Położenie geograficzne
Tarnowskie Góry leżą na północ od Bytomia,na południe od Lublińca i na północny zachód od Piekar Śląskich.Przez miasto przepływa Stoła(Bobrowniki Śląskie,Osada Jana,Śródmieście-Centrum,Lasowice,Sowice i Strzybnica),Drama(Repty Śląskie) i Pniowiec(dzielnica Pniowiec).Miasto leży na skraju Niziny i Wyżyny Śląskiej.Tarnowskie Góry są głównym miastem Garbu Tarnogórskiego.Najwyższymi wzniesieniami są Sucha Góra(352 m n.p.m.) i Srebrna Góra(347 m n.p.m.)a najniżej położone są Dolina Stoły(254 m n.p.m.)oraz dolina jej dopływu Granicznej Wody(255 m n.p.m.)Miasto od Bytomia dzieli 12 km,od Gliwic 22 km,od Katowic 25 km,a od Lublińca 26 km.
Podział administracyjny
Miasto zajmuje obszar 83,47 km²(zajmując w przybliżeniu 13% powierzchni powiatu tarnogórskiego) i składa się z 11 dzielnic:
|
|
Tarnowskie Góry graniczą z
- Bytomiem(na południu)
- Radzionkowem(na południowym wschodzie)
- gminą Świerklaniec;sołectwem Nakło Śląskie(na wschodzie)
- Miasteczkiem Śląskim(na północnym wschodzie)
- gminą Tworóg;sołectwami Mikołeska,Boruszowice i Hanusek(na północnym zachodzie)
- gminą Zbrosławice;sołectwami Miedary,Laryszów i Ptakowice(na zachodzie)
|
|
Dane z 31 grudnia 2011:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 60889 | 100 | 31582 | 52 | 29307 | 48 |
| Gęstość zaludnienia[mieszk./km²] | 729 | 378 | 351 | |||
Tereny zabudowy wielorodzinnej zajmują 311,06 ha,w tym zabudowanych jest 42,37% powierzchni.Największy odsetek terenów mieszkaniowych skupia się w dzielnicy śródmiejskiej,a zwłaszcza w samym centrum miasta,jak również w jednostkach nazywanych umownie Śródmieście-Północny Zachód i Śródmieście-Południe.Wśród pozostałych dzielnic,największy odsetek terenów mieszkaniowych posiadają dzielnice:Lasowice,Osada Jana i Stare Tarnowice(dzięki osiedlu„Przyjaźń”).
Środowisko naturalne
Według danych z 2002 Tarnowskie Góry mają obszar 83,47 km²,w tym:użytki rolne 36%,użytki leśne 39%.
Klimat
Tarnowskie Góry leżą w obrębie śląsko-krakowskiej dzielnicy klimatycznej.Charakteryzuje ją przewaga wpływów oceanicznych nad kontynentalnymi oraz sporadyczne oddziaływanie docierających tu od południowego zachodu przez Bramę Morawską mas powietrza zwrotnikowego.Docierają tu również zimne masy powietrza arktycznego z północy głównie w chłodnej połowie roku.
Przyroda
Parki i ochrona przyrody:
| Nazwa | Powierzchnia | Dzielnica |
| Park Miejski | 21,5 ha | Śródmieście |
| Zespół„Park w Reptach i Dolina Dramy” | 233,6 ha | Repty |
| Park Redena | Śródmieście | |
| Park przyklasztorny | Osada Jana | |
| Park Kunszt | Bobrowniki Śląskie | |
| Zespół„Doły Piekarskie” | 24 ha | Bobrowniki Śląskie |
| Park Piny | Osada Jana |
| Nazwa rezerwatu | Powierzchnia | Przedmiot ochrony |
|---|---|---|
| Segiet | 24,65 ha | w którym rośnie 149 gatunków roślin,w tym wiele rzadkich i chronionych.Naturalny las bukowy graniczy tu z objętym ochroną,dawnym wyrobiskiem dolomitu„Blachówka”. |
- Kasztan jadalny rosnący w ogrodzie plebanii parafii pw.św.Mikołaja w Reptach,który ma 25 m wysokości i 7,3 m obwodu u podstawy pnia.Jest najstarszym okazem tego gatunku w Europie Środkowej(liczy 260 lat)
- Lipa drobnolistna pomnik przyrody o obwodzie 4,70 metrów w Gródku Rycerskim w Starych Tarnowicach
- Głaz narzutowy pochodzenia skandynawskiego przy wejściu do Parku Miejskiego
- Park Kunszt obejmujący 10 pomnikowych drzew z gatunku lipa drobnolistna
Burmistrz
Urzędującym burmistrzem jest od 2006 roku Arkadiusz Czech.W wyborach samorządowych 2006 uzyskał w I turze wynik 23,68%,a w II 51%.W kolejnych,w 2010 uzyskał w I turze wynik 41,04%,a w II 69,33%.Zarówno w wyborach 2006,jak i w 2010 jego głównym kontrkandydatem był poprzedni burmistrz Kazimierz Szczerba.Tarnowskie Góry są największym,co do liczby ludności,miastem w Polsce,w którym władzę wykonawczą sprawuje burmistrz,a nie prezydent miasta.Atrybutem burmistrza jest łańcuch z Herbem Wielkim Tarnowskich Gór wykonany z metalu barwy srebrnej;łańcuch używany jest podczas oficjalnych i uroczystych wystąpień.
