Katarzyna Antonina Sowińska

Z domu Schraeder,primo voto Jonasowa(ur.10 stycznia 1776 w Warszawie,zm.9 czerwca 1860 w Warszawie)polska działaczka patriotyczna i charytatywna,żona generała Józefa Longina Sowińskiego.Była córką probierza i zarządcy Mennicy Warszawskiej Jerzego Antoniego Schroedera(ok.1738-1799)oraz jego drugiej żony Katarzyny Małgorzaty z domu Bregencer(ok.1738-1812).Odebrawszy staranne wykształcenie domowe,została uczennicą warszawskiej pensji Ledwańskiej-Kowalskiej.Około 1795 r.wyszła po raz pierwszy za mąż,za Niemca Karla Gottlieba Jonasa,pełniącego od 1798 r.funkcję komisarza sprawiedliwości przy Rejencji departamentu Prus Południowych w Warszawie.Jonas zmarł 4 kwietnia 1808.Wdowa była od marca 1809 r.członkinią,z nominacji Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego,Rady Dozorczej Dam,która to instytucja nadzorowała szkoły i pensje żeńskie.9 lipca 1815 zawarła ślub cywilny z oficerem artylerii Józefem Longinem Sowińskim,komendantem Szkoły Aplikacyjnej.W otwartym dla towarzystwa salonie Sowińskich bywał m.in.nauczyciel Szkoły Aplikacyjnej Mikołaj Chopin razem z synem Fryderykiem;będąc osobą muzykalną Katarzyna Sowińska grywała z tym ostatnim na fortepianie na cztery ręce,a w grudniu 1824 r.młody kompozytor dedykował jej swoje Wariacje E-dur na temat niemieckiej pieśni Steh'auf,steh'auf,o du schweitzer Bub,którą Sowińska usłyszała na jednym z koncertów w wykonaniu niemieckiej śpiewaczki Henrietty Sontag.W grudniu 1830 r.po wybuchu powstania listopadowego Sowińska należała do grupy warszawianek,która na wzór kół kobiecych w Prusach w dobie wojen napoleońskich postanowiła powołać Związek(Towarzystwo)Dobroczynności Patriotycznej po Domach.Sekundowały jej m.in.Klementyna z Tańskich Hoffmanowa,Amelia Wulfers,Aleksandra Tarczewska,Anna Suchodolska,Klaudyna Potocka,Emilia Sczaniecka.Towarzystwo stawiało sobie za cele zaktywizowanie kobiet do pracy charytatywnej,organizowanie zbiórek na wyposażenie ochotników powstańczych,pielęgnowanie rannych,opiekę nad rodzinami poległych oraz utrzymywało ścisłą współpracę z Komitetem Opieki Franciszka Nakwaskiego i służbą zdrowia powstania listopadowego.Po bitwie o Olszynkę Grochowską 25 lutego 1831 Sowińska udostępniła na potrzeby zorganizowania lazaretu własne mieszkanie przy Szkole Aplikacyjnej.6 września 1831 poległ w obronie Woli Józef Longin Sowiński,upamiętniony w utworze Słowackiego"starzec o drewnianej nodze".Na wieść o jego śmierci wdowa udała się na pole walki i osobiście szukała ciała,bez powodzenia;jedynie kilka dni później otrzymała laskę męża,znalezioną przez jednego z rosyjskich żołnierzy.Nie mając własnego potomstwa,całą energię zaangażowała w Związek Dobroczynności Patriotycznej i w październiku 1831 r.w związku z wyjazdem z kraju Klementyny Hoffmanowej została jego naczelną opiekunką.Na cotygodniowe spotkania Związku przeznaczyła swoje mieszkanie na Krakowskim Przedmieściu.Podobnie jak w okresie powstania gromadzono środki,by wspierać rannych opuszczających szpitale oraz wdowy i dzieci poległych,zbierano i przekazywano potrzebującym odzież i obuwie.Część ze środków uzyskiwano z prywatnych loterii.Sowińska współpracowała też z opiekującym się więźniami kapucynem Beniaminem Szymańskim(późniejszym biskupem podlaskim),organizując potajemne wyjazdy powstańców z Królestwa Polskiego.Jej działalność nie uszła uwadze władz carskich,które w 1832 r.objęły Związek nadzorem policyjnym,Sowińską zmuszając do wydania dokumentów oraz usiłując wymusić na niej podpisanie deklaracji o zaprzestaniu działalności.W 1833 r.na wiadomość o zaprezentowaniu na przyjęciu w Petersburgu przez cara dwóch rzekomych synów Sowińskiego,bez powodzenia próbowała w warszawskiej prasie opublikować oświadczenie,że jest bezdzietna.W obawie przed próbami pozbawienia jej majątku na rzecz rzekomych dzieci męża,odziedziczone dobra ziemskie Wyględów i Wierzbno rozparcelowała między włościan za niski czynsz.W lipcu 1835 r.została aresztowana i oskarżona o utrzymywanie korespondencji z polską emigracją patriotyczną;przez ponad dwa lata przebywała kolejno w więzieniu w Warszawie,w klasztorze karmelitanek w Lublinie,w klasztorze benedyktynek w Łomży.Zwolniona została w listopadzie 1837 r.po licznych interwencjach u namiestnika Iwana Paskiewicza.Opuściwszy klasztorne więzienie Sowińska powróciła do Warszawy i działalności społecznej.W latach 40.XIX wieku była bliska warszawskim entuzjastkom skupionym wokół Narcyzy Żmichowskiej.Organizowała u siebie czwartkowe spotkania dawnych uczniów i podkomendnych męża,pomagała również jego dalszym krewnym.Majątek zapisała stryjecznej wnuczce Józefa Sowińskiego.Zmarła w czerwcu 1860 r.w wieku 84 lat,po zasłabnięciu na ulicy w trakcie niesienia pomocy ubogiej kobiecie.Pochowana została na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie(K-1.5.)a jej pogrzeb stał się manifestacją patriotyczną,pierwszą w tak wielkim wymiarze od czasu powstania listopadowego.Atmosferę pogrzebu generałowej Sowińskiej opisał Józef Ignacy Kraszewski w powieści Dziecię starego miasta(1863 r.)