De revolutionibus orbium coelestium

(pol.O obrotach sfer niebieskich)dzieło Mikołaja Kopernika,które zawiera wykład heliocentrycznej i heliostatycznej budowy wszechświata.Na owe czasy stanowiło przewrót w nauce i ówczesnym światopoglądzie.Ukazało się drukiem w Norymberdze w 1543.
Historia powstania
W 1514 r.rozpoczęło się spisywanie Księgi I De revolutionibus orbium coelestium.W 1533 roku poglądy Mikołaja Kopernika wyłożone w rękopisie jego dzieła De Revolutionibus zreferowano papieżowi Klemensowi VII.Teolog norymberski,Andreas Osiander,usunął przedmowę Kopernika i dopisał własną niepodpisaną,z której wynikało,że jest to tylko hipoteza dzięki której można skonstruować efektywne modele matematyczne opisujące ruch planet.Zmienił także tytuł z De revolutionibus na De revolutionibus orbium coelestium.W roku 1542 pierwsze dwa arkusze De revolutionibus wyszły spod prasy drukarskiej.Mikołaj Kopernik wysłał do Norymbergi napisaną przez siebie przedmowę dedykowaną papieżowi Pawłowi III.Rozdziały 13 i 14 Księgi I ukazały się drukiem w Wittenberdze pod postacią osobnej książki De lateribus et angulis triangulorum...(O bokach i kątach trójkątów),z przedmową Retyka,który od roku 1541 był w posiadaniu rękopisu dzieła De revolutionibus orbium coelestium(O obrotach sfer niebieskich).Dzieło to następnie zaginęło,aby odnaleźć się w Pradze Czeskiej po prawie 200 latach.W roku 1953 rząd Czechosłowacji przekazał rękopis Polsce.Obecnie jest on przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej.
De Revolutionibus...a Indeks ksiąg zakazanych

• 1543 r.wydanie drukiem De revolutionibus orbium coelestium,Libri VI.Brak oficjalnego stanowiska Kościoła katolickiego,zainteresowanie wyższych dostojników treścią,którą w przedmowie,napisanej przez wydawcę,przedstawiono jako hipotezę ułatwiającą obliczenia
• 1559 r.wprowadzenie w Kościele katolickim Indeksu ksiąg zakazanych
• 1566 r.drugie wydanie De Revolutionibus...Bazylea
• 1616 r.pierwsza sprawa Galileusza.Eksperci Kościoła tezę o tym,iż"Słońce stanowi centrum świata i jest całkowicie nieruchome pod względem ruchów lokalnych",uznają za"bezsensowną i absurdalną z punktu widzenia filozoficznego"oraz"formalnie heretycką".Tezę,iż"Ziemia nie stanowi centrum świata,ani nie jest nieruchoma,lecz obraca się zarówno wokół samej siebie,jak i ruchem dobowym",uznają za podobnie absurdalną oraz"co najmniej błąd w wierze".Ogłoszenie przez Kongregację Kardynalską Inkwizycji,że Galileusz poddaje się wyrokowi.Równocześnie,dekretem z 5 marca,Kongregacja zakazuje De revolutionibus...,wpisując na Indeks"do czasu wprowadzenia poprawek"
• 1617 r.trzecie wydanie De Revolutionibus...,pod tytułem Astronomia instaurata,Amsterdam
• 1618-1621 publikacja Epitome Astronomiae Copernicanae Keplera;umieszczone na Indeksie
• 1620 r.wskazanie przez Kongregację poprawek,jakie należy nanieść w De Revolutionibus...
• 1632 r.publikacja głównego dzieła Galileusza:Dialogu o dwu wielkich systemach świata:ptolemeuszowym i kopernikowym,Florencja.Konfiskata i zakaz rozprowadzania
• 1633 r.proces Galileusza;powtórzenie potępienia heliocentryzmu z 1616,umieszczenie Dialogu na Indeksie
• 1644 r.bulla Aleksandra VII Speculatores domus Israel jako wstęp do wydanego przez niego Indeksu(Index librorum prohibitorum Alexandri VII Pontificis Maximi jussu editus)potępienie wszelkich dzieł utrzymujących,że Ziemia się porusza
• 1751 r.wobec powszechnej akceptacji w środowisku naukowym heliocentrycznego obrazu naszego systemu planetarnego,objaśnianego mechaniką Newtona,papież-erudyta Benedykt XIV udziela imprimatur na druk Dzieł Zebranych Galileusza
• 1757 r.w wydaniu Indeksu przejrzanym przez Benedykta XIV z tekstu dekretów znika zapis zakazujący dzieł traktujących o heliocentryzmie,na samej liście pozostają jednak książki wpisane na tej podstawie
• 1819 r.ostatnie wydanie Indeksu zawierające De Revolutionibus...oraz inne dzieła heliocentryczne
• 1820 r.Canon Settele usiłując opublikować w Rzymie podręcznik astronomii jednoznacznie uznający heliocentryzm za prawdziwy,spotyka się z odmową Mistrza Świętego Pałacu Apostolskiego.Po odwołaniu się do papieża(który przekazuje sprawę Kongregacji)otrzymuje zezwolenie na druk
• 1822 11 września Kongregacja Kardynalska Inkwizycji stwierdza,że"druk i publikacja prac traktujących o ruchu Ziemi i nieruchomości Słońca,zgodnie z powszechną opinią współczesnych astronomów,są w Rzymie dozwolone".25 września papież Pius VII zatwierdza dekret.
• 1828 r.dzieło Mikołaja Kopernika zostało zwolnione z Indeksu
• 1835 r.kolejne wydanie Indeksu.Pius VII usuwa zeń De Revolutionibus...oraz pozostałe książki uznane wcześniej za heretyckie z powodu heliocentryzmu
• 1854 r.ukazanie się pierwszego polskiego przekładu dokonanego przez Jana Baranowskiego