Wiceburmistrzowie
Burmistrz Tarnowskich Gór ma dwóch zastępców(wiceburmistrzowie).
W kadencji(2010-2014)są to:
- Piotr Skrabaczewski,zastępca burmistrza ds.gospodarczych
- Jolanta Tuszyńska,zastępca burmistrza ds.społecznych
W skład Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach wchodzi 23 radnych.Obecnym przewodniczącym Rady jest Stanisław Kowolik(PiS),a wiceprzewodniczącymi Franciszek Nowak i Marek Jaworski,obaj z Inicjatywy Obywatelskiej Powiatu Tarnogórskiego.
Miasta partnerskie
| Miasto | Kraj | ||
|---|---|---|---|
| Békéscsaba | Węgry | ||
| Kutná Hora | Czechy | ||
| Bernburg | Niemcy | ||
| Méricourt | Francja |
Nazwa miasta pochodzi od nazwy wsi Tarnowice(obecnie dzielnica Stare Tarnowice) i słowa gory,co po staropolsku oznaczało kopalnie.W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego miasto wymienione jest pośród innych śląskich miejscowości jako„Tarnowskie Gory”.Na pierwszej mapie Śląska,którą w 1561 r.narysował Martin Helwig z Nysy.Miasto nosi nazwę Tarnowitz.W czeskojęzycznych dokumentach miejskich miasto nosi też nazwę Tarnovice.W 1612 roku polską nazwę miejscowości Tarnowskie Góry wspomina Walenty Roździeński w swoim staropolskim poemacie o śląskim hutnictwie p.t."Officina ferraria abo Huta i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego.W dziele opisuje on powstanie nazwy miasta oraz moment jego utworzenia za czasów Jana II Dobrego we fragmencie"Zatym książę rozkazał,aby wysiekano,On las a na tym miejscu miasto zbudowano.A stąd ludzie zszedszy sie zewsząd w krótkiej chwili,Robiąc kruszce,niemałe miasto zbudowali,któremu od Tarnowie zaraz dali imię,Tarnowskie Góry:to stąd,iż gruntu a ziemie,Wielką sztukę od tej wsi sobie oderwali,,Kędy prawie przednią część miasta zbudowali."Polską nazwę Góry Tarnowskie w książce"Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej"wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.
Symbole miasta
W herbie obok złotego orlego skrzydła z herbu Jana II Dobrego,księcia opolskiego,górnośląskiego Piasta,znajduje się także pół czarnego orła z herbu Hohenzollernów,których przedstawicielem był Jerzy Fryderyk von Ansbach fundator herbu.Młotki symbolizują najważniejsze zajęcie pierwszych mieszkańców miasta gwarków.Labry i klejnot nad hełmem czynią ten herb dostojniejszym.Flagę miasta tworzą barwy srebrna(biała),czarna i złota(żółta).Flaga nawiązuje do herbu.Na pieczęci miejskiej widnieje herb miasta i jego nazwa otaczająca herb kołem.Pieczęcie te widnieją na dokumentach wydawanych przez reprezentantów władzy samorządowej Tarnowskich Gór.
Historia
Historia miasta jest bardzo związana z wydobyciem rud srebra,ołowiu i cynku.Według legendy,pierwszą bryłę kruszcu srebronośnego wyorał chłop Rybka około 1490 co w 1612 roku w swoim dziele"Officina ferraria"zanotował Walenty Roździeński następującymi słowami"Srebrny kruszec w Bytomiu,na górach wnet nastał,Iny zasię od kruszca w mili zalanego,,Naleziony przez chłopa Rybkę niejakiego."Od tego czasu na teren dzisiejszego miasta zaczęli przybywać osadnicy,powstawały pierwsze osady górnicze.Ówczesny właściciel ziem,Jan II Dobry,książę opolsko-raciborski,oraz margrabia Jerzy von Ansbach w 1526 nadali powstającemu miastu przywilej wspierający górnictwo,tj.„akt wolności górniczej”.W tym samym roku Tarnowskie Góry otrzymały prawa miejskie,a dwa lata później ogłoszony został tzw.Ordunek Gorny.Jest to okres szybkiego rozwoju górnictwa rud srebronośnych oraz miasta,w którym równie intensywnie rozwija się handel i rzemiosło.Wybudowano wtedy wiele istniejących do dziś kamienic.W połowie XVI wieku Tarnowskie Góry były największym ośrodkiem górnictwa kruszcowego na Górnym Śląsku.Wielu zwolenników znalazła tu reformacja.Jej utrwalenie nastąpiło po śmierci Jana II Dobrego(1532),kiedy miasto przeszło pod panowanie Hohenzollernów.W 1529 protestanci wybudowali pierwszy drewniany kościół,a dwa lata później na jego miejscu murowany.W 1531 utworzono różnowierczą szkołę,której rektorem na przełomie XVI i XVII wieku był Daniel Franconius,wybitny ariański pedagog i poeta.Świetności miasta kres położyła wojna trzydziestoletnia(1618-1648).W 1676 w Tarnowskich Górach wybuchła zaraza,która ustąpiła po„procesji błagalnej”do Piekar.Na pamiątkę tego zdarzenia tarnogórzanie zobowiązali się udawać corocznie w niedzielę po 2 lipca do Sanktuarium Matki Boskiej Piekarskiej.Tradycja ta trwa do dzisiaj.16 grudnia 1740 wkroczeniem wojsk pruskich na Śląsk rozpoczęły się wojny śląskie.Po zakończeniu pierwszej z nich w 1742 miasto przeszło spod panowania austriackiego pod pruskie.W latach 80.XVIII wieku powstała z inicjatywy Fryderyka Wilhelma von Redena rządowa kopalnia i huta„Fryderyk”nazwana od królewskiego imienia,w której w 1788 uruchomiono pierwszą na kontynencie europejskim,sprowadzoną z Anglii,maszynę parową do odwadniania wyrobisk górniczych.W 1803 otwarto pierwszą szkołę górniczą,kilkanaście lat później wydrążono nową sztolnię„Fryderyk”,założono drukarnię,wybrukowano rynek i ulicę Krakowską i Lubliniecką,założono nowe fabryki i hutę żelaza,rozpoczęto budowę wodociągów miejskich.Również wtedy powstała Spółka Bracka jako instytucja ubezpieczająca górników.W 1857 uruchomiono pierwszą linię kolejową do Opola.Rozwój miasta przypieczętowało powstanie w 1873 Starostwa Tarnogórskiego.Podczas plebiscytu mieszkańcy miasta prawie w 85% opowiedzieli się za Niemcami,z kolei mieszkańcy powiatu Tarnowskie Góry opowiedzieli się za przynależnością do Polski za Polską głosowało 62%,za przynależnością do Niemiec 38%(w tym prawie 10% tzw.emigrantów).W 1922 miasto włączono do Polski.Na początku XX wieku wyczerpały się zasoby rud i zakończyło się wydobycie kruszcu.
Kultura i rekreacja
- Muzea:
- Muzeum w Tarnowskich Górach
- Sztolnia Czarnego Pstrąga
- Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych
- Muzeum Instytutu Tarnogórskiego
-
Biblioteki:
- Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka,filia w Tarnowskich Górach
- Miejska Biblioteka Publiczna
- Galerie:
- Pod Nad
- Inny Śląsk
- Nos
- Foto-Melcer
- Alga
- Biblioteka
- Antresola
- Kina i instytucje teatralno-aktorskie:
- Kino Olbrzym w Tarnogórskim Centrum Kultury
- Towarzystwa:
- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Woj.Śląskiego,koło w Tarnowskich Górach
- Rekreacja i wypoczynek:
- Park Wodny
- Kolejka wąskotorowa
- Towarzystwo Sportowe Gwarek Tarnowskie Góry
- Tarnogórski Klub Taternictwa Jaskiniowego
- Korty Tenisowe w Parku Miejskim
- Skate Park
- Boisko sportowe„Orlik”
- Place w centrum miasta:
- Rynek
- Plac Żwirki i Wigury
- Kaczyniec
- Plac Wolności
- Plac Gwarków(plac Kościelny)
W Tarnowskich Górach działają różne grupy muzyczne:
- Grupa Tańca nowoczesnego"Tess"
- Zespół Pieśni i Tańca Tarnogórzanie powstał w 1984 r.
- Chór Kolejarz
- Chór Mieszany"Allegro"
- Chór Mieszany"Canzona"
- Chór Męski im.Feliksa Nowowiejskiego w Reptach Śląskich
- Chór Mieszany"Słowiczek"
- Chór"Schola"
- Młodzieżowy Chór Rozrywkowy"Dafne"
- Orkiestra młodzieżowa Tijuana Square
- Tarnogórskie Centrum Kultury
- Znajduje się tu Szkoła Muzyczna I stopnia im.Ignacego Jana Paderewskiego.Która odnosi duże sukcesy,szczególnie w sekcji klawiszowej(fortepiany).Ze szkoły tej pochodzi sławny kompozytor śląski i tarnogórski:Aleksander Glinkowski
- Szkoła Tańca"Mistral"
- Na terenie tarnogórskiego parku organizowane są także koncerty,głównie rockowe,na znajdującej się tam muszli koncertowej
- Dni Gwarków trzydniowy festyn organizowany od 1957.Charakterystyczną częścią tej imprezy jest barwny pochód ulicami miasta,podczas którego przebierańcy wcielają się w historyczne lub legendarne postacie.Odbywają się one we wrześniu
- Piknik Gwarecki organizowany przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej na terenie Skansenu Maszyn Parowych i Kopalni Zabytkowej w czerwcu
- Ogólnopolskie Warsztaty Twórcze Osób Niepełnosprawnych trzydniowa impreza na przełomie września i października,organizowana z inicjatywy Urzędu Miasta i Zakładu Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów dla niepełnosprawnych plastyków amatorów
- Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej cykl koncertów organowych i kameralnych odbywających się we wrześniu i w październiku w kościele ewangelicko-augsburskim
- Dzień Kultury Ulicznej
- Tarnogórskie Spotkania Jazzowe
- Sztolnia Czarnego Pstrąga
- Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych
- Dzwonnica Gwarków
- Kościoły:
- Kościół Zbawiciela
- Kościół św.Apostołów Piotra i Pawła
- Wikarówka
- Probostwo
- Kościół św.Anny
- Kościół św.Józefa
- Klasztor oo.Kamilianów:
- Sanktuarium NMP Uzdrowienia Chorych
- Klasztor
- Park klasztorny z początku XIX wieku
- Kolumna upamiętniająca synagogę(bożnicę),spaloną we wrześniu 1939 r.
