyki wodnej"budowana jest przystań żeglarska na rzece Pasłęce,która zlokalizowana będzie przy ul.Portowej.Przystań pozwoli na cumowanie w mieście jachtów i małych łodzi.Dostęp do przystani drogą wodną możliwy będzie z Zalewu Wiślanego przez port w Nowej Pasłęce.
Sport
- Zatoka Braniewo judo,aikido,boks
- Zatoka Braniewo lekkoatletyka,
- Zatoka Braniewo brydż(III liga-Olsztyn)
- Zatoka Braniewo piłka nożna(IV liga)
- Gmina Braniewo piłka nożna(B klasa)
- Sparta Braniewo piłka siatkowa
Współpraca krajowa i międzynarodowa
Miasto należy do następujących organizacji i stowarzyszeń:
- Związek Miast Polskich
- Związek Miast i Gmin Morskich
- Komunalny Związek Gmin Nad zalewowych
- Stowarzyszenie Gmin Rzeczypospolitej Polskiej Euroregion Bałtyk
- Stowarzyszenie na Rzecz Reformy Szkolnej
- Związek Miast Hanzeatyckich(nieformalnie)Związek Nowej Hanzy.
Kościoły i związki wyznaniowe Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i wspólnoty wyznaniowe:
- Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
- Parafia Świętej Trójcy
- Kościół rzymskokatolicki
- Parafia św.Antoniego
- Parafia św.Katarzyny
- Parafia Świętego Krzyża
- Parafia św.Wojciecha
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- Parafia Przemienienia Pańskiego
- Świadkowie Jehowy
- Zbór Braniewo
OTOZ Animals
Na terenie gminy i miasta Braniewo działa od 2009 roku inspektorat Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt"Animals".Co roku w październiku w Braniewskim Centrum Kultury organizowana jest Gala na Rzecz Zwierząt,której celem jest zebranie funduszy na działalność inspektoratu.
Klub Seniora"Wrzos"
Celami stowarzyszenia jest działalność charytatywna,podtrzymywanie tradycji narodowej,pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej,obywatelskiej i kulturowej.
Stowarzyszenie Pomocy Społecznej"SOCJAL"
Organizacja zajmuje się pomocą społeczną,w tym pomocą rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywaniem szans tych rodzin i osób.
Braniewskie Stowarzyszenie Abstynenckie
Stowarzyszenie zajmuje się pomocą osobom uzależnionym w wyjściu z nałogu.
Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw na Rzecz Osób Niepełnosprawnych"Winron"
Zadaniem stowarzyszenia jest szeroko rozumiana pomoc osobom niepełnosprawnym.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz