Bank Polski Spółka Akcyjna

Bank prywatny z prawem emisji z siedzibą w Warszawie,założony 15 kwietnia 1924(a faktycznie działający od 28 kwietnia 1924),na mocy ustawy o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej,w formie spółki akcyjnej z kapitałem 100 mln zł.Później kapitał podniesiono do 150 mln,podzielonych na 1,5 mln akcji po 100 zł każda.Głównymi zadaniami Banku Polskiego SA było:emisja pieniądza,regulowanie obiegu pieniężnego i ułatwianie kredytu.Powołanie Banku było jednym z etapów reformy pieniądza Władysława Grabskiego.Ponieważ Bank był spółką akcyjną prawa handlowego,której akcje nabyli w drodze emisji publicznej zwykli obywatele,był w dużej mierze niezależny od rządu,ale realizował jego politykę pieniężną.
Władzami Banku były:

• Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
• Rada Banku(prezes,wiceprezes i 12 członków wybranych przez Zgromadzenia na 3 lata);wśród członków Rady znaleźli się między innymi:Stefan Przanowski,Alfred Falter,Zygmunt Karpiński
• Prezes i wiceprezes Banku mianowany przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów na okres,lat z możliwością przedłużenia nominacji
• Dyrekcja
• Komisja Rewizyjna

Prezesi Banku Polskiego:

1. Stanisław Karpiński(1924–1929)
2. Władysław Wróblewski (1929–1936)
3. Adam Koc(1936 r.)
4. Władysław Byrka(1936–1941)
5. Bohdan Winiarski(1941–1946)
6. Edward Drożniak(1946 r.)

Bank miał monopol państwowy na emisję banknotów do 31 grudnia 1944(przedłużony w 1939 r.do 31 grudnia 1954).Co najmniej 30% pieniądza miało mieć pokrycie w złocie(w mniejszej ilości w srebrze) i dewizach,po reformie z 1927 roku zwiększono te próg do 40%.Dywidenda wypłacana akcjonariuszom nie mogła przekraczać 8%.Gdy zysk wynosił od 8 do 12%,to połowa przypadała Skarbowi Państwa,a druga połowa akcjonariuszom jako superdywidenda.Powyżej 12% państwo pobierało 2/3.Likwidacja Banku,wygaśnięcie przywileju lub dalsze prowadzenie Banku jako zwykłego banku wymagało 2/3 głosów Walnego Zgromadzenia.We wrześniu 1939 roku Ignacy Matuszewski i Henryk Floyar-Rajchman w dramatycznych okolicznościach ewakuowali poprzez Rumunię,Turcję i Syrię cały zapas złota i dewiz Banku Polskiego na terytorium Francji.Siedzibą Banku Polskiego do 19 września 1939 roku był Paryż,a od 1 lipca 1940 r.Londyn,skąd w roku 1946,decyzją zarządu pod przewodnictwem Bohdana Winiarskiego,Bank Polski przeniósł siedzibę władz do Warszawy.Do kraju przeniesiono także zapas złota z depozytów Banku w bankach brytyjskich,francuskich i amerykańskich,jak również wydrukowane w Wielkiej Brytanii banknoty,przeznaczone do obiegu w Polsce.Nie zostały jednak one dopuszczone do obiegu,ponieważ Rząd Tymczasowy(sukcesor PKWN)powołał 2 lutego 1945 roku Narodowy Bank Polski,odbierając BP prawo emisji.Z tego powodu BP wszedł 1951 r.w okres likwidacji zakończonej w 1952 roku.Zapas złota majątek będący pokryciem banknotów Banku Polskiego został rozdysponowany przez władze komunistyczne na wydatki budżetowe w latach 1946-1958,w tym częściowo został przeznaczony na odszkodowania dla wywłaszczonych w wyniku ustawy o nacjonalizacji przemysłu obywateli państw obcych(poprzez przekazanie stosownych kaucji rządom USA,Wielkiej Brytanii i Francji w konsekwencji stosownych umów kompensacyjnych(clearingowych),gdzie rządy tych krajów przejęły zobowiązania wobec swych obywateli z tytułu majątku pozostawionego(i wywłaszczonego)na terenie Polski).