Reforma walutowa Władysława Grabskiego

Wprowadzona 1 kwietnia 1924 roku reforma monetarna w Rzeczypospolitej,mająca na celu zwalczenie hiperinflacji.Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r.na terytorium II Rzeczypospolitej były początkowo w obiegu cztery waluty:marka niemiecka,korona austriacka,rubel carski i marka polska(waluta Królestwa Polskiego).W styczniu 1920 r.Sejm RP ustanowił jako jedyną walutę państwa polskiego markę polską.W związku z niestabilną sytuacją skarbu w okresie wojny polsko-bolszewickiej i bezpośrednio po niej marka polska podlegała inflacji.W roku 1923 umiarkowana inflacja marki przerodziła się w okresie centroprawicowego(tzw.Chjeno-Piast)rządu Wincentego Witosa w hiperinflację,która doprowadziła do poważnego kryzysu skarbu państwa,niemożności skutecznego pokrywania wydatków budżetu i zaburzeń społecznych,które doprowadziły do upadku gabinetu Witosa,powołania w grudniu 1923 r.rządu Władysława Grabskiego i uchwalenia przez Sejm RP nadzwyczajnych pełnomocnictw dla powstałego rządu.W ramach udzielonych pełnomocnictw premier Władysław Grabski dokonał sanacji skarbu przede wszystkim poprzez wprowadzenie jednorazowego podatku majątkowego(płaconego przez posiadających majątek powyżej 10 tysięcy ówczesnych franków) i radykalne cięcia kosztów administracji państwowej,a także egzekucję danin publicznych.Bez przeprowadzonej reformy skarbu reforma monetarna byłaby nieskuteczna.Rząd ustanowił również nową walutę złotego i powołał jego emitenta Bank Polski,który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową jako wyłączny emitent waluty państwa polskiego.Przeprowadzono pełną wymianę marek polskich na złote,przy czasowym utrzymaniu w obiegu obu walut.Nowa waluta została oparta na parytecie złota,wartość 1 złotego ustalono na równoważną 0,2903 grama złota.Jeden złoty był równy frankowi szwajcarskiemu,a parytet złotego do dolara ustalono na poziomie 5,18 zł za 1 USD.Stosunek wymiany marki polskiej na złotego Grabski ustanowił na 1800000:1.Powołano do życia niezależny Bank Polski(w którym Skarb Państwa zachował pakiet większościowy i akcje uprzywilejowane),pełniący funkcję banku centralnego i emisyjnego.Reforma walutowa doprowadziła do ustabilizowania sytuacji gospodarczej i pozwoliła na rozwój Polski w latach 20 i 30 XX wieku.Złoty był do 1939 r.walutą w pełni wymienialną,o stabilnym kursie wymiany.W konsekwencji niemiecko-polskiej wojny celnej w 1925 r. i wynikającego z niej nagłego deficytu bilansu handlowego Rzeczypospolitej Bank Polski w listopadzie 1925 r.odmówił premierowi Grabskiemu dalszej interwencji giełdowej w obronie sztywnego kursu złotego,co doprowadziło do spadku kursu do ok.10 zł za dolara.W konsekwencji decyzji Banku Polskiego Władysław Grabski podał się do dymisji wraz z gabinetem w przekonaniu o niemożliwości kontynuacji swej polityki gospodarczej.Dymisja rządu spowodowała dalszy spadek kursu złotego.Destabilizacja polityczna,która nastąpiła po upadku gabinetu Grabskiego otworzyła drogę do przeprowadzonego w maju 1926 r.przez Józefa Piłsudskiego przewrotu majowego.Po przewrocie kurs złotego ustabilizował się na poziomie ok.9,10 zł za USD,aż do roku 1934 i rewaluacji złotego skutkiem spadku kursu dolara do poziomu 5,20-5,30 zł za USD(kurs był utrzymany do wybuchu II wojny światowej).