- Ratusz miejski
- Dom Cochlera(najstarsza w mieście apteka„Pod Aniołem”)
- Kamienice mieszczańskie na ulicach w obrębie Rynku
- Kamienice podcieniowe na Rynku
- Dom Sedlaczka(wraz z winiarnią i restauracją„Sedlaczek”oraz Muzeum Miejskim)
- Zabytkowe kamienice staromiejskie przy ulicach:
- Krakowskiej,Józefa Piłsudskiego,Henryka Sienkiewicza,Powstańców Śląskich,Karola Miarki,Piastowskiej,Legionów,Bytomskiej,Jana Styczyńskiego,Strzeleckiej
- Dworek Goethego
- Budynki użyteczności publicznej:
- Urząd Miejski
- I Liceum Ogólnokształcące im.Stefanii Sempołowskiej
- II Liceum Ogólnokształcące im.Stanisława Staszica
- Gimnazjum nr 1 im.Jana III Sobieskiego
- Dworzec Kolejowy
- Budynek Poczty
- Gmach Sądu Rejonowego
- Szpital
- Budynek Banku BPH i komendy powiatowej policji
- Przedszkole nr 4 dawna willa ul.Henryka Sienkiewicza
- Zarząd dróg i mostów ul.Henryka Sienkiewicza
- Wyższa Szkoła Ekonomii ul.Henryka Sienkiewicza
- Szkoła Gastronomiczna ul.Karola Miarki i Legionów
- Liceum Chemiczne ul.Opolska
- dawne Gimnazjum Ewangelickie ul.Henryka Sienkiewicza
- Zabudowa willowa ulicy Bytomskiej i Legionów.Na szczególną uwagę zasługuje willa wzniesiona przy ulicach:Henryka Sienkiewicza,Pokoju i przy Rondzie
- Zajazd Donnersmarcków ul.Legionów
- Koszary Ułańskie ul.Opolska
- Park Miejski z 1903 ul.kard.Stefana Wyszyńskiego
- Altana i grzybek z 1903 r.
- Budynki parkowe z 1903 r.
- Kościół św.Marcina w Starych Tarnowicach
- Zamek w Starych Tarnowicach
- Pałac w dzielnicy Rybna
- Kościół Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach Śl.z oryginalną kopułą.
- Parowóz Tp1 oraz lokomotywa spalinowa SM15 wystawione przy Zespole Szkół Techniczno-Usługowych
- Parowóz Ty45-217 pomnik przed zakładem taboru
- Wieża ciśnień przy dworcu kolejowym
- Szlak Husarii Polskiej:Będzin-Kozłowa Góra-Orzech-Nakło Śląskie-Tarnowskie Góry,Rynek-Repty Stare.Długość trasy:156 km
- Szlak Stulecia Turystyki:Rybnik-Tworóg-Brynek,Hanusek-Boruszowice-Miasteczko Śląskie-Miasteczko Śląskie,Rynek-Chechło,Nakło-Tarnowskie Góry.Długość trasy:138 km
- Szlak Powstańców śląskich:Bytom-Segiet(szlak czarny)Repty Nowe-Sztolnia Czarnego Pstrąga(szlak żółty)Laryszów-Wilkowice,Zbrosławice-Kępczowice-Góra św.Anny-Sierakowice.Długość trasy:184 km
- Szlak Gwarków:Sztolnia Czarnego Pstrąga-Stare Tarnowice Kościół-Tarnowskie Góry,Rynek-Tarnowskie Góry PKP-Lasowice-Chechło,Nakło-Żyglin,Kościół-Leśniczówka,Mieczysko-Kolonia Woźnicka.Długość trasy:27 km
- Szlak Segiecki:Segiet-Kopalnia Zabytkowa-Tarnowskie Góry,Rynek-Tarnowskie Góry PKP-Puferki-Pniowiec.Długość trasy:12 km
Drogowy
Tarnowskie Góry leżą na skrzyżowaniu dróg krajowych:
- nr 11(Kołobrzeg Poznań Ostrów Wielkopolski Lubliniec Tarnowskie Góry Bytom)
- nr 78(Chałupki Wodzisław Śląski Rybnik Gliwice Tarnowskie Góry Jędrzejów)
Komunikacja miejska
W Tarnowskich Górach istnieje dobrze rozwinięta komunikacja miejska. Działa tu MZKP Tarnowskie Góry,który obsługuje 58 linii autobusowych,a przez gminy MZKP przebiega 18 linii obsługiwanych przez KZK GOP.Obsługę linii dla MZKP zapewnia PKM Świerklaniec i przewoźnicy prywatni.30 kwietnia 2013 otwarty został nowoczesny dworzec autobusowy z zadaszonymi peronami,placem manewrowym i parkingiem dla kilkunastu autobusów oraz samochodów(zastosowany został system"park and ride").Koszt projektu"Przystanek Europa regionalne centrum obsługi pasażerskiej w Tarnowskich Górach"wyniósł 20,6 mln złotych,z czego 11 mln złotych wyniosło dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej.
