Biografia
Urodził się w Łucku na Wołyniu.Jego ojciec,Jan Szurmiej,był Polakiem,a matka,Ryfka z domu Biterman,Żydówką.Podczas II wojny światowej,po 1941 r.został wysłany do obozu pracy na Kołymie,a następnie po trzech latach na dalsze zesłanie do Dżambułu w Kazachstanie.Na zesłaniu zdobył pierwsze doświadczenia sceniczne,grając m.in.w teatrze w Ałma-Acie,przy którym ukończył studium aktorskie.W 1946 r.przymusowo wysiedlony z rodzinnych stron,znalazł się w nowych granicach Polski i osiedlił się we Wrocławiu.Swoją karierę aktorską i jako asystent reżysera rozpoczął w 1951 r.w Teatrze Polskim we Wrocławiu,w którym od 1953 do 1955 r.był reżyserem.W latach 1955–1956 był kierownikiem artystycznym i reżyserem Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu i następnie w latach 1956–1962 Dolnośląskiego Teatru Powszechnego we Wrocławiu.W latach 1962–1967 był reżyserem we wrocławskim Teatrze Rozmaitości.W 1966 r.zdał egzamin eksternistyczny i stał się dyplomowanym reżyserem.W 1986 r.został przewodniczącym Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.W 1967 r.został reżyserem Teatru Żydowskiego w Warszawie.W 1969 r.przeprowadził się do Warszawy,gdzie od 1 września 1969 był dyrektorem Teatru Żydowskiego w Warszawie,którym kierował do śmierci.Wówczas powołał przy teatrze Studium Aktorskie,które miało za zadanie uzupełnienie rozbitego po wydarzeniach z marca 1968 r.zespołu aktorskiego.Dzięki temu uratował teatr przed upadkiem i zamknięciem.27 kwietnia 1971 objął funkcję kierownika artystycznego teatru po zmarłym Chewelu Buzganie.Był członkiem Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.Od 13 października 1985 do 3 czerwca 1989 r.był posłem na Sejm PRL IX kadencji z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.Wówczas pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Sejmowej Komisji Kultury.W latach 1986–1987 był członkiem Narodowej Rady Kultury.W wyborach w 1989 r.ubiegał się o mandat poselski z listy krajowej,jednak przegrał,uzyskując 48% głosów w skali kraju.Startował w wyborach do Senatu w 2001 r.z ramienia koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy w okręgu warszawskim,zdobywając 182838 głosów.Ponownie nie uzyskał mandatu.W 2000 r.odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach.18 czerwca 2003 w 80 rocznicę urodzin Szurmiej postanowieniem Prezydenta Polski Aleksandra Kwaśniewskiego został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski"w uznaniu wybitnych zasług w długoletniej pracy twórczej,za osiągnięcia w działalności artystycznej i społecznej".W lipcu 2004 r.został Honorowym Obywatelem miasta stołecznego Warszawy.Szymon Szurmiej był przewodniczącym Komisji Koordynacyjnej Organizacji Żydowskich w RP,członkiem Światowego Kongresu Żydów,wiceprezydentem Światowej Federacji Żydów Polskich,członkiem Egzekutywy Europejskiego Kongresu Żydów oraz członkiem Prezydium Światowego Komitetu Kultury Żydowskiej.W 2007 r.ukazała się książka"Szymon Szurmiej",będąca biografią aktora przedstawioną w formie wywiadu przeprowadzonego przez dziennikarkę i poetkę Krystynę Gucewicz.Zmarł 16 lipca 2014 w Warszawie.Został pochowany 24 lipca w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.
Życie prywatne
Szymon Szurmiej był głową wielopokoleniowej rodziny aktorów.Jego pierwszą żoną była rosyjska tancerka i choreografka,Aida z domu Szaszkina(1925–2005),którą poznał w Związku Radzieckim.Małżeństwo to zakończyło się rozwodem.Jego ostatnią żoną była aktorka Teatru Żydowskiego,Gołda Tencer(ur.1949 r.)z którą miał syna Dawida(ur.1985 r.)Z poprzednich małżeństw miał troje dzieci:Jana(ur.1946 r.)Lenę(ur.1947 r.) i Małgorzatę.Jego wnukami są aktorzy Joanna Szurmiej-Rzączyńska(ur.1975 r.) i Jakub Szurmiej.Jego jedyna siostra,Żenia(Fejga)Szurmiej,zmarła 17 marca 2008 w Łucku.
