Stanisław Zagajewski

Ur.ok.1927 r.zm.4 kwietnia 2008 we Włocławku polski rzeźbiarz samouk,artysta z nurtu Art Brut,sztuki prymitywnej,surowej,intuicyjnej.Przez włocławian nazywany Stasiu Śrubka lub Włocławski Nikifor.Data i miejsce jego urodzin są nieznane.Został znaleziony zimą 1929 roku na stopniach kościoła św.Barbary w Warszawie.Znalezionemu dziecku przypisano imię i nazwisko i wpisano fikcyjną datę i miejsce urodzenia:(Warszawa,27 września 1927).Dzieciństwo spędził w zakonnych zakładach opiekuńczych w Ciechocinku i Grabiu pod Toruniem.Zarabiał na życie wykonując wiele różnych zawodów: kucharza,ogrodnika,introligatora,krawca,był także stróżem nocnym i konwojentem.Wykonywał też sztukaterie na warszawskiej Starówce,pracował przy budowie MDM-u w Warszawie i Trasie W-Z.Rzeźbienie w glinie było od najmłodszych lat jego wielką pasją i namiętnością.Jego zdolności zostały odkryte dość wcześnie,jednak do średniej szkoły plastycznej nie mógł zostać przyjęty,gdyż nie ukończył szkoły podstawowej,a do szkoły budowlanej z powodu zbyt wątłego zdrowia.Sztuki wypalania glinianych form nauczono go w"Cepelii"dla której robił gliniane ptaszki.Dzięki osobistym staraniom prof.Aleksandra Jackowskiego z Instytutu Sztuki PAN,otrzymał we Włocławku niewielki domek,gdzie żył i pracował do końca życia.Najpełniejszy zbiór(stała ekspozycja ponad 120 rzeźb;w tym kilka ołtarzy)jest własnością Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.Rzeźby Zagajewskiego mają także w swojej kolekcji m.in.Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie,Muzeum Śląskie w Katowicach,Muzeum Etnograficzne w Toruniu i Collection de l'Art Brut w Lozannie.Jego prace są pokazywane na wszystkich ważnych wystawach twórców z kręgu tzw.Art Brut.1 października 2005 r.otrzymał z rąk ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego największe swoje wyróżnienie Brązowy Medal„Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.Medal w krótkim czasie został mu ukradziony.21 września 2007 r.z okazji 80 urodzin,w czasie uroczystości jubileuszowej otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.Został również odznaczony Medalem Honorowym Senatu RP przez senatora Andrzeja Persona.Zmarł 4 kwietnia 2008 roku około godziny 16:00 w szpitalu,w którym był hospitalizowany od trzech tygodni.Przyczyną śmierci były prawdopodobnie komplikacje związane z zapaleniem płuc i wylewem.Jego grób znajduje się na cmentarzu we Włocławku.Jego nazwiskiem została nazwana jedna z ulic Włocławka.

Filmografia o Stanisławie Zagajewskim

• Stanisław Zagajewski Ars mea,lux mea,reżyseria Andrzej Papuziński,1978 r.
• Powołanie czy obłęd,reżyseria Krzysztof Iwanowski,1983 r.
• Inny,realizacja Urszula Guźlecka,1998 r.
• Stanisław Zagajewski.Portret wybitnego artysty rzeźbiarza zaliczanego do kręgu l'Art Brut,odc.I serii:Sztuka ludowa i naiwna,Polskie Wydawnictwo Audiowizualne,2006 r.