Kolejowy
Tarnowskie Góry leżą na:
- szlaku Magistrali Węglowej(Gdynia Inowrocław Zduńska Wola Karsznice Chorzew Siemkowice Działoszyn Herby Nowe Tarnowskie Góry Chorzów Batory)
- szlaku kolejowym Katowice Lubliniec
- szlaku kolejowym Opole Fosowskie Tarnowskie Góry
Lotniczy
W odległości ok.20 km od Tarnowskich Gór znajduje się port lotniczy Katowice-Pyrzowice.
Media
Tygodniki
- „Dziennik Tarnogórski”,cotygodniowy dodatek do Dziennika Zachodniego,ukazuje się w piątki
- „Gwarek”,ukazuje się we wtorki
- „Łamigłówek Religijny”.Ogólnopolski miesięcznik zadań umysłowych dla dzieci i młodzieży.Wydawany w latach 1992–2009,w tym w Tarnowskich Górach w latach 2007–2009
- „Montes Tarnovicensis”,kwartalnik.Czasopismo historyczne wydawane od 2000 przez Oficynę Monos.Ukazuje się cztery razy w roku:Wielkanoc,początek wakacji,„Gwarki”,Boże Narodzenie
- Media elektroniczne
- Telewizja internetowa gwarek.tv jest środkiem masowego przekazu działającym na podstawie wpisu do rejestru dzienników i czasopism pod pozycją Pr 433 postanowieniem Sądu Okręgowego w Gliwicach
- Portal Powiatu Tarnogórskiego tg.net.pl istniej od 1999 roku,zarejestrowany tytuł prasowy figuruje w rejestrze dzienników i czasopism pod pozycją Pr 261 postanowieniem Sądu Okręgowego w Gliwicach.Wizytówka powiatu w każdym zakresie:przede wszystkim historii i tradycji,ale również prezentacji dnia dzisiejszego.Aktualizowany codziennie.Za działalność dziennikarską i edukacyjną Sejmik Województwa Śląskiego nadał we wrześniu 2011 r.redaktorowi naczelnemu portalu Zbigniewowi Markowskiemu Złotą Odznakę„Za zasługi dla Województwa Śląskiego”
- Portal TarnowskieGory24.Info,istnieje od 2012,zarejestrowany w rejestrze dzienników i czasopism pod pozycją 703 postanowieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie
- Wydawnictwo św.Macieja Apostoła,od 2009 r.
Ochrona środowiska jest traktowana priorytetowo w polityce inwestycyjnej miasta.W 1997 w Tarnowskich Górach-Rybnej oddano do użytku nowoczesne,ekologiczne składowisko odpadów komunalnych.Podstawowymi inwestycjami realizowanymi w celu poprawy stanu środowiska,a zwłaszcza ochrony wód podziemnych są:kanalizacja kolejnych rejonów miasta oraz budowa centralnej oczyszczalni ścieków o docelowej przepustowości 7500 m³ na dobę.Ochrona atmosfery,w tym eliminacja niskiej emisji,realizowana jest od początku lat 90.XX wieku poprzez gazyfikację Gminy i propagowanie paliw ekologicznych.W 1997 r.została zakończona realizacja programu restrukturyzacji rolnictwa PHARE II.Jego zasadniczym celem było utrzymanie działalności rolniczej na terenach,na których występuje zanieczyszczenie gleb w sposób zapewniający produkcję bezpiecznej żywności.Problemem ekologicznym jest zagrożenie ze strony zwałowisk odpadów niebezpiecznych po byłych zakładach chemicznych.Gmina jest żywo zaangażowana w program unieszkodliwiania tych odpadów i rekultywację skażonych terenów.Podstawową zasadą w rozwiązywaniu problemów ekologicznych gminy jest stosowanie prewencji,dlatego zorganizowano w 1993 r.I Regionalną Szkołę„Czystej Produkcji”dla wszystkich zakładów tarnogórskich.W ramach tego programu zminimalizowano szkodliwy wpływ zakładów przemysłowych na środowisko.Niektóre z nich obecnie wdrażają systemy zarządzania środowiskowego zgodnie z ISO 14001.Gmina posiada Program Ochrony Środowiska,który stanowi podstawowe narzędzia prowadzenia polityki ekologicznej.Realizacja programu ma doprowadzić do poprawy środowiska naturalnego,efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewnić skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją.Gmina wdrożyła również Regionalny System Zarządzania Środowiskowego(REMAS),który zawiera w sobie m.in.elementy międzynarodowych norm serii ISO 14000.Obecnie w ramach doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego Gmina zapoznaje się z wymaganiami systemu ekozarządzania i audytu(EMAS).W 2011 zaczęła działać Centralna Oczyszczalnia Ścieków(COŚ)ulokowana w rejonie ulicy Grzybowej.Powstała ona w ramach pierwszego etapu projektu budowy w mieście systemu wodno-kanalizacyjnego.
