Kostrzyn

(niem.Kostschin)miasto w województwie wielkopolskim,w powiecie poznańskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kostrzyn.Położone 21 km na wschód od Poznania,32 km od Gniezna,27 km od Wrześni oraz 20 km od Środy Wielkopolskiej.Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 9341 mieszkańców.Przez miasto przebiega droga ekspresowa S5,droga krajowa nr 92 i linia kolejowa Berlin-Warszawa.

Historia

Pierwsze źródła pisane wspominają Kostrzyn w latach 1187-93,kiedy to miało istnieć tu opole.Dnia 11 listopada 1251 Przemysł I lokował w Kostrzynie miasto na prawie niemieckim,wzorując się na Rogoźnie.Jest to jedna z najstarszych udokumentowanych lokacji miejskich w Wielkopolsce,wyprzedzająca o 2 lata Poznań.Wytyczono wówczas zręby układu urbanistycznego miasta z rynkiem i ulicami oraz ustanawiono władze miejskie.Pierwszym wójtem Kostrzyna był Hermann.W 1218 roku w skład opola kostrzyńskiego wchodziły wsie:Jagodno,Sanniki,Rujsce,Górka,Glinka,Koszuty,Kleszczewo i Czerlejno.Kostrzyn jest również jednym z najwcześniejszych ośrodków parafialnych w archidiecezji poznańskiej datowanym na XII,a może nawet XI wiek.W 1298 roku na prośbę Jolanty,ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie,miasto i wieś Kostrzyn wraz z patronatem kościoła oraz wsiami Libartowem,Strumianami i Siedlcem zostały nadane temuż zakonowi przez króla Władysława Łokietka.Zakon klarysek utrzymał w swoim posiadaniu miasteczko i wsie do końca XVIII wieku,tj.do przejścia Kostrzyna pod panowanie Królestwa Prus.W XVI wieku staraniem klarysek gnieźnieńskich wzniesiono w Kostrzynie obecną murowaną świątynię w stylu późnogotyckim kościół pod wezwaniem św.app.Piotra i Pawła.W 1602 roku utworzony został dekanat kostrzyński obejmujący 14 parafii.Na przestrzeni wieków Kostrzyn kilkakrotnie był niszczony przez najazdy wojsk.W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków.Kostrzyn został poważnie zniszczony w czasie najazdów szwedzkich w 1656 i w 1705 roku,kiedy to między innymi zrujnowane zostały obydwa kościoły.Kolejne wielkie pożary miały miejsce w 1498 roku,1528 roku,1580 roku.16 września 1644 roku miasteczko zostało podpalone przez Andrzeja Przywartego.Spłonęły wówczas ratusz,mielcuch,browar,stodoły i spora część zabudowy Kostrzyna.Miasto nękane bywało również przez zarazy.Podczas jednej z epidemii w 1655 roku zmarło dwustu siedemdziesięciu mieszkańców Kostrzyna.W chwili wkroczenia do miasteczka wojsk pruskich u schyłku XVIII wieku Kostrzyn liczył 771 mieszkańców,w mieście były czynne szkoła,poczta,ratusz,dwa gościńce i cztery wiatraki.Polscy mieszkańcy miasta aktywnie uczestniczyli w zrywach niepodległościowych XIX i XX wieku.W 1848 roku,podczas Wiosny Ludów,ogłoszono w Kostrzynie niepodległość Polski i zrzucono z budynków orły pruskie.Podczas powstania wielkopolskiego 1918-1919 Kostrzyn zorganizował kompanię oraz pluton powstańczy.20 października 1939,w ramach Operacji Tannenberg,Niemcy rozstrzelali na rynku 27 wytypowanych wcześniej mieszkańców głównie nauczycieli,a także lokalnych patriotów i przedstawicieli inteligencji.Czynny udział w wytypowaniu mieszkańców mieli przedstawiciele miejscowej mniejszości niemieckiej.18 lipca 1959 roku,przez centrum miasta przejechał Władysław Gomułka wraz z radzieckim przywódcą Nikitą Chruszczowem.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.W czerwcu 2000 roku,Kostrzyn gościł ówczesnego Prezydenta Polski Aleksandra Kwaśniewskiego.W 2001 roku,w Kostrzynie powstała druga parafia pw.Bł.Jolanty.

