Andrzej Frycz Modrzewski

Andrzej Piotr Modrzewski herbu Jastrzębiec,znany jako Andrzej Frycz Modrzewski(ur.20 września 1503 roku w Wolborzu zm.1572 w Wolborzu)polski twórca i pisarz polityczny okresu renesansu,znany w owym czasie również za granicą,sekretarz królewski,wyznawca irenizmu.
Biografia
Był synem Jakuba,dziedzicznego wójta wolborskiego,używającego przydomka„Fricz”.Przydomek ów pochodził od drugiego imienia jego dziadka,Andrzeja Fryderyka,wywodzącego się prawdopodobnie ze Śląska.Mając 11 lat,Andrzej Modrzewski wyjechał do Krakowa by zostać uczniem tamtejszej szkoły parafialnej.Na studia na Akademii Krakowskiej zapisał się w 1517 roku wpłacając na immatrykulację 2 gr.Studia ukończył dwa lata później poprzestając na stopniu bakałarza,który otrzymał 13 grudnia 1519.Uczył się również w Wittenberdze,gdzie wpłynęły na niego idee reformacyjne.Około roku 1522 przyjął niższe święcenia kapłańskie i pracował w kancelarii prymasa Jana Łaskiego.Był sekretarzem Zygmunta I Starego od 1547 roku,a w 1553 roku został wójtem Wolborza.Uczęszczał potajemnie m.in.wraz z kanonikiem Jakubem Uchańskim na tajne dysputy teologiczne w duchu różnowierczym spowiednika Bony Franciszka Lismanina.W uwzględnieniu wiernych jego zasług i wyjątkowej nauki król podwyższył mu w 1555 roku uposażenie roczne do 200 zł,a rok później(6 grudnia 1556 roku),na sejmie warszawskim,wziął Andrzeja Frycza Modrzewskiego w opiekę wydając mu list żelazny.Pomimo,że był duchownym,to w 1560 wziął ślub z Jadwigą Kamieńską.To wykroczenie,a także działalność reformatorska,spowodowały utratę wójtostwa wolborskiego(dziedziczność funkcji spłacił biskup włocławski)w 1569 roku.Pod koniec życia zbliżył się do radykalnego skrzydła polskich protestantów arian.Z Jadwigą z Kamienia Kamieńską miał trójkę dzieci:Andrzeja,Elżbietę i Łucję.Zmarł na morowe powietrze jesienią 1572 roku w Wolborzu.Był właścicielem wcześniej w okolicy zakupionych majątków Małecz i Skrzynki.Pochowany został najprawdopodobniej w Małczu w potajemnym pochówku z uwagi na to,że uznawany był za heretyka,przynajmniej taka opinia jest dziś powszechna.Jego grób nie został odnaleziony.
Poglądy i twórczość
Najbardziej znane jego dzieło to napisane po łacinie De Republica emendanda(O poprawie Rzeczypospolitej,1551).Rozprawa została też przełożona na język niemiecki i opublikowana w Krakowie i Bazylei.
Dzieło składa się z pięciu ksiąg:

• De moribus(O obyczajach)
• De legibus(O prawach)
• De bello(O wojnie)
• De Ecclesia(O Kościele)
• De schola(O szkole)

Księga poświęcona Kościołowi została przez władze kościelne uznana za heretycką,dlatego dzieło Frycza znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych,a pierwsze jej wydanie ukazało się bez dwóch ostatnich ksiąg.W dziedzinie polityki Modrzewski był człowiekiem nadzwyczaj postępowym,a czasami nawet utopijnym w kontekście ówczesnego utartego i niewzruszalnego europejskiego kształtu politycznego.To właśnie Modrzewski rzucił jako pierwszy pomysł równości wobec prawa.Postulował zrównanie wszystkich grup społecznych(szlachty,mieszczaństwa i chłopstwa)w prawach.Przerósł tym wszystkich współczesnych w całej Europie,w tym np.Jeana Bodina,który postulat Modrzewskiego o równości wobec prawa odrzucał jako szczyt niedorzeczności.Opowiadał się za protekcjonizmem w gospodarce,opieką państwa nad ubogimi i publicznym szkolnictwem.Domagał się ostrzejszych kar za zabójstwo oraz karania śmiercią nawet za kradzież.Sprzeciwiał się wojnom zaborczym. Pisał również renesansowe mowy publicystyczne,takie jak:

• Lascius,sive de poena homicidii(Łaski,czyli o karze za mężobójstwo,Kraków,1543)rozprawa atakująca nierówność kar za najcięższe przestępstwo,przewidywanych przez polskie prawo dla przedstawicieli różnych stanów.
• Oratio Philalethis peripatetici(1545)o prawo do nabywania dóbr ziemskich dla mieszczan.

Jego imię nosi powstała w 2000 r.Krakowska Akademia,XVII LO w Warszawie oraz II LO w Rybniku.15 czerwca 2012 r.Sejm RP w związku z przypadającą w tym roku 440.rocznicą śmierci Andrzeja Frycza-Modrzewskiego na drodze aklamacji przyjął uchwałę,w której uczcił jego pamięć oraz wyraził uznanie dla dorobku twórczego. 
Wydania polskie dzieł Modrzewskiego
Pełne i jedyne jak dotąd jedyne w języku polskim wydanie dzieł wszystkich Andrzeja Frycza Modrzewskiego ukazało się w latach 50.w opracowaniu Komitetu Redakcyjnego Dzieł Modrzewskiego,pod przewodnictwem prof.dra Stefana Żółkiewskiego.

• Tom pierwszy:O poprawie Rzeczypospolitej(PIW,676 s.Warszawa,1953)
• Tom drugi:Mowy(PIW,230 s.1954)
• Tom trzeci:O Kościele księga druga(PIW,430 s.1957)
• Tom czwarty:Pisma 1560–1562(PIW,370 s.1957)
• Tom piąty:Sylwy(PIW,312 s.1959)

Wszystkie tomy poprzedzone są wstępem prof.Łukasza Kurdybachy. Wybrana bibliografia przedmiotu

• Dziedzictwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego w myśli politycznej i humanistycznej.Red.:Jerzy Kukulski.Toruń 2004.
• Stanisław Piwko:Frycza Modrzewskiego reforma państwa i kościoła.Warszawa 1979.
• Andrzej Frycz Modrzewski i problemy polskiego Odrodzenia.Red.:Tadeusz Bieńkowski.Wrocław Warszawa –Kraków 1974.
• Andrzej Frycz Modrzewski.Bibliografia.Zestawiona przez Pracownie Biografii Staropolskiej Instytutu Badań Literackich.Wrocław Warszawa Kraków 1962.
• Łukasz Kurdybach:Ideologia Frycza Modrzewskiego.Warszawa 1953.
• Stanisław Kot:Andrzej Frycz Modrzewski:studium z dziejów kultury polskiej w.XVI.Kraków 1919.
• Władysław Knapiński:Andrzej Frycz Modrzewski jako teolog.Warszawa 1881.
• Antoni Małecki:Andrzej Frycz Modrzewski.„Biblioteka Ossolińskich”1864
• Józef M.Ossoliński:Andrzej Frycz Modrzewski.W:Tegoż:Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiey,o pisarzach polskich,także postronnych,którzy w Polscze albo o Polscze pisali,oraz o ich dziełach z roztrząśnieniem wzrostu i różney kolei ogólnego oświecenia,jako też szczególnych nauk w narodzie polskim.T.4.Kraków 1852,s.71.