| Tarnowskie Góry są jednym z 3 miast powiatowych na Śląsku oraz jednym z 18 miast w Polsce zaliczanych do klasy A pod względem atrakcyjności inwestycyjnej(dane Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową w Warszawie).Tarnowskie Góry systematycznie zmieniają swój wizerunek miasta przemysłowego,poprzez przekształcanie zakładów branży metalowej,obsługujących górnictwo i przemysł chemiczny,w miasto przyjazne dla innych form wytwórczości i usług,przychylne mieszkańcom i przyjezdnym. |
Tarnowskie Góry mają bogatą historię szkolnictwa.Tu w 1531 powstała różnowiercza szkoła.W 1713 otwarte zostało pierwsze polskie gimnazjum na Śląsku prowadzone przez Jezuitów.Niedługo potem,bo w 1754 powstała szkoła protestancka.W 1803 założono tu pierwszą na ziemiach polskich szkołę górniczą,która istniała do 1933.W okresie pruskim,założono m.in.Królewskie Gimnazjum Realne(Königliches Realgymnasium zu Tarnowitz)w 1874(późniejsze Państwowe Gimnazjum Męskie im.Księcia Jana II Opolskiego od 1922,obecnie Liceum Ogólnokształcące im.Stanisława Staszica,nazwa patrona od 1960) i niemiecką szkołę realną w 1908(od 1922 Publiczna Szkoła Powszechna nr 1,której w 1927 nadano imię Jana III Sobieskiego).Szczególnie w okresie międzywojennym miasto słynęło z dobrze rozwiniętego szkolnictwa(Gimnazjum Męskie,Gimnazjum Żeńskie,Seminarium Nauczycielskie,„Szkoła Raciborzanek”).Obecnie od 2003 funkcjonuje w Tarnowskich Górach uczelnia Filia Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu.Oprócz 10 szkół podstawowych i 6 gimnazjów istnieje tu 9 zespołów szkół o charakterze zawodowym:budowlanym,ekonomicznym,gastronomicznym,hotelarskim,mechanicznym,elektronicznym,odzieżowym,medycznym,kolejowym oraz chemicznym.Młodzież ma też możliwość pobierania nauki w 6 liceach ogólnokształcących(I L.O.im.Stefanii Sempołowskiej,II L.O.im.Stanisława Staszica,IV L.O.w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących,VI Liceum Ogólnokształcącym z wojskowością,Zespole Szkół Chemiczno-Medycznych i Ogólnokształcących im.M.Skłodowskiej-Curie,Salezjańskim Ośrodku Szkolno- Wychowawczym) i Centrum Kształcenia Ustawicznego.Ponadto w mieście jest też Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy.
Kościoły i związki wyznaniowe
Chrześcijaństwo
- Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia św.Piotra i Pawła
- Parafia św.Anny
- Parafia MB Królowej Pokoju
- Parafia św.Józefa Robotnika
- Parafia św.Marcina Biskupa i Wyznawcy Stare Tarnowice
- Parafia Matki Boskiej Sprawiedliwości i Miłości Społecznej Opatowice
- Parafia św.Mikołaja Repty
- Parafia Przemienienia Pańskiego Bobrowniki
- Parafia Matki Boskiej Uzdrowienie Chorych Osada Jana
- Parafia św.Katarzyny Lasowice
- Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej Sowice
- Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej Strzybnica
- Parafia Matki Boskiej Królowej Wszechświata Pniowiec
-
Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Parafia w Tarnowskich Górach
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
- zbór w Tarnowskich Górach
- Kościół Chrześcijan Baptystów
- wspólnota w Tarnowskich Górach
- Kościół Zielonoświątkowy
- zbór w Tarnowskich Górach
- Świadkowie Jehowy
- Dwa zbory Tarnowskie Góry-Południe,Tarnowskie Góry-Zachód Sala Królestwa.
