Tadeusz Pilat

Tadeusz Zygmunt Pilat(ur.8 września 1844 w Gumniskach,zm.9 stycznia 1923 we Lwowie)prawnik polski,specjalista prawa administracyjnego,profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego,poseł na galicyjski Sejm Krajowy,członek Akademii Umiejętności w Krakowie(późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności).

Życiorys
Był synem Stanisława(pisarza,pedagoga,autora pamiętników) i Rudolfiny z Gnatkowskich,bratem Romana(historyka literatury,profesora Uniwersytetu Lwowskiego) i Władysława(ekonomisty i socjologa,również profesora Uniwersytetu Lwowskiego).Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie(do 1862 r.)W latach 1862-1867 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim.W 1867 r.obronił doktorat praw na podstawie pracy Zdania ze wszystkich umiejętności prawniczych i politycznych.Po studiach podjął pracę w administracji Namiestnictwa we Lwowie(do 1872 r.)W 1869 r.habilitował się(praca pt.Ueber den Begriff des wirtschaftlichen Werthes) i został docentem w Katedrze Ekonomii Społecznej Uniwersytetu Lwowskiego.Habilitację uzyskał również z prawa administracyjnego(1870 r.) i po studiach uzupełniających w Pruskim Biurze Statystycznym w Berlinie ze statystyki(1871 r.)W 1872 r.mianowany profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego,objął Katedrę Statystyki i Nauki Administracji;profesorem zwyczajnym został w 1878 r.Pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Administracji(czterokrotnie,1880/1881,1884/1885,1889/1890,1900/1901),rektora(1886/1887),prorektora(1887/1888).Od 1909 r.był profesorem honorowym.W roku 1908 otrzymał austriackie szlachectwo II stopnia(tytuł„Ritter”).W latach 1876-1914 zasiadał w Sejmie Krajowym.Kierował przez kilkadziesiąt lat(1874-1920)Biurem Statystycznym Wydziału Krajowego we Lwowie,a w latach 1901-1920 był zastępcą marszałka Wydziału Krajowego.W 1888 r.został powołany na członka-korespondenta krakowskiej Akademii Umiejętności(od 1918 r.PAU).Był wieloletnim członkiem Zarządu(1874-1902) i wiceprezesem(1894-1902)Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego,członkiem korespondentem Centralnej Komisji Statystycznej w Wiedniu(od 1876 r.)członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego we Lwowie(od 1920 r.)Był działaczem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego„Sokół”na przełomie XIX/XX wieku sprawując funkcje prezesa Okręgu II oraz gniazda w Tarnowie.Został odznaczony m.in.Orderem Korony Żelaznej III klasy oraz Orderem Franciszka Józefa.Był ojcem Stanisława(chemika,profesora Politechniki Lwowskiej,zamordowanego przez hitlerowców w grupie uczonych lwowskich w 1941 r.)Zajmował się prawem administracyjnym,historią administracji,statystyką.Przygotowywał projekty reform administracyjnych,m.in.dotyczące prawa przynależności do gminy,działania służby sanitarnej,prawa wyborczego.Analizując przyczyny zahamowania rozwoju produkcji rolnej w Galicji wskazał na niekorzystne warunki transportu kolejowego oraz wysokie taryfy przewozowe.Redagował dzieło zbiorowe Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych(1876 r.11 tomów).Jego studentami byli m.in.Maurycy Jaroszyński i Stanisław Starzyński.
Publikacje
Ogłosił m.in.

• O metodach zbierania dat do statystyki żniw(1871 r.)
• O miejskich biurach statystycznych(1871 r.)
• Skład reprezentacji gminnych w miastach i miasteczkach galicyjskich(1874 r.)
• Statystyczne przedstawienie ustroju powiatowego Galicii i ostatnie wybory do rad powiatowych(1874 r.)
• Stan gminnych kas pożyczkowych w Galicii(1875 r.)
• O kompetencji ustawodawczej w sprawach kultury krajowej(1877 r.)
• Urządzenia gminne i patrymonialne w dawnej Polsce(1878 r.)
• Skorowidz dóbr tabularnych w Galicii z Wielkim Ks.Krakowskiem(1890 r.)
• Prawne stosunki własności tabularnej w Galicii(1891 r.)
• Własność tabularna w Galicii(1891 r.)
• O rządowym projekcie reformy wyborczej(1894 r.)
• O reformie agrarnej(1897 r.)
• Stosunki własności i posiadania(1898 r.)
• Podręcznik statystyki Galicii(1900 r.)