Józef Weyssenhof(pisarz)

Ur.1860 r.zm.1932 r.powieściopisarz,poeta,krytyk literacki,wydawca.Po 1905 r.zbliżony do narodowej demokracji;piewca tradycji starego ziemiaństwa kresowego i łowów.Kuzyn malarza Henryka Weyssenhoffa.
Biografia
Urodził się 8 kwietnia 1860 w majątku Kolano na Podlasiu.Wywodził się z inflanckiej,od XIV w.dobrze już spolszczonej,rodziny Weyssów vel Weyssenhoffów.Jego ojciec Michał Weyssenhoff zmarł przedwcześnie,a ciężar wychowania dzieci i prowadzenia włości na Żmudzi spadł na matkę pisarza,Wandę Weyssenhoffową z Łubieńskich.Dzieciństwo spędził w Wilnie i na Żmudzi,lata gimnazjalne w Warszawie.W latach 1879-1884 studiował prawo na Uniwersytecie w Dorpacie,gdzie był członkiem polskiej korporacji akademickiej Konwent Polonia(tzw.dorpatczycy).Następnie gospodarował w odziedziczonych dobrach w Samoklęskach na Lubelszczyźnie.Od 1891 r.mieszkał w Warszawie,gdzie od 1896 r.wydawał i redagował„Bibliotekę Warszawską”.W młodości dał się poznać jako hulaka,czego przejawem może być fakt,że w Petersburskim Yacht Klubie przegrał do stryjecznego brata cara rodowy majątek Samoklęski.Dużo podróżował po Europie.W 1908 r.na trzy lata osiadł w Steglitz pod Berlinem.I wojnę światową przeżył w Rosji.W 1918 r.wrócił do odrodzonej Polski i zamieszkał w Warszawie.W kwietniu 1924 r.ulegając prawdopodobnie namowie swego powinowatego Władysława Kościelskiego,głównego akcjonariusza Zakładów Graficznych„Biblioteka Polska”w Bydgoszczy,przeniósł się do tego miasta i początkowo zamieszkał przy ul.Gdańskiej 29.Osiedlając się w Bydgoszczy był już literatem o ugruntowanym prestiżu.Poprzedzała go sława autora powieści poematu Soból i panna(1912 r.) i powieści Puszcza(1915 r.)Władze miejskie Bydgoszczy przydzieliły mu komfortowe mieszkanie przy ul.Zacisze 1.Poza tym podobnie jak literatowi Kazimierzowi Przerwa-Tetmajerowi,przyznano mu subwencję miesięczną.W Bydgoszczy żył samotnie(od 1895 r.pozostawał w separacji z żoną Aleksandrą z Blochów),miał tu jednak wypróbowanych przyjaciół,przede wszystkim Witolda Bełzę,dyrektora Biblioteki Miejskiej,literata Adama Grzymałę-Siedleckiego i dyrektora Teatru Miejskiego Józefa Karbowskiego.Czynnie uczestniczył w życiu społeczno-kulturalnym Bydgoszczy.Wielokrotnie występował z okolicznościowymi prelekcjami i wygłaszał odczyty m.in.o twórczości Adama Mickiewicza,Henryka Sienkiewicza i Juliusza Słowackiego.Aktywnie włączył się do akcji budowy pomnika Henryka Sienkiewicza.Był jednym z założycieli Bydgoskiego Towarzystwa Łowieckiego.Nie zaniedbywał też twórczości literackiej.Napisał książkę Mój pamiętnik literacki(1925 r.)która,według Grzymały-Siedleckiego miała być wstępem do większego dzieła oraz romans Jan bez ziemi(1929 r.)2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.W 1928 r.opuścił Bydgoszcz i zamieszkał w posiadłości Witolda Plotera we Włocławskiem,a następnie osiadł w Warszawie.W 1929 r.otrzymał nagrodę literacką Poznania.W 1932 r.tuż przed jego śmiercią odbyła się w Bydgoszczy uroczysta akademia poświęcona 40-leciu jego pracy twórczej.Zmarł 6 lipca 1932 r.w Warszawie.
Rodzina
Józef Weyssenhoff był żonaty z Aleksandrą z Blochów,córką Jana Gotliba Blocha,warszawskiego potentata finansowego i teoretyka ekonomii.
Twórczość
W swojej twórczości,nawiązując do tradycji sienkiewiczowskich,przeciwstawiał kosmopolityzmowi i sybarytyzmowi współczesnego mu środowiska arystokratycznego(ukazanego m.in.w głośnej powieści satyrycznej Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego 1898 r.)przeciwstawił program narodowego posłannictwa(Sprawa Dołęgi 1901 r.)oraz apologię cnót i tradycyjnej kultury szlacheckiej dawnych Kresów(Syn marnotrawny 1905 r.Puszcza 1915 r.)Po 1905 r.powstał cykl powieści politycznych wymierzonych przeciw dążeniom demokratyczno-liberalnym i rewolucyjnym(Hetmani 1911 r.)z paszkwilanckim obrazem ruchu legionowego i kształtowania się niepodległej Polski(Cudno i ziemia cudeńska 1921 r.)Uznawany za świetnego stylistę zasłynął jako mistrz opisów przyrody i życia łowieckiego(Soból i panna 1911 r.)Autor opowiadań,wierszy,wspomnień.Tłumacz utworów Heinricha Heinego.
Utwory

• Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego(1898 r.)wydanie współczesne:Józef Weyssenhoff,Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego,Kraków 2002 r.Universitas,ISBN 83-242-0045-2
• Sprawa Dołęgi(1901 r.)
• Syn marnotrawny(1905 r.)
• Puszcza(1915 r.)
• Soból i panna(1911 r.)wydanie współczesne:Józef Weyssenhoff,Soból i panna:cykl myśliwski,Kraków 2003 r.Universitas,ISBN 83-242-0031-2
• Hetmani(1911 r.)
• Mój pamiętnik literacki(1925 r.)(kopia cyfrowa)
• Pisma,t.1-13(1927–1928)
• Jan bez Ziemi(1929 r.)
• Dzieła zebrane,t.1,2,7(1930–1931,nie ukończone)

Upamiętnienie
Ulicę Zacisze,przy której mieszkał w Bydgoszczy,przemianowano na Plac Weyssenhoffa.W 1960 r.w setną rocznicę jego urodzin,staraniem Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy,na frontonie budynku,w którym mieszkał,odsłonięto tablicę pamiątkową z czerwonego granitu,zaprojektowaną przez Bronisława Zygfryda Nowickiego,na której napisano:„Tu mieszkał w latach 1924-1928 pisarz polski Józef Weyssenhoff 1860-1932 piewca przyrody i łowiectwa”.