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
- Buddyjski Ośrodek Medytacyjny,przy ul.Legionów 15.
| Nazwa klubu | Sekcje sportowe |
|---|---|
| UKS Gwiazda Tarnowskie Góry | siatkówka |
| KS Strzybnica | piłka nożna,judo |
| UKS Judo Ahinsa Tarnowskie Góry | judo |
| Gwarek Tarnowskie Góry | piłka nożna |
| Tarnowiczanka Stare Tarnowice | piłka nożna |
| Klub Sportowy„ZGODA-Repty”Repty Śląskie | piłka nożna |
| Górnik Bobrowniki Śląskie | piłka nożna |
| UKS„Dwójka”Judo Tarnowskie Góry | judo |
| Kolejowy Ośrodek Rekreacji i Sportu„Śląsk” | podnoszenie ciężarów,kajakarstwo,kulturystyka i piłka nożna |
| Międzyszkolny Klub Sportowy”Skarbek” | piłka ręczna kobiet,tenis stołowy mężczyzn i kobiet |
| Tarnogórski Klub Taternictwa Jaskiniowego PTTK | taternictwo |
| Automobilklub Tarnogórski | bezpieczeństwo ruchu drogowego,karting,turystyka motocyklowa i karawaning,pojazdy zabytkowe i motocykle,turystyka motorowa osób niepełnosprawnych |
| Polski Związek Wędkarski Koło nr 72„Zamet” | wędkarstwo |
| Uczniowski Klub Hokeja na Trawie„Ósemka” | hokej |
| Integracyjny Klub Szachowy„Tęcza” | szachy |
| SS Strzybniczanka Tarnowskie Góry | szachy |
| Koszykarski Klub Sportowy Tarnowskie Góry | koszykówka |
Osoby związane z Tarnowskimi Górami
Honorowi obywatele miasta
Rada Miejska nadała tytuł Honorowego Obywatela Miasta do tej pory za wybitne osiągnięcia:
- ks.prof.Remigiusz Sobański osiągnięcia w dziedzinie prawa kanonicznego
- Raymond Wawzyniak działalność na rzecz współpracy partnerskiej pomiędzy Mericourt a Tarnowskimi Górami
- ks.prałat Stefan Wylężek wkład w krzewienie kultury chrześcijańskiej
- ks.dr Gustaw Klapuch osiągnięcia w dziedzinie praw człowieka w oparciu o moralność chrześcijańską,teologii i działalności społecznej
- Joachim Janik osiągnięcia w dziedzinie prawa karnego w czasie wieloletniego pełnienia funkcji prezesa Sądu Okręgowego w Opolu,wiceprezesa Krajowej Rady Sądownictwa,doradcy ministra sprawiedliwości i wykładowcy Uniwersytetu Opolskiego
- prof.Jan Miodek popularyzowanie wartości kulturalnych Ziemi Gwarków oraz podnoszenie prestiżu Tarnowskich Gór
- pułkownik Bernard Drzyzga zasługi na ziemi ojczystej dokonane czynem żołnierza,patrioty i dowódcy Armii Krajowej
- prof.Bożena Hager-Małecka zasługi w ratowaniu zdrowia śląskich dzieci
- Bolesław Lubosz zasługi w twórczości literackiej upowszechniającej m.in.historię i tradycje miasta oraz kulturotwórczą aktywność w jego teraźniejszym życiu
- Maria Pańczyk-Pozdziej działalność na rzecz popularyzacji śląskich tradycji,gwary i kultury
- ks.Jan Twardowski twórczość literacką
- dr Guidotto Henckel von Donnersmarck zasługi rodu Henckel von Donnersmarck dla rozwoju miasta i regionu
- prof.Andrzej Kwolek działalność naukową,dydaktyczną i społeczną w dziedzinie rehabilitacji medycznej
- Jerzy Hohenzollern-Ansbach(1484-1543),książę Karniowa,pan Bytomia,założyciel Tarnowskich Gór,od 1532 roku również książę raciborski
- Jan Jerzy(książę Karniowa)(1577-1624),książę Karniowa,pan Bytomia,Tarnowskich Gór i Bogumina
- Karol Maksymilian Henckel von Donnersmarck(1642-1720)
- Leon Maksymilian Henckel von Donnersmarck(1691-1771)
- Karol Erdmann Henckel von Donnersmarck(1695-1760)
- Salomon Isaac(ok.1730–1794)żydowski kupiec,urzędnik pruskiego urzędu górniczego w Tarnowskich Górach,jeden z twórców śląskiego górnictwa i hutnictwa
- Erdmann Gustaw Henckel von Donnersmarck(1734-1805)
- Fryderyk Ludwik Hohenlohe(1746–1818)książę cesarstwa na Ingelfingen i Öhringen,głównodowodzący w bitwie pod Jeną w 1806 r.
- Friedrich Wilhelm von Reden(1752–1815)dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu,zasłużony dla rozwoju przemysłu Górnego Śląska
- Zygmunt Bogacz(1758–1800)hutnik polski,działający na Śląsku
- Rudolf von Carnall(1804–1874)niemiecki geolog,dyrektor Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu
- Emanuel Smołka(1820–1854)polski działacz narodowościowy i społeczny na Górnym Śląsku
- Martin Websky(1824–1886)niemiecki mineralog,odkrył i opisał minerał,któremu nadał nazwę tarnowicyt
- Guido Henckel von Donnersmarck(1830-1916)
- Carl Wernicke(1848–1905)niemiecki psychiatra i neuropatolog
- Friedrich Ernst von Schwerin(1863–1936),wysoki urzędnik administracji pruskiej,prawnik
- Jan Reginek(1879–1941)śląski nauczyciel i polityk,doktor geologii,polski działacz plebiscytowy(1920-1921)
- Emil Gajdas(1879–1949)śląski polityk,poseł na Sejm Śląski i jego wicemarszałek
- Stylita-Jadwiga Rudzka(1887–1978)zakonnica,przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św.Karola Boromeusza
- Bronisław Hager(1890–1969)lekarz,działacz niepodległościowy i społeczny
- Władysław Dybowski ps.„Korwin”(1892–1947)prawnik,rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego,adiutant gen.Józefa Hallera
- Kazimierz Pruszkowski(1897–1969)pułkownik piechoty Wojska Polskiego
- Paweł Musioł(1905–1943)polityk,historyk literatury śląskiej
- Antoni Rosikoń(ur.1907)prof.dr inżynier budowy dróg i mostów,specjalista z zakresu szkód górniczych w infrastrukturze kolejowej
- Henryk Janus(1910–1966)starosta opolski,poseł na Sejm PRL
- Franciszek Jerominek(1913-1986),ksiądz katolicki,rektor Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie
- Paweł Kempka(1886–1972)działacz narodowy i samorządowy,poseł do Sejmu Śląskiego,1926–1931 przewodniczący rady miejskiej Tarnowskich Gór
- Jan Kozubek ps.„Szczerba”(1915–1944)uczestnik powstania warszawskiego
- Franciszek Blachnicki(1921–1987)Sługa Boży,ksiądz katolicki,założyciel Ruchu Światło-Życie
- Henryk Sporoń publicysta historyczny
- Zbigniew Głowacki poseł na Sejm PRL VIII kadencji
- Leon Koj(1929–2006),wykładowca KUL i Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej
- Józef Wojnarowski uczony,profesor Politechniki Śląskiej
- Danuta Grzywaczewska posłanka na Sejm PRL IX kadencji
- Wincenty Swoboda(1934–2000)historyk,badacz dziejów Bałkanów
- Jerzy Jóźwiak polityk Stronnictwa Demokratycznego
- Zenon Pigoń polityk,nauczyciel,poseł X kadencji
- Marian Kosiński piłkarz Stali Mielec
- Zbigniew Kaczmarek sztangista,brązowy medalista olimpijski Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium
- Henryk Pyka duchowny katolicki,dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach i Galerii Fra Angelico
- Janusz Adamczyk(1947–2003)generał brygady Wojska Polskiego,doktor nauk medycznych
- Stefan Jurkowski poeta,krytyk literacki,dziennikarz
- Zygmunt Pejsak profesor doktor habilitowany nauk weterynaryjnych
- Stanisław Kowolik samorządowiec,poseł II kadencji
- Krzysztof Miller operator filmowy i fotograf
- Tadeusz Dembończyk sztangista,brązowy medalista olimpijski z Moskwy
- Krzysztof Śmieja polityk,prawnik,poseł III kadencji,członek Trybunału Stanu
- Andrzej Stefański dziennikarz,były redaktor naczelny katowickiego i stołecznego wydania Gazety Wyborczej
- Ryszard Zając polski polityk i dziennikarz
- Bogusław Paleczny(1959–2009)duchowny katolicki,kamilianin,działacz społeczny na rzecz pomocy bezdomnym,autor muzyki religijnej
- Joanna Szafruga-Sypniewska posłanka II kadencji
- Mariusz Zalejski aktor
- Jolanta Wilk aktorka,głównie zajmująca się dubbingiem i kabaretem
- Edward Przebieracz literat,teolog,dyrektor Wydawnictwa św.Macieja Apostoła
- Zbigniew Markowski dziennikarz,prezes pierwszej na Śląsku prywatnej telewizji i założyciel pierwszego na Śląsku portalu internetowego promującego powiat tarnogórski oraz śląską kulturę
- Piotr Zienc samorządowiec,od 2006 przewodniczący sejmiku śląskiego
- Piotr Brzoza piłkarz,grający na pozycji obrońcy,były reprezentant Polski
- Martin Max były niemiecki piłkarz polskiego pochodzenia występujący na pozycji napastnika
- Krzysztof Respondek aktor i piosenkarz,występuje w kabarecie Rak
- Eryk Lubos aktor filmowy i teatralny
- Tomasz Głogowski polityk i nauczyciel akademicki,poseł kilku kadencji
- Jacek Dubiel szachista
- Robert Krawczyk judoka,wielokrotny reprezentant Polski i trener
- Sylwia Gliwa aktorka filmowa i teatralna
- Lucjan Karasiewicz polityk,poseł kilku kadencji
- Michał Oleszczyk krytyk filmowy i filmoznawca
- Piotr Hain siatkarz
- Dariusz Świercz szachista,arcymistrz od 2009 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz