Życiorys
Syn Stanisława Mateusza,hetmana polnego koronnego(później wielkiego) i Ludwiki Kunickiej,podczaszanki czernihowskiej.Pierwsze nauki pobierał u pijarów(najprawdopodobniej w Warężu województwo bełskie).Następnie wyruszył w dłuższą podróż po Europie odwiedzając kolejno:Austrię,Niemiec,Anglię,Holandię i przez 3 lata poznawał różne zakątki Francji.Żoną Rzewuskiego była Anna Lubomirska,z którą doczekał się 3 synów:Stanisława Ferdynanda,Józefa i Seweryna.
Działalność polityczna
W wieku 18 lat(1724 r.)został starostą romanowskim.Kolejne starostwa obejmował w latach następnych:drohobyckie(1728 r.)kruszwickie(1730 r.)Był posłem ziemi chełmskiej na sejm 1730 roku.Rok później(1731)został marszałkiem Trybunału Skarbowego Koronnego w Radomiu.W 1732 roku został pisarzem polnym koronnym.Marszałek sejmików konfederackich chełmskich w 1734 roku.Był stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego w 1733 roku.Po śmierci Augusta II bronił dla Stanisława Leszczyńskiego twierdzy kamienieckiej.Po wygranej Augusta III zmuszony był uchodzić za granicę.Już w 1735 roku dostał jednak z rąk Sasa Order Orła Białego.Za panowania Augusta III Sasa był członkiem frakcji dworskiej stronnictwa starorepublikańskiego.W 1737 r.był marszałkiem Trybunału Głównego Koronnego w Lublinie.W latach 1736-1750 i 1756-1762 był wojewodą podolskim.W 1750 roku po okazaniu rezygnacji z województwa podolskiego,wybrany został posłem chełmskim na sejm.W 1752 r.dostał buławę polną koronną.W 1762 r.został wojewodą krakowskim.Był jednym z przywódców obozu konserwatystów magnackich,zwalczał w swojej publicystyce poglądy Stanisława Konarskiego.7 maja 1764 roku podpisał manifest,uznający odbywający się w obecności wojsk rosyjskich sejm konwokacyjny za nielegalny.W 1767 r.przystąpił do konfederacji radomskiej.W czasie Sejmu Repninowskiego jako jeden z przywódców opozycji antyrosyjskiej wraz z biskupem krakowskim Kajetanem Sołtykiem,biskupem kijowskim Józefem Andrzejem Załuskim i swoim synem Sewerynem Rzewuskim został porwany przez posła rosyjskiego Nikołaja Repnina i zesłany na 5 lat do Kaługi.Na zesłaniu w Kałudze przekładał psalmy pokutne.W okresie od kwietnia do listopada 1773 roku był hetmanem wielkim koronnym.W 1778 r.został kasztelanem krakowskim.
W 1735 r.został odznaczony Orderem Orła Białego.
Twórczość
Jako pisarz walnie przyczynił się do recepcji kultury francuskiej w Rzeczypospolitej.W swojej rezydencji w Podhorcach urządził jedną z najświetniejszych scen prywatnych w Europie.Wystawiał tam autorów klasycznych.Zwalczał zły smak w poezji i wymowie.Był autorem wielu utworów dramatycznych.
Ważniejsze dzieła i mowy
- Żal publiczny po nieopłakanej wiekami śmierci po smutnych od nas w nieśmiertelność przenosinach sławnej pamięci...Augusta II wierszem polskim ogłoszony,Warszawa 1733 r.
- Mowa...przy odebraniu komendy fortec pogranicznych podolskich,miana w Kamieńcu R.P.1734 r.
- Mowa...przy odebraniu laski od ziemstwa lubelskiego r.1737(1738 r.)
- Na Sądu boskiego tragedią,Warszawa 1754 r.
- Myśli o teraźniejszych okolicznościach Rzeczypospolitej,przez S.R.S.C.R.P.W.K.JKMci,Poczajów 1756 r.
- Monumentum doloris divae memoriae serenissimae Mariae Josephae Poloniarum Reginae cum lacrymis dedicatum plangente Stanislao Rzewuski,Poczajów 1757 r.
- Dziwak.Komedia(w 5 aktach)przez J.R.S.D.G.L.W.K.Lwów 1760 r.
- Żółkiewski.Tragedia(w 5 aktach)przez Józefa Rzewuskiego...Warszawa 1758 r.
- Natręt.Komedia(w 5 aktach)przez J.R.S.D.G.L.W.K.Poczajów 1759 r.
- Władysław pod Warną.Tragedia(w 5 aktach)przez Józefa Rzewuskiego...,Lwów 1760 r.
- Zabawki wierszem polskim.Przez Józefa Rzewuskiego...Warszawa 1760 r.
- Mowa...miana na radzie senatorskiej warszawskiej R.P.1761 r.
- Mowy i listy...zebrane przez S.R.S.C.R.P.W.K.JKMci,Poczajów 1761 r.
- Objaśnienie nieszczęśliwych skutków z tylu zerwanych sejmów wynikających,(Poczajów 1762 r.)
- Zabawki wierszopiskie i krasomówskie.Przez Józefa Rzewuskiego...Przedrukowanie wtóre,poprawne i przyczynione,Poczajów 1762 r.
- Mowa...dziękująca za województwo krakowskie,miana na radzie senatorskiej w Warszawie R.P.1762 r.dnia 25 października
- List ojczyzny do synów koronnych o konfederacji,(1763 r.)
- Idea cuiusdam Poloni,powst.1763 r.
- Mowa...miana na radzie warszawskiej R.P.1763 r.dnia 7 marca
- Mowa...miana na radzie senatorskiej u JO.Xcia Prymasa R.P.1763 r.dnia 7 listopada w Warszawie
- Myśli o niezawodnym utrzymaniu sejmów i liberi veto,z projektami na konwokacją Roku Pańskiego 1764 r.
- Myśli o mądrych uwagach naganiających niezawodny sposób utrzymania sejmów i liberi veto.R.P.1764 r.
- Zabawki dziejopiskie,albo zebranie dziejów znakomitszych od stworzenia świata do początków wieku naszego,to jest do Roku Pańskiego 1701 r.Przez Józefa Rzewuskiego...Lwów 1766 r.
- (nota franc.dołączona do)Expositio iurium eorum qui dissidentium nomine veniunt,summarumque potestatum quarum partes illorum tueri interest,Petersburg 1766 r.
- Mowa...o przywrócenie władzy hetmańskiej miana na sejmie warszawskim d.26 Novembris 1766 r.
- Mowa...miana na sejmie ekstraordynaryjnym warszawskim R.P.1767 r.dnia 5 października
- Ode ad Illustrissimum comitem Załuski,episcopum Kioviae,in diem sancto Josepho tutelari suo sacram
- Ode in jacturam Societatis Jesu,(1773 r.)
- Odpis...na wiersz poprzedzający,dany 1775 r.
- List...do przeświętnych województw,ziem i powiatów,na sejmiki przedsejmowe poselskie pisany R.P.1776 r.
- Dziennik podróży po Polsce(niewydany)
- Diariusz drogi z Lublina do Drezna(niewydany)
- Siedem mów o religii(niewydany)
- Matys i drwale(niewydany)
Przekłady
- Wiersz na siedm psalmów pokutnych,przez...w Kałudze pisany,powst.w latach 1768-1772,Wilno 1773 r.wyd.następne:Lwów 1773 r.Lublin 1773 r.Warszawa 1773 r.Warszawa 1806 r.Berlin-Poznań 1860 r.Kraków 1864 r.
- Pieśni po większej części Dawidowe z Księgi Świętej wyjęte,a polskim wierszem opisane przez...R.P.1769 r.rękopis:Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie(Archiwum Podhoreckie Sanguszków,teka XVI/3);przekł.68 kolejnych psalmów,fragm.w rękopisie:Biblioteka Narodowa
- Q.Horatius Flaccus:Ody,przekł.1769-1773,(niewydane),inform.Estreicher XXVI,571(za L.A.Caracciolim).