Zabytki i turystyka

• Zabytkiem jest położony na południe od rynku,późnogotycki kościół pod wezwaniem św.Piotra i Pawła,trzynawowy,spalony podczas wojen szwedzkich,a odbudowany w 1791 r.staraniem klarysek i mieszczan kostrzyńskich,o czym przypomina XVIII-wieczna tablica pamiątkowa wmurowana w mur świątyni.Resztki zniszczonej wieży rozebrano w 1839 r.Zachowała się również dzwonnica,obecnie odrestaurowana,z przełomu XVIII i XIX wieku z trzema zabytkowymi dzwonami.Na jednym z zabytkowych dzwonów znajduje się łacińska inskrypcja z 1712 roku upamiętniająca odbudowę kościoła po wojnach ze Szwecją:„Co wroga ręka Szwedów zburzyła,szczodrobliwością mieszczan kostrzyńskich zostało odbudowane".
• Wartość historyczną ma ciąg domków mieszczańskich zlokalizowanych wzdłuż ulicy Średzkiej,a pochodzących z XVIII wieku(nr 30 i 35) i XIX wieku(nr 2 i 4)oraz dawna szkoła(obecnie Przedszkole miejskie)z 1849 roku,z zabytkowym zegarem.
• Pośrodku Rynku stał dawniej ratusz wzniesiony z drewna i gliny,który spłonął w 1813 r.w trakcie odwrotu wojsk napoleońskich z Rosji.Obecny Rynek zabudowany jest domami piętrowymi przeważnie z przełomu XIX i XX wieku.W Rynku,w otoczeniu secesyjnych kamieniczek,wzniesiono pomnik walki i męczeństwa ku czci kostrzynian zamordowanych przez okupanta niemieckiego w latach 1939-1945.Pomnik odsłonięto w 1968 r.
• Na uwagę zasługuje najstarsza osiemnastowieczna kamienica pod numerem 16,ustawiona szczytem do południowych pierzei.
• Brama Cechowa u wylotu ulicy Kościelnej z godłem miasta i herbem rzemiosł.
• Słup Światowida spełniający rolę drogowskazu,pokazującego drogę na Ostrów Lednicki.
• budynek dawnej poczty dyliżansowej mieszczącej się przy ulicy Poznańskiej
• dworek z początku XIX wieku przy ulicy Kościuszki 33.
• Na cmentarzu parafialnym jest grób powstańca z 1863 r.oraz mogiły powstańców wielkopolskich i pomordowanych w latach okupacji.Stary cmentarz parafialny mieszczący się niegdyś w centrum miasta między obecną Biblioteką miejską im.Kazimiery Iłłakowiczówny a stacją benzynową został zlikwidowany.

Edukacja

W Kostrzynie przy ul.Piasta 1 znajduje się budynek Szkoły Podstawowej im.Ewarysta Estkowskiego.Od roku 1999 w mieście działa również Gimnazjum im.Rady Europy przy ul.Powstańców Wielkopolskich 28a.W mieście działają także przedszkola,zarówno publiczne jak i prywatne.

Wspólnoty religijne

W mieście znajduje się rzymskokatolicka parafia św.Piotra i Pawła(kościół farny)oraz parafia bł.Jolanty.Na terenie miasta działalność religijną prowadzą także dwie protestanckie wspólnoty o charakterze ewangelicznym:Kościół Zielonoświątkowy oraz Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa.

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kostrzynie
  • parafia bł.Jolanty
• Kościół Zielonoświątkowy

Osoby związane z Kostrzynem i jego okolicą

Ignacy Prądzyński generał Roman Szymański działacz polityczny i publicysta Stanisław Powalisz malarz i witrażysta Ewaryst Estkowski pedagog i publicysta Jan Latalski arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Adolf Bniński wojewoda poznański Antoni Ludwiczak poseł