Kariera
Był absolwentem gimnazjum im.Jędrzeja Śniadeckiego(obecnie I Liceum Ogólnokształcące im.Jędrzeja Śniadeckiego)w Dzierżoniowie(1947 r.)oraz PWST w Krakowie(1953 r.)W tym samym roku zadebiutował w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w sztuce Intryga i miłość Friedricha Schillera.Rok później zaprezentował się w swoich dwóch pierwszych rolach filmowych w produkcjach Pokolenie i Kariera.Wówczas też,razem z Bogumiłem Kobielą,założył artystyczny teatrzyk studencki Bim-Bom w Gdańsku,którego był dyrektorem.Zagrał mniejsze role w filmach"Ósmy dzień tygodnia"Aleksandra Forda i "Krzyż walecznych"Kazimierza Kutza(ten pierwszy został wstrzymywany przez cenzurę w Polsce przez ponad 20 lat).Największą popularność przyniósł Cybulskiemu film"Popiół i diament"z 1958 roku,wyreżyserowany przez Andrzeja Wajdę,oceniany jako jedna z najlepszych produkcji w historii polskiej kinematografii.Film nominowany został do nagrody Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych i Telewizyjnych.Na początku lat 60 przeprowadził się do Warszawy,gdzie występował w Kabarecie Wagabunda,Teatrze Ateneum.Grał tam w takich sztukach jak Kapelusz pełen deszczu,Dwoje na huśtawce czy Pierwszy dzień wolności.Występował w spektaklach Teatru Telewizji,m.in.w produkcjach Murowane alibi Janusza Morgensterna,Podwórko Andrzeja Jarockiego,Romans prowincjonalny Kornela Filipowicza czy Zatrzaśnij ostatnie drzwi na podstawie tekstu Trumana Capote’a.W 1960 roku wystąpił w kolejnym filmie Wajdy"Niewinni czarodzieje".Dzięki zdobytemu uznaniu za"Popiół i diament"otrzymywał role w produkcjach zagranicznych:francuskich filmach"Herbata i mięta"(1961 r.)"Lalka"(1962 r.)a także w międzynarodowym przedsięwzięciu"Miłość dwudziestolatków".W 1964 r.zagrał w szwedzkim filmie"Kochać" i "Rękopis znaleziony w Saragossie"nakręconym na podstawie powieści Jana Potockiego.Ta druga rola uważana jest za jedną z najlepszych w jego karierze.Zagrał w wysoko ocenianych filmach"Salto","Mistrz i Jowita".Miał wystąpić w telewizyjnej wersji sztuki Tramwaj zwany pożądaniem w Stanach Zjednoczonych,a także nakręcić film z Marleną Dietrich.Oba projekty nie zostały jednak zrealizowane z powodu śmierci aktora.Ostatnią rolą w dorobku aktorskim Cybulskiego była kreacja w filmie"Morderca zostawia ślad"(1967 r.)
Wizerunek
Wyrazistość kreowanych przez siebie postaci,charakterystyczny ubiór i gra,a także śmierć przyczyniły się do powstania wokół osoby Cybulskiego pewnej legendy,mitu,nadając mu rangę postaci kultowej w polskim kinie powojennym.Aktor nosił zwykle obcisłe skórzane ubrania i charakterystyczne ciemne okulary,bez których nie pokazywał się publicznie.Jego sposób ubierania się był obiektem podziwu ówczesnej młodzieży i był przez nią naśladowany.Prowadził nonkonformistyczne życie na krawędzi,na jakie tylko pozwalały polskie realia tamtych lat.Sprawiał wrażenie osoby łamiącej wszelkie konwenanse,aczkolwiek zawsze bardzo eleganckiej.Wydawał się ciągle gdzieś spieszyć i nie zwracał uwagi na to,co go nie interesowało.Taka postawa budziła porównania do amerykańskiego aktora Jamesa Deana,uważanego za kreatora wizerunku„buntownika bez powodu”,„żyjącego na krawędzi”.