- Tragedie i komedie,oprac. i wstępem poprzedziła J.Majerowa,(Warszawa 1962 r.)"Teatr Polskiego Oświecenia",zawartość:Ważniejsze dzieła i mowy poz.7-8,10 oraz część poz.15.
- Korespondencja z lat 1728-1739,m.in.z:T.Potockim,J.Szembekiem,J.J.Przebendowskim,F.M.Ossolińskim,J.Scypionem,S.Rzewuskim,M.Rzewuskim,Klemensem XII,J.A.Sanguszką;wyd.fragmenty przedr.w Przekładach poz.1(wyd.Berlin 1860 r.)
- Korespondencja z lat 1734-1778,m.in.z:synem Sewerynem,S.Leszczyńskim,S.Humieckim,J.K.Branickim,F.Rzewuskim,S.Lubomirskim,K.Sołtykiem,królewiczem Fryderykiem,Klemensem XII,Klemensem XIV,K.S.Radziwiłłem;fragmenty ogł.L.Rzewuski w:Kronika podhorecka,1706-1779,Kraków 1860 r.
- Korespondencja z H.Brühlem z lat:1744-1749,1752 r.rękopis:Landeshauptarchiv w Dreźnie,loc.3588-3589,3591
- Korespondencja z J.A.Załuskim z lat:1745,1748,1750-1752,1755,1758-1763,1773;rękopisy:Biblioteka Narodowa,sygn.3245,3248,3250-3252,3255,3258-3263,3268
- Do A.Małachowskiego 4 listy z lat 1750-1761,rękopis:Ossolineum,sygn.11835/II
- Korespondencja z:J.A.Sanguszką z roku 1754,A.S.Załuskim z roku 1754,baszą Mehmetem z roku 1753,Augustem III z roku 1754;rękopis:Ossolineum,sygn.1311/I,
- Do J.Mniszcha z lat 1759-1762,z rękopisów Biblioteki Czartoryskich fragmenty ogł.A.Podraza,E.Rostworowski,"Przegląd Historyczny"rocznik 47(1956 r.)zeszyt 1
- Do S.Konarskiego z roku 1760,w:S.Konarski:O skutecznym rad sposobie t.1,Warszawa 1760 r.s.190
- Korespondencja z M.A.Sapiehą,rękopis:Ossolineum,sygn.249/II
- Do J.A.Jabłonowskiego z roku 1762,rękopis:Biblioteka Czartoryskich,sygn.1136
- Do Augusta III z roku 1762,od Katarzyny II z roku 1763;rękopis:Ossolineum,sygn.1072/II
- Do P.Małachowskiego z roku 1764,rękopis:Ossolineum,sygn.11860/II
- Do Stanisława Augusta z roku 1764,rękopis:Ossolineum,sygn.1404/II
- Do S.Lubomirskiego z roku 1767,rękopis:Ossolineum,sygn.565/II
- Od S.Konarskiego 4 listy z lat 1745,1765;ogł.J.Nowak-Dłużewski:Listy Stanisława Konarskiego,1733-1771,Warszawa 1962 r.
- Od J.A.Jabłonowskiego z lat 1754-1773,rękopisy:Biblioteka Czartoryskich,sygn.1153,1160
- Od K.S.Radziwiłła z roku 1764,do H.K.Kayserlinga i innych;rękopis:Ossolineum,sygn.718/I;list Radziwiłła ogł.Cz.Jankowski w:Korespondencja ks.Karola Stanisława Radziwiłła...1744-1790,Kraków 1898 r.
- Od I.Krasickiego z 10 czerwca 1767 r.wyd.Z.Goliński,M.Klimowicz,R.Wołoszyński w:Korespondencja Ignacego Krasickiego t.1,Wrocław 1958 r.
- Od Stanisława Augusta z 3 lipca 1767 r.rękopis:Ossolineum,sygn.1073/II
- Akces...do konfederacji generalnej koronnej w Radomiu,Busko 24 lipca 1766 r.rękopis:Ossolineum,sygn.562/II,1071/II.
Śmierć
Zmarł w wieku 73 lat(27 października 1779 r.)Pochowany został na cmentarzu w Kumowie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz