Tadeusz Borowski(poeta)

Ur.12 listopada 1922 w Żytomierzu,zm.3 lipca 1951 w Warszawie polski poeta,prozaik,publicysta.

Życiorys
Urodził się w Żytomierzu jako drugi syn Stanisława i Teofili Borowskich.W 1926 r.ojciec został aresztowany i wywieziony do Rosyjskiej Karelii z powodu dawnej przynależności do Polskiej Organizacji Wojskowej(POW).Cztery lata później matka podzieliła losy męża,została wywieziona na Syberię nad rzekę Jenisej.Dwaj mali chłopcy pozostali sami.Starszy Juliusz trafił do internatu,młodszy Tadeusz dostał się pod opiekę ciotki.W 1932 roku Stanisław Borowski został wymieniony za więzionych w Polsce komunistów i znalazł się w Polsce.Dwaj chłopcy:czternastoletni wtedy Juliusz i dziesięcioletni Tadeusz wyruszyli w samodzielną podróż z Żytomierza przez Koziatyn,Kijów do Moskwy,skąd,zaopatrzeni w oficjalne papiery Czerwonego Krzyża,jechali dalej,do Polski.Prawie nieznany ojciec oczekiwał na synów przy granicy,w poleskich Baranowiczach.Matka przybyła do Polski dwa lata później,czyli latem 1934 roku.Rodzina Borowskich osiedliła się w Warszawie.Tadeusz w 1940 roku ukończył Gimnazjum im.Tadeusza Czackiego na tajnych kompletach,co zostało opisane w opowiadaniu"Matura na Targowej".Studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim,gdzie poznał swoją przyszłą żonę,Marię Rundo(wiele scen z tego okresu zostało włączonych do opublikowanych po wojnie opowiadania"Pożegnania z Marią" i szkicu"Profesorowie i studenci").Pracował w prywatnej firmie budowlanej i współpracował z miesięcznikiem„Droga”ukazującym się w stolicy.Zadebiutował tomikiem"Gdziekolwiek ziemia",wykonanym własnoręcznie techniką powielaczową w 1942 r.W wykonaniu tomiku pomagał mu przyjaciel Piotr Słonimski.W 1943 r.Borowski został aresztowany w„kotle” i uwięziony na Pawiaku.Potem został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.Otrzymał numer obozowy 119198.Kontynuował tam twórczość literacką,pisząc m.in.wiersze,piosenki i kolędy,a także listy do narzeczonej Marii,która również znajdowała się w oświęcimskim obozie.Obozowa rzeczywistość została opisana w opowiadaniu"U Nas,w Auschwitzu...",którego podstawą były wspomniane już listy do Marii Rundo.W sierpniu 1944 roku przewieziono go wraz z innymi więźniami do Natzweiler-Dautmergen,a potem do Dachau.1 maja 1945 r.więźniowie zostali wyzwoleni przez armię amerykańską.Następnie został przeniesiony do obozu dla dipisów,w którym pozostawał do września 1945 r.Po wojnie przebywał w Monachium.W maju 1946 roku wrócił do kraju.Współpracował z wieloma pismami.Był w awangardzie młodych bezkompromisowych twórców(był zaliczany do grupy„Pryszczatych”),wychwalających nowy ustrój.W tym czasie stał na czele sekcji literackiej Klubu Młodych Artystów i Naukowców.Brał udział w Kongresie w Obronie Pokoju we Wrocławiu w 1948 r.jako wicedyrektor biura prasowego i redaktor gazety kongresowej.Cztery lata po powrocie do Polski,jego twórczość zaowocowała Państwową Nagrodą Artystyczną.W 1948 r.wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej(PZPR).W okresie od czerwca 1949 do marca 1950 r.przebywał w Polskiej Misji Wojskowej w Berlinie.Oficjalnie jako referent kulturalny,nieoficjalnie jako współpracownik wywiadu wojskowego.26 czerwca 1951 urodziła mu się córka Małgorzata.Jeszcze 1 lipca Borowski odwiedził żonę w szpitalu,a dzień później trafił z objawami zatrucia do szpitala.Był w stanie zamroczenia gazem i środkami nasennymi.Zmarł 3 lipca 1951,przeżywszy zaledwie 29 lat.Przyczyną śmierci było najprawdopodobniej samobójstwo.W spekulacjach na temat przyczyn tego kroku wymienia się z jednej strony rozczarowanie komunizmem(w tym czasie został zmuszony do złożenia samokrytyki,w której dociekał,jak mogło w ogóle dojść do powstania opowiadań obozowych;zdaniem Agnieszki Szewczyk było to jego pierwsze,symboliczne samobójstwo) i depresję z powodu własnej roli w jego propagowaniu,a z drugiej strony nieszczęśliwy romans,w który się uwikłał właśnie,gdy rodziło mu się dziecko.Śmierć Borowskiego była wstrząsem dla współczesnych mu ludzi pióra,porównywanym do samobójstwa Majakowskiego 21 lat wcześniej.Legenda uczyniła z niego pierwszą ofiarę własnej komunistycznej przeszłości.Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Twórczość

• Tomiki:
  
  • Gdziekolwiek ziemia...(1942 r.)
  • Arkusz poetycki nr 2(1944 r.)

• Opowiadania:
  
  • Byliśmy w Oświęcimiu(1946 r.z K.Olszewskim,J.Nel-Siedleckim)
  • Pewien żołnierz.Opowieści szkolne(1947 r.)
  • Kamienny świat(1948 r.)
  • Pożegnanie z Marią
  • Matura na Targowej
  • Chłopiec z Biblią
  • U nas w Auschwitzu
  • Ludzie,którzy szli
  • Dzień na Harmenzach
  • Proszę państwa do gazu
  • Śmierć powstańca
  • Bitwa pod Grunwaldem
  • Kamienny świat
  • Opowiadania z książek i gazet
  • Rozmowy

W 1950 roku z okazji Święta 22 lipca otrzymał Nagrodę Państwową III stopnia.
W kulturze
Czesław Miłosz sportretował go w książce"Zniewolony umysł"jako Betę.Antoni Halor i Józef Gębski w oparciu o prozę Borowskiego,z wykorzystaniem oryginalnych taśm filmowych z lat 1939-1945,zrealizowali wielokrotnie nagradzany film dokumentalny„Testament”.Twórcą biografii Borowskiego Ucieczka z Kamiennego świata jest jego przyjaciel,obecnie wykładowca na UW Tadeusz Drewnowski.Jest także edytorem Niedyskrecji pocztowych.Korespondencja Tadeusza Borowskiego.Dwa wiersze Borowskiego,"Licytacja" i "Pieśń",wykonywał do własnej muzyki Roman Kołakowski.