Wojciech Oczko

Inna forma nazwiska:Ocellus,(ur.1537 w Warszawie,zm.26 grudnia 1599 w Lublinie)doktor medycyny i filozofii,nadworny lekarz królów polskich:Zygmunta Augusta,Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy(sekretarz królewski tego pierwszego).Jeden z twórców medycyny polskiej,syfilidiolog i pisarz medyczny.Propagował uprawianie kultury fizycznej widząc w niej korzyści zarówno dla ciała,jak i dla ducha.Stryj Wincentego,kanonika gnieźnieńskiego.
Życiorys
Jego ojcem był warszawski stelmach,Stanisław Oczko.Początkowo nauki pobierał w miejskiej i katedralnej szkole w Warszawie.W 1559 roku rozpoczął studia w Krakowie,a w roku 1562 otrzymał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych.Powróciwszy do Warszawy nauczał w szkole katedralnej.Trzy lata później(1565)wyjechał na studia do Padwy i Bolonii,gdzie uzyskał doktorat medycyny. wkrótce potem zwiedził Hiszpanię i Francję(przebywając czasowo w Montpellier.W roku 1569 wrócił do Warszawy i rozpoczął praktykę medyczną w szpitalu Św.Marcina.Następnie był lekarzem biskupa krakowskiego F.Krasińskiego.W roku 1573 otrzymał w dożywotnie posiadanie,od opata hebdowskiego konwentu norbertanów,dobra Nekanowice.W latach 1576-1582 był,z przerwami,nadwornym lekarzem Stefana Batorego.W roku 1577 towarzyszył królowi w wyprawie gdańskiej.Z jego polecenia badał źródła lecznicze w Szkle i Jaworowie pod Lwowem.Następnie był lekarzem nadwornym Zygmunta III.W 1574 ożenił się z Elżbietą Obrąpalska(wdową po Stanisławie Obrąpalskim),a w 1596 z Jadwigą Umięcką.Z żadnego małżeństwa nie miał dzieci.Od 1598 roku mieszkał w Lublinie,gdzie zmarł rok później.W szczególności zalecał jazdę konną,zapasy,szermierkę,piłkę i tańce.Jest autorem powiedzenia,że Ruch zastąpi prawie każdy lek,podczas gdy żaden lek nie zastąpi ruchu,które w dzisiejszych czasach przybrało postać bardzo popularnego powiedzonka:żaden lek nie zastąpi ruchu.Data wydania Cieplic(1578)jest uważana m.in.za symboliczny początek uzdrowiska iwonickiego,którego wody zostały opisane w pracy.W roku 1881 wydało(wyd.jubileuszowe)Towarzystwo lekarskie w Warszawie tę pracę.
Twórczość
Napisał dwa fundamentalne dzieła w języku polskim,pisane w duchu nowoczesnej medycyny,z uwzględnieniem anatomii,chirurgii ale także i dietetyki,ustanawiając wiele nowych słów w polskiej terminologii medycznej.
Ważniejsze dzieła

• Cieplice(pionierskie dzieło zapoczątkowujące polską balneologię,klasyfikujące wody mineralne i lecznicze występujące w Polsce,opisujące ich działanie oraz podające metody leczenia nimi),Kraków 1578,drukarnia Łazarzowa;przedr.E.Klink,Warszawa 1881(razem z Przymiotem);fragmenty przedr.W.Taszycki Wybór tekstów staropolskich XVI-XVIII wieku,Lwów 1928;także wyd.2 Warszawa 1955
• Przymiot(zawierające całokształt ówczesnej wiedzy na temat kiły),Kraków 1581;przedr.E.Klink,Warszawa 1881

Listy i materiały

• Listy do Jacynta Młodziejowskiego,podskarbiego nadwornego,dat.1584,ogł.w podobiźnie E.Klink przy wyd.Przymiot,Kraków 1581
• Kwity dat.30 października 1576(również w podobiźnie);3 kwietnia 1581;ogł.T.Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego,t.1,Warszawa 1900
• Dokumenty dot.spraw majątkowych dat.30 lipca 1573;23 marca 1581;ogł.J.Lachs"Kronika lekarzy krakowskich do końca XVI w."Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce,t.12(1910),dod.s.173-174

Upamiętnienia

• Jego imieniem została nazwana ulica na warszawskiej Ochocie,przy której znajdują się budynki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Szpitala Dzieciątka Jezus.
• Na ścianie domu przy ul.Piwnej w Warszawie w miejscu,gdzie mieszkał,wmurowano poświęconą mu tablicę pamiątkową.Oczko mieszkał też w Kamienicy Jeleniowskiej przy Rynku Starego Miasta.
• Imię Wojciecha Oczki noszą szpitale w Bełżycach i Przasnyszu.