Rodzina i życie osobiste
Był człowiekiem religijnym,o czym świadczył ksiądz Stanisław Sierla.30 sierpnia 1960 roku zawarł związek małżeński z Elżbietą Chwalibóg.Z małżeństwa pochodził jego syn,Maciej Cybulski(ur.1961,zm.19 lutego 2016).Zbigniew Cybulski był ciotecznym bratem nauczyciela Wojciecha Jaruzelskiego.Matka aktora nosiła nazwisko rodowe Jaruzelska i była córką Izabeli z Krzysztofowiczów(rodzina polskich Ormian) i Józefa Jaruzelskiego.Niektórzy spośród biografów Cybulskiego z powodu zbieżności imion i nazwisk mylnie utożsamiają pedagoga Wojciecha Jaruzelskiego z Dzierżoniowa z generałem Wojciechem Jaruzelskim(chociaż jest on także daleko spokrewniony z Cybulskim).
Śmierć
8 stycznia 1967 aktor znajdował się na terenie wrocławskiego dworca kolejowego,wracając z planu zdjęciowego filmu"Morderca zostawia ślad".Wówczas też żegnał się z aktorką,a prywatnie przyjaciółką,Marleną Dietrich,która wyruszała w podróż do Warszawy.Próbując wskoczyć do pociągu odjeżdżającego z 3 peronu,Cybulski wpadł pod jego koła i doznał ciężkich obrażeń ciała.Zmarł w szpitalu,po trwającej godzinę walce o życie.Został pochowany na cmentarzu katolickim przy ul.Henryka Sienkiewicza w centrum Katowic.Między władzami,(które nie chciały zezwolić na katolicki pogrzeb) i rodziną miał miejsce spór o sposób pochówku.W miejscu jego śmierci na peronie została ustanowiona tablica pamiątkowa,którą odsłonił Andrzej Wajda w 30 rocznicę śmierci aktora.Godnym wspomnienia jest fakt,iż Cybulski miał nawyk wskakiwania do pociągów w ostatniej chwili,co znajduje odwzorowanie w filmach,w których występował.Np.w filmie"Pociąg"konduktor parokrotnie zwraca mu uwagę na ten nawyk,kończąc kwestią w 77 minucie filmu„Wsiadaj pan,no wsiadaj pan!Koniecznie chce pan trafić do szpitala”,film"Salto"rozpoczyna się sceną w której Cybulski wyskakuje z pociągu,a kończy sceną w której wskakuje do pociągu,w filmie"Pokolenie"Cybulski w jednej z pierwszych scen wskakuje z kolegami na pociąg towarowy wiozący węgiel w celu jego kradzieży.
Nagrody i wyróżnienia
- W 1984 roku zajął 1 miejsce w rankingu aktorów 40-lecia zorganizowanym przez Wydział Kultury i Sztuki UM w Łodzi
- Otrzymał Super Złotą Kaczkę magazynu„Film”dla najlepszego aktora w historii polskiego kina(1996 r.)
- W zorganizowanym przez tygodnik„Polityka”plebiscycie na najwybitniejszego aktora przypadło mu 4 miejsce(1998 r.)
- Zajął 1 miejsce w rankingu magazynu Newsweek na najlepszego polskiego aktora,opublikowanym w 2009 roku
- W 1968 roku powstał film fabularny"Wszystko na sprzedaż"w reżyserii Andrzeja Wajdy,który był hołdem,pożegnaniem i próbą rozliczenia się z mitem Cybulskiego
- Od 1969 roku przyznawana jest nagroda im.Zbyszka Cybulskiego,którą otrzymują młodzi aktorzy„wyróżniający się wybitną indywidualnością”
- Zespół 2 plus 1 nagrał w 1977 roku płytę"Aktor",będącą hołdem złożonym zmarłemu artyście
- Amerykański pisarz George Quasha poświęcił Cybulskiemu wiersz„On the Death of a Polish Actor”
- W Dzierżoniowie(mieszkał tam)istnieje kino-teatr„Zbyszek”imienia Zbigniewa Cybulskiego
| Rok | Tytuł | Reżyseria | Rola |
|---|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz