piątek, 18 listopada 2016

Tadeusz Łomnicki

Ur.18 lipca 1927 w Podhajcach,zm.22 lutego 1992 w Poznaniu polski aktor teatralny i filmowy,reżyser teatralny,pedagog oraz założyciel i pierwszy dyrektor warszawskiego Teatru na Woli.Ogromny dorobek artystyczny Łomnickiego obejmuje 82 role sceniczne,51 ról filmowych,26 ról w spektaklach teatru TV,12 reżyserii teatralnych.Dwie spośród jego sztuk„Noe i jego menażeria” i „Kąkol i pszenica”doczekały się realizacji.

Życiorys
Po ukończeniu Gimnazjum Handlowego w Dębicy(1942 r.)przybył do Krakowa,gdzie łączył pracę zarobkową(robotnik kolejowy,praca w banku)z nauką gry na skrzypcach.W czasie II wojny światowej Łomnicki należał do Szarych Szeregów,później był żołnierzem AK Armii Krajowej.Po wkroczeniu w 1945 roku Armii Czerwonej do Krakowa wstąpił do Milicji Obywatelskiej,którą opuścił niespełna rok później,aby urzeczywistnić swoje artystyczne marzenia.W 1946 r.ukończył Studio Teatralne przy Starym Teatrze w Krakowie.W sezonie 1946/47 występował w Teatrze Miejskim w Katowicach.Po powrocie do Krakowa,w latach 1947–1949 występował w Miejskich Teatrach Dramatycznych:Słowackiego i Starym,gdzie zadebiutował jako dramaturg(sztuka Noe i jego menażeria).Od 1949 r.grał w Warszawie,zaangażowany do Teatru Współczesnego.Od roku 1952 był w zespole Teatru Narodowego.W 1954 r.ukończył studia na Wydziale Reżyserskim PWST w Warszawie(dyplom w 1965 r.)W 1957 r.ponownie przeszedł do zespołu Teatru Współczesnego i pozostał tam aż do 1974 r.Jako reżyser zadebiutował w 1965 r.na Małej Scenie Teatru Współczesnego.W 1969 r.został prorektorem,a w następnym roku rektorem warszawskiej PWST i był nim w latach 1970–1981.W 1976 r.założył i objął dyrekcję oraz kierownictwo artystyczne Teatru Na Woli.Zagrał tu m.in.Goyę w Gdy rozum śpi Vallejo w reżyserii Andrzeja Wajdy,Bukara w Przedstawieniu„Hamleta”we wsi Głucha Dolna,Fantazego w Fantazym Słowackiego i Salieriego w Amadeuszu Shaffera.W 1981 r.zrezygnował z dyrekcji Teatru Na Woli,zakończył też swoją drugą kadencję jako rektor PWST.Kiedy ciężko zachorował,operację serca w Londynie zorganizował i zapłacił za nią Roman Polański,u którego później przez kilka miesięcy mieszkał w Paryżu.Choroba serca i operacja w Londynie spowodowały blisko 2-letnią przerwę w jego życiu zawodowym.W roku 1984 przeszedł do zespołu aktorskiego Teatru Studio.Od roku 1988,niezwiązany już etatem z żadną sceną,występował nadal gościnnie w Teatrze Dramatycznym,Powszechnym i Współczesnym.Pisał także wiersze,nowele,eseje i wspomnieni („Spotkania teatralne”,1984 r.)Tadeusz Łomnicki zagrał również wiele ról filmowych w takich produkcjach jak"Pokolenie","Niewinni czarodzieje","Człowiek z marmuru"Andrzeja Wajdy,"Eroica"Andrzeja Munka,"Kontrakt"Krzysztofa Zanussiego"Przypadek" i "Dekalog VIII"Krzysztofa Kieślowskiego oraz"Pan Wołodyjowski" i "Potop"Jerzego Hoffmana,gdzie zagrał postać pułkownika Michała Wołodyjowskiego.W ostatnich miesiącach życia pochłaniała go praca nad szekspirowskim Królem Learem w Teatrze Nowym w Poznaniu.Zmarł na atak serca,w czasie jednej z prób do tej sztuki.Ostatnie jego słowa były słowami Leara:„Więc jakieś życie świta przede mną.Dalej,łapmy je,pędźmy za nim,biegiem,biegiem!”Po jego śmierci Jan Kott napisał:Odszedł jeden z największych aktorów w jego pokoleniu.W Polsce i na świecie.
Życie prywatne
Brat reżysera i scenarzysty Jana Łomnickiego,ojciec operatora filmowego Jacka Łomnickiego.Aktor był pięciokrotnie żonaty.
Działalność polityczna
W 1951 roku złożył deklarację o przystąpienie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.(Jego piąta żona Maria Bojarska w książce"Król Lear nie żyje"wspomina o zaświadczeniu,z którego wynika,że należał do partii już w 1948 roku).Początkowo odmawiano mu zgody na wstąpienie do partii z powodu jego AK-owskiej przeszłości,której zresztą nie ukrywał.W grudniu 1971 roku zasiadł w Prezydium VI Zjazdu PZPR,a na jego zakończenie został zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR.Na VII Zjeździe,w grudniu 1975 roku,ponownie na VIII Zjeździe w 1980 roku oraz po Nadzwyczajnym IX Zjeździe PZPR w lipcu 1981 r.Łomnicki był wybierany członkiem KC PZPR.Po wprowadzeniu stanu wojennego oddał legitymację członkowską(17 XII 1981 roku).Mimo propozycji:najpierw Mieczysława Rakowskiego,a po 1989 roku Lecha Wałęsy,do świata polityki nie wrócił.Od 1974 r.był także członkiem Prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Ocena kariery aktorskiej
Był aktorem o nieograniczonych,jak pisano,możliwościach wyrazu i umiejętnościach przeistaczania się.Do historii teatru przeszły jego role Orestesa w Ifigenii w Taurydzie Goethego,Artura Ui w Karierze Artura Ui Brechta,Solonego w Trzech siostrach Czechowa,Łatki w Dożywociu Fredry,Kapitana Edgara w Play Strindberg Dürrenmatta w reżyserii Andrzeja Wajdy wszystkie w Teatrze Współczesnym,a także jego Prysypkin w Pluskwie Majakowskiego w Teatrze Narodowym oraz Horodniczy w Rewizorze Gogola i Sager w Stalinie Salvatore’a w Teatrze TV.
Nagrody i upamiętnienie
22 lipca 1968 otrzymał nagrodę państwową I stopnia.Dwukrotny laureat Nagrody im.Aleksandra Zelwerowicza przyznawanej przez redakcję miesięcznika„Teatr”.Najpierw otrzymał ją w pierwszej edycji nagrody,za sezon 1984/1985,za rolę Krappa w przedstawieniu Ostatnia taśma Krappa Samuela Becketta w Teatrze Studio w Warszawie.Natomiast drugi raz otrzymał ją pośmiertnie,za sezon 1991/1992,za rolę Icyka Sagera w przedstawieniu„Stalin”Gastona Salvatore’a w Teatrze TV.Jego imieniem w 1996 roku nazwano warszawski Teatr Na Woli,a w 2002 roku Teatr Nowy w Poznaniu.W ankiecie tygodnika„Polityka”przeprowadzonej w 1998 roku czytelnicy tego tygodnika uznali go za największego polskiego aktora XX wieku.
Filmografia
Dubbing
Odznaczenia
Role w Teatrze TV(wybór)
Autor: o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)