Kruszyniany

Wieś w Polsce położona w województwie podlaskim,w powiecie sokólskim,w gminie Krynki.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.Wieś położona w pobliżu rzeczki Nietupy na skraju znajdujących się nad nią łąk,lasów oraz wzniesień(rozciągających się w kierunku pd.-wsch.od wsi)dochodzących do 161 m n.p.m.Wieś została założona prawdopodobnie w wieku XVI.W dniu 12 marca 1679 r.Jan III Sobieski nadał Tatarom m.in.Kruszyniany oraz pobliskie wsie Nietupa,Łużany jak też część Poniatowicz.Osadzeni muzułmanie,zwani Lipkami walczyli po stronie Polski w wojnie z Turkami.W Kruszynianach(obok ok.45 innych rodzin)osiadł na stałe płk Samuel Murza Krzeczowski,który uratował życie królowi w bitwie pod Parkanami.W drodze na sejm do Grodna król zatrzymał się u Krzeczkowskiego.Kruszyniany stanowiły duży ośrodek muzułmański.Tutaj sporządzano dzieła o treści religijno-obyczajowej tzw.kitaby.Jeden z nich powstał w 1792 r.dzięki kopiście Jusufowi Heliaszewiczowi.W 1980 r.w Kruszynianach zamieszkiwało 289 osób,z tego 33 wyznania muzułmańskiego,reszta wyznania prawosławnego(we wsi funkcjonuje parafia prawosławna) i katolickiego.Do dzisiaj mieszka tutaj niewielka mniejszość tatarska.Ludność mówiła specyficzną gwarą mieszanką białoruskiego i polskiego.W Kruszynianach stacjonowała strażnica WOP.
Zabytki

• Układ przestrzenny wsi,XVII,nr rej.478 z 17.12.1979 r.
• Drewniany meczet muzułmański z końca XVIII wieku(jeden z dwóch najstarszych w Polsce),nr rej.A-62 z 3.11.1960 r. 
• Cmentarz muzułmański mizar(najstarsze nagrobki z końca XVIII wieku),2 poł.XVII,nr rej.A-63 z 31.12.1986.

Inne obiekty

• Parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św.Anny murowana,wzniesiona na cmentarzu prawosławnym w miejscu cerkwi drewnianej,która spłonęła w 1983
  
• Cmentarz prawosławny,założony prawdopodobnie w XVII-XVIII w.

Baza noclegowa

• Zajazd Tatarski„Na końcu świata”
• Dworek pod Lipami
• Gospodarstwo agroturystyczne Tatarska Jurta

Atrakcje

• Szlak ekumeniczny wokół zalewu Ozierany,zbudowany w 2006 roku na początek i koniec w Kruszynianach
• Rezerwat Nietupa,zwany potocznie„Czarny Roh”(„Czarny Róg”)
• Liczne punkty widokowe,m.in.Kosmata Góra