Kościan

(niem.Kosten)miasto i gmina w województwie wielkopolskim,w powiecie kościańskim.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa leszczyńskiego.Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 24194 mieszkańców.

Historia

Nazwa Kościan pochodzi prawdopodobnie od nazwy rośliny bagiennej"koszczki"porastającej podmokłe tereny doliny Obry kościen,kościeniec oznaczał sitowiec,sitową trawę.Pierwsze wzmianki o Kościanie pochodzą z XII wieku.Pierwszy historyczny zapis źródłowy podający nazwę miasta w formie"Costan"występuje w 1242 roku w dokumencie pobliskiego opactwa benedyktynów w Lubiniu.W XIII wieku był on osadą targową,zlokalizowaną w okolicy obecnego Placu Wolności,dopiero później ze względów bezpieczeństwa mieszkańcy przenieśli się na wyspę w widłach Obry. Początki miasta
Prawa miejskie uzyskał Kościan w II poł.XIII wieku,lokacja na prawie polskim nastąpiła u schyłku panowania księcia wielkopolskiego Przemysła I(1241–1257),w czasie rządów Bolesława Pobożnego(1257–1279),lub na początku rządów Przemysła II(1279–1296),późniejszego króla Polski.Początkowo był więc Kościan własnością książąt wielkopolskich,później(od 1296)książąt śląskich z linii głogowskiej,a od 1332 roku,po zdobyciu go przez wojska króla Władysława Łokietka i jego syna księcia Kazimierza miastem królewskim.Król Władysław Jagiełło w 1400 roku,podczas swojej pierwszej(z aż ośmiu)wizyty w mieście potwierdził prawa miejskie Kościana przez lokację na prawie magdeburskim i nadał miastu wioski Nacław,Sieraków i Czarków.Miasto było drugim po Poznaniu ośrodkiem miejskim w Wielkopolsce.Kościan stał się siedzibą powiatu,pierwsze wzmianki o Powiecie Kościańskim pochodzą z 1397 roku.Utworzony w drugiej połowie XIV wieku Powiat Kościański obejmował,z wyjątkiem Ziemi Wschowskiej całą południowo-zachodnią część Wielkopolski.Na czele powiatu stał powołany przez monarchę starosta.Pierwszym znanym starostą kościańskim był Jan z Rydzyny i Czerniny k.Góry Śląskiej(1409–1410).W mieście istniało 21 cechów i kurkowe bractwo strzeleckie.Najbardziej znanym był cech sukienników.Pod tym względem Kościan był ośrodkiem o największym znaczeniu w Rzeczypospolitej.Sukna kościańskie dostarczano na dwór królewski,szyto z nich bogate szaty duchowieństwa polskiego.Sukiennicy z Kościana mieli własne domy handlowe w innych miastach np.w Gnieźnie.Sława ich wyrobów rozeszła się daleko poza granice,rozwinął się eksport.Inne miasta zazdrościły Kościanowi sprzedawały własne,gorsze sukno jako kościańskie.Kościańskie sukna otrzymały więc od Kazimierza Jagiellończyka znak ochronny,uznany za pierwszy znak przemysłowy w Rzeczypospolitej.Była to pieczęć z ołowiu,z herbem miasta Kościana,orłem o rozpostartych skrzydłach i literą C od imienia królewskiego Casimirus.
Wojny XVII wieku i rozbiory
Dotkliwe straty i upadek potęgi Kościana nastąpił w wyniku wojen XVII i początku XVIII wieku.Za pomoc partyzantom w czasie"potopu",Szwedzi spalili miasto i zburzyli zamek.W latach 1793–1807 i ponownie od 1815 roku Kościan należał do Prus.Wybudowanie linii kolejowej Poznań Wrocław w 1856 roku,przyczyniło się do rozwoju przemysłu w mieście głównie tytoniowego i przetwórstwa buraków cukrowych.31 grudnia 1918 roku kontrolę nad miastem przejęli powstańcy wielkopolscy.Traktat wersalski usankcjonował 1919 roku powrót Kościana do Polski.
Okres II wojny światowej
Duże zniszczenia miasta przyniosła II wojna światowa.W czasie jej trwania hitlerowcy zamordowali w dniach 2 września–23 października 1939 w dwóch egzekucjach masowych 26 osób.7 listopada 1939 Gestapo rozstrzelało w parku miejskim następnych 45 mieszkańców miasta.W styczniu i lutym 1940,w lesie nieopodal Jarogniewic,Niemcy zamordowali(poprzez zagazowanie)534 pacjentów Zakładu Psychiatrycznego w Kościanie.Po 1945 zwłoki pomordowanych ekshumowano i przeniesiono na cmentarz parafialny w Kościanie.
Okres po II wojnie światowej
Po wojnie nastąpiła odbudowa miasta i rozbudowa istniejących zakładów przemysłowych.Powstały wtedy:mleczarnia,rzeźnia,fabryka cygar i papierosów.Reaktywowano działalność powstałej w 1881 roku cukrowni.Większość fabryk,oprócz mleczarni,zostało zamkniętych po transformacji gospodarczej w latach 90.XX wieku.Ostatecznie w 2004 roku zamknięto ostatni z największych kościańskich zakładów Cukrownię Kościan S.A.Obrzańska Spółdzielnia Mleczarska natomiast,z dniem 1.09.2011 została przejęta przez SM Mlekovita.
Burmistrzowie

• 1990-1994 Aleksander Heller
• 1994-1998 Jerzy Bartkowiak
• 1998-2002 Mirosław Woźniak
• 2002-2006 Jerzy Bartkowiak
• od 2006 Michał Jurga

Zabytki i Atrakcje turystyczne
Do zabytków Kościana należą:

• kościół farny gotycki z XIV wieku z niedokończoną wieżą mierzącą pierwotnie ponad 60 metrów i cennymi ołtarzami:Głównym,Zesłania Ducha św,św.Anny,Św.Józefa,Św.Kazimierza,M.B.Szkaplerznej,Św.Barbary,Św.Walentego,Św.Benona i Serca Pana Jezusa
• kaplica pw.Pana Jezusa z 1666 roku
• kościół Świętego Ducha z II poł.XIV wieku
• ratusz z XV wieku
• Pozostałości murów miejskich z XIV–XVI wieku
• Kamienice z XVIII–XIX wieku
• Zespół dawnego klasztoru bernardynów wzniesiony w latach 1605-1611
• Wiatrak Koźlak z 1714 roku
• Budynek poczty na alei Kościuszki z 1838 roku
• Willa starosty na alei Kościuszki
• Starostwo powiatowe z końca XIX wieku
• Wille Sanatoryjne
• Kaplica pw.NMP Anielskiej
• Park miejski im.Kajetana Morawskiego
• Szpital św.Zofii zbudowany w 1912 roku
• Kaplica św.Zofii przebudowana w 1908 roku
• Neogotycka kaplica cmentarna z XIX wieku
• Nenufar Club
• Kompleks sportowo-rekreacyjny Łazienki:Tor saneczkowy z 1937 roku,Basen z 1943 roku i Hala sportowa z 1956 roku
• Krzywy dom przy ulicy Masztalerza 2 z XIX wieku
• Kościańskie Planty
• Miejska biblioteka w dawnym kościele ewangelickim z 1846 roku
• Kościan Miasto mostów i kładek:6 mostów drogowych,3 kolejowe oraz 10 mostów i kładek dla pieszych
• Willa miejska przy alei Kościuszki z 4 ćw XIX wieku
• Elektryczna willa na ulicy Młyńskiej z 1904 roku
• Liceum im.Oskara Kolberga
• Uniwersytet w dawnej wytwórni papierosów
• Secesyjna ulica Surzyńskiego
• Dworzec Kolejowy z 1856 roku
• Budynki dawnej Cukrowni Kościan.S.A:Willa cukrownicza,wysoki na 85 metrów komin,hala produkcyjna itp.
• Modernistyczne osiedla:Jagiellońskie,Generała Władysława Sikorskiego,Piastowskie,Konstytucji 3 Maja
• Modernistyczny kościół pw.Alberta Chmielowskiego
• Pomniki:Floriana Marciniaka,ks.Surzyńskiego,św.Jana Nepomucena,Feliksa Stamma,Jana Pawła II
• Plebania przy kościele farnym
• Modernistyczny Zespół Szkół nr 3 znajdujący się na ulicy Wyzwolenia i powołany w 1985 roku
• Cmentarze kościańskie:Parafialny i Komunalny
• Budynek sądu na Placu Niezłomnych
• Jedyne w Europie Krzywe rondo znajdujące się przy osiedlu Konstytucji 3 Maja
• Zabytkowy kompleks rzeźni zbudowany w 1912 roku.Rozbudowany w 1913 roku.
• Plac Wolności
• Katolicka szkoła powszechna na ulicy Mickiewicza zbudowana w latach 1914-1915
• Stuletnia spółdzielnia mieszkaniowa i stuletni blok na ulicy Bączkowskiego
• Wieża ciśnień na ulicy Czempińskiej z 1908 roku.Remontowana w 2011 i 2012 roku.Posiada jedyny na świecie dach obserwatorium astronomicznego postawiony na prostokącie
• Najwyższą budowlą w Kościanie jest komin nieistniejącej cukrowni o wysokości 85 metrów

