Anioł Ślązak

Herbu Dwu wieże,łac.Angelus Silesius,właściwie Johannes Scheffler(ur.25 grudnia 1624 r.we Wrocławiu,zm.9 lipca 1677 r.tamże)śląski poeta religijny doby baroku,tworzący w języku niemieckim.Pisał utwory apologetyczne,pieśni religijne i aforyzmy o mistycznym zjednoczeniu z Bogiem. Jego Heilige Seelenlust czytywali zarówno protestanci,jak i katolicy.
Życiorys
Był synem Stanislausa Schefflera(ur.1562 r.w Kobierzynie)oraz Marii Magdaleny Henneman(zm.27 maja 1639 r.)Jego dziadek ze strony ojca(również Stanisław),poślubił Annę córkę Mikołaja z rodu Welczek(właściciela Dębieńska).Tym samym ich syn Stanisław(ojciec Anioła Ślązaka)przejął szlachectwo i herb matki Rassycz,przedstawiający dwie wieże.Stanisław(ojciec),protestant i niemiecki osadnik w Krakowie do 1618 r.zamieszkiwał w Bronowicach(inne źródła Borwicze),a po 1618 r.we Wrocławiu gdzie poznał o wiele młodszą Marię.Ojciec matki,a dziadek Angelusa Silesiusa Johannes Henneman był dworskim lekarzem,co zapewne wpłynęło na karierę wnuka.Angelus Silesius został ochrzczony w kościele pw.Św.Elżbiety 25 grudnia 1624 r.
Nauka
Początkowo,od 1636 r.(inne źródła 1639 r.)do 1643,kształcił się we wrocławskim Liceum Św.Elżbiety,gdzie w 1641 r.napisał sonet na imieniny swojego nauczyciela Chryzostoma Schultza.Dzięki rekomendacji rektora tego liceum Eliasza Majora i nauczyciela retoryki Christopha Koelera rozpoczął 4 maja 1643 r.naukę medycyny i prawa państwowego na Uniwersytecie w Strasburgu,a następnie w Lejdzie.W lipcu 1648 r.na Uniwersytecie w Padwie uzyskał doktorat z medycyny i filozofii.W tym okresie miałby wziąć udział w spotkaniu w Telgte,które w powieści z kluczem z 1979 r.o tym samym tytule,wymyślił Günter Grass.
Lekarz
Od listopada 1649 r.był osobistym i nadwornym lekarzem luterańskiego księcia Sylwiusza Nimroda Wirtemberskiego w Oleśnicy.Na tle ortodoksyjnego podejścia do wiary przez wpływowego na dworze pastora Freytaga oraz wydanego przez księcia zakazu druku ksiąg mistyków popadł w konflikt z gminą protestancką i w 1652 r.przeniósł się do Wrocławia,gdzie został lekarzem w klasztorze Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą przy kościele pod wezwaniem Św.Macieja.W 1653 r.przeszedł we wrocławskim kościele pod wezwaniem Św.Macieja na katolicyzm,przyjmując łacińskie imię Angelus.Druga część jego imienia pochodzi zapewne od łacińskiej nazwy Śląska,ale ma też związek z łacińskim słowem Elysium.Swój majątek przeznaczył na cele dobroczynne.Związał się czynnie z kontrreformacją.Atakowany przez protestantów groził,że jako polski szlachcic,poprosi króla polskiego o opiekę.W 1654 r.został lekarzem cesarza Ferdynanda III w Wiedniu,od którego otrzymał honorowy tytuł cesarsko-królewskiego lekarza nadwornego.Nadal też zajmował się działalnością charytatywną.
Poeta,ksiądz,zakonnik
Od 1667 r.ukazują się jego najświetniejsze dzieła poetycko-religijne:Święta uciecha duszy albo Duchowne pieśni pasterskie(niem.Heilige Seelenlust Oder Geistliche Hirtenlieder),trzy części w 1657 r.we Wrocławiu i czwarta część osobno w tym samym roku,po scaleniu i przydaniu piątej części wydane we Wrocławiu 1668 r. i Epigramatyczne rymy duchowne(niem.Geistreiche Sinn- und Schlußreime)w pięciu księgach,wydane w Wiedniu 1657 r.od rozszerzonego o księgę szóstą wydania w Kłodzku 1675 r.pt.Cherubinowy wędrowiec(niem.Cherubinischer Wandersmann).Z późnego okresu życia pochodzi poemat Poglądowe opisanie czterech spraw ostatecznych(niem.Sinnliche Beschreibung der vier letzten Dinge),wydany w Świdnicy 1675 r.Epigramaty Cherubinowego wędrowca to rymowane aleksandryny(sześciostopowe jamby),głównie dwuwiersze,czasami dłuższe formy.Szósta księga zaczyna się od cyklu sonetów.Do pieśni pasterskich Georg Joseph muzyk wrocławskiego dworu biskupiego skomponował melodie.W 1661 r.przyjął,mając papieską dyspensę,święcenia kapłańskie w Nysie.Prowadził też ostre polemiki w duchu kontrreformacji i domagał się rekatolizacji Śląska.Został radcą i marszałkiem dworu biskupiego.Ostatnie 10 lat życia spędził w klasztorze pod wezwaniem Św.Marcina,będąc lekarzem ubogich oraz kapłanem.Został pochowany we Wrocławiu w kościele pod wezwaniem Św.Macieja.
Polskie tłumaczenia

• L.Siemieński w antologii Święci poeci,Lwów 1877 r.
• Pątnik anielski,przeł.J.Jankowski,Warszawa 1924 r.
• Pątnik anielski,przeł.A.Szczerbowski,Warszawa-Zamość 1937 r.
• Wybór wierszy,przeł. B.Antochewicz,Rękodzielnia Arhat,Wrocław 1992 r.
• Cherubowy wędrowiec,przeł.M.Brykczyński,J.Prokopiuk,Instytut Mikołowski 2000 r.(wybór).
• Cherubinowy wędrowiec,przeł.A.Lam,Opole-Warszawa 2003 r.(całość).
• Anielski wędrowiec,przeł.K.A.Jeżewski,Biblioteka Telgte,Poznań 2007 r.(wybór).
• Pieśni adwentowe i kolędy,przeł.A.Lam,Akademia Humanistyczna,Pułtusk 2009 r.
• Święta uciecha duszy albo duchowne pieśni pasterskie,przeł.A.Lam,Wyd.Uniwersytetu Warszawskiego 2010 r.
• Cherubinowy wędrowiec.Poglądowe opisanie czterech spraw ostatecznych,przeł.A.Lam,Konwersatorium im.Josepha von Eichendorffa,Opole 2012 r.

Dzieło inspirowane twórczością Anioła Ślązaka:
Adam Mickiewicz,Zdania i uwagi z dzieł Jakuba Bema,Anioła Ślązaka(Angelus Silesius) i Sę-Martina.Zob.A.Lam,Metryki"Zdań i uwag"Adama Mickiewicza wykazujących podobieństwo do epigramatów Anioła Ślązaka,"Pamiętnik Literacki"XCIX,2008 r.z.1,s.145-170.