Edukacja

• Przedszkola
  • Samorządowe Przedszkole nr 1
  • Samorządowe Przedszkole nr 2
  • Samorządowe Przedszkole nr 3
  • Samorządowe Przedszkole nr 4
• Zespoły Szkół
  • Zespół Szkół nr 1
  • Zespół Szkół nr 2
  • Zespół Szkół nr 3
  • Zespół Szkół nr 4
• Szkoły średnie
  • I Liceum Ogólnokształcące im.Oskara Kolberga
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im.Franciszka Ratajczaka
• Inne szkoły
  • Kolegium Uniwersytetu im.Adama Mickiewicza
  • Zakład Doskonalenia Zawodowego Ośrodek Kształcenia
  • Ośrodek Szkolenia i Dokształcania
  • Prywatne Centrum Edukacji
  • Medyczne Studium Zawodowe
  • Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im.ks.dra Józefa Surzyńskiego
  • Zespół Szkół Specjalnych im.Marii Konopnickiej

Transport

• Znaczny węzeł drogowy i kolejowy.W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
  • droga krajowa nr 5:Świecie Bydgoszcz Gniezno Poznań Kościan Leszno Wrocław granica z Czechami(dawne przejście graniczne Lubawka-Kralovec)
  • droga wojewódzka nr 308:Nowy Tomyśl Grodzisk Wielkopolski Kościan Kunowo
• Linie kolejowe łączą Kościan bezpośrednio z wieloma miastami(połączenia bezpośrednie):
  • Kościan Wrocław Przemyśl(najdłuższe połączenie bezpośrednie)
  • Kościan Poznań Bydgoszcz Gdynia
  • Kościan Poznań Suwałki

Sport
Klubami sportowymi w mieście są:

• Piłkarski Klub Sportowy Obra Kościan(IV liga)
• Kościański Klub Sportowy"Obra"(Liga Wojewódzka Koszykówki)
• Międzyszkolny Klub Sportowy"Tęcza"(II Liga Piłki Ręcznej,grupa A)
• Sportowy Klub Taekwon-do'TIGER'(taekwon-do ITF i kickboxing)
• Klub Sportowy"Kobra Jass"(trójbój siłowy)
• Uczniowski Klub Sportowy"KSM Tęcza"(szachy)
• Kościański Klub Żeglarski
• Ludowy Klub Sportowy"SANA"(lekkoatletyka)
• Klub Bokserski im.F.Stamma
• Uczniowski Klub Sportowy"Jedynka"(koszykówka chłopców)
• Uczniowski Klub Żeńskiej Piłki Siatkowej
• Uczniowski Klub Sportowy"Czwórka"(piłka nożna chłopców)
• Uczniowski Klub Sportowy"Sokół"(taekwondo)
• Uczniowski Klub Sportowy"Hellada"(tenis ziemny i stołowy)
• Uczniowski Klub Żeńskiej Piłki Siatkowej"UKŻPS"(siatkówka)
• Kościańskie Towarzystwo Tenisowe
• Towarzystwo Sportowe"Amator"
• Klub Karate"Gottsu"
• Klub Hokejowy Wilki(hokej na lodzie)
• Alliance BJJ(sztuki walki,mma,jiu jitsu,luta livre)

Wspólnoty religijne

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej
  • Parafia pw.Ducha Świętego
  • Parafia pw.św.Brata Alberta Chmielowskiego
  • Parafia pw.św.Karola Boromeusza
• Świecki Ruch Misyjny"Epifania"zbór w Kościanie
• Świadkowie Jehowy Sala Królestwa.

Współpraca międzynarodowa

Niemcy Alzey Niemcy Wernshausen Holandia Krimpen a/d Ijssel Holandia Nederlek Rosja Istra Czechy Rakovník