Filmografia
Aktor filmowy
- 2004 r."Łódź płynie dalej"jako Izaak
- 2001 r."Przedwiośnie"jako rabin
- 1998 r."Fotoamator"jako lektor
- 1997 r."Panna Madonna legenda tych lat"
- 1994 r."Wenn alle Deutschen schlafen"jako Żyd w baraku
- 1993 r."Żywot człowieka rozbrojonego"
- 1985 r."Mrzonka"jako Nowosielski
- 1984 r."Szaleństwa panny Ewy"jako właściciel lombardu
- 1984 r."Przybłęda"
- 1983 r."The winds of war"
- 1983 r."Szaleństwa panny Ewy"jako właściciel lombardu(odc.2)
- 1983 r."Austeria"jako Wilf
- 1982 r."Życie Kamila Kuranta"jako egzekutor
- 1982 r."Hotel Polanów i jego goście"jako Joe Menasze
- 1982 r."Blisko,coraz bliżej"jako Karczmarz Kleinpeter
- 1982 r."Pensja pani Latter"jako Lichwiarz Fischman
- 1981 r."Miłość Ci wszystko wybaczy"jako Kierownik sali w"Adrii"
- 1981 r."Pugovitsa"jako Komarek
- 1979 r."Die Schmuggler von Rajgorod"jako stary Żyd
- 1979 r."Komedianci"jako Kałmen Szadchen
- 1979 r."Gwiazdy na dachu"jako narrator
- 1979 r."Dybuk"jako Meszułach
- 1979 r."Doktor Murek"jako bezdomny w noclegowni
- 1977 r."Śmierć prezydenta"jako poseł żydowski
- 1977 r."Sprawa Gorgonowej"mężczyzna rozmawiający z Axerem
- 1976 r."Das Licht auf dem Galgen"jako Stefford
- 1976 r."Budapesti mesek"jako pasażer w tramwaju
- 1975 r."Philipp,der Kleine"jako handlarz instrumentami muzycznymi
- 1975 r."Moja wojna,moja miłość"
- 1975 r."Dyrektorzy"szef BHP w"Fabelu"
- 1975 r."Doktor Judym"jako doktor Chmielnicki
- 1974 r."Janosik"jako Żyd karczmarz
- 1973 r."Sanatorium pod Klepsydrą"jako Żyd recytujący fałszywe wersy Koheleta
- 1973 r."Janosik"jako Karczmarz Jankiel
- 1971 r."Jak daleko stąd,jak blisko"jako uczestnik pogrzebu na cmentarzu żydowskim
- 1969 r."Wniebowstąpienie"jako wuj Raisy
- 1963 r."Naganiacz"jako Żyd
Teatr Żydowski w Warszawie
- 2010 r.Pół żartem,pół serio
- 2007 r.Tradycja
- 2005 r.Żyć nie umierać!
- 2005 r.Publiczność to lubi
- 2004 r.Między dniem a nocą
- 2000 r.Kamienica na Nalewkach(wraz z Gołdą Tencer)
- 1998 r....i stał się cud
- 1997 r.Ballada o brunatnym teatrze(wraz z Gołdą Tencer)
- 1994 r.Błądzące gwiazdy
- 1993 r.My Żydzi polscy(wraz z Gołdą Tencer)
- 1990 r.Dybuk
- 1990 r.Ballada o ślubnym welonie
- 1986 r.Pieśń o zamordowanym...(wraz z Gołdą Tencer)
- 1981 r.Poszukiwacze złota(wraz z Juliuszem Bergerem)
- 1979 r.Bonjour monsieur Chagall
- 1979 r.Z otchłani
- 1977 r.Gwiazdy na dachu
- 1977 r.W noc zimową
- 1976 r.Dwaj Kunie-Lemł
- 1976 r.Bóg człowiek i diabeł
- 1975 r.Dzban pełen słońca
- 1975 r.Włóczykij
- 1975 r.Śmierć komiwojażera
- 1974 r.Pieśń mojego narodu
- 1973 r.W nocy na starym rynku
- 1973 r.Dybuk
- 1971 r.Grunt to zdrowie
- 1971 r.Wśród walących się ścian
- 1969 r.Zielone pola
- 1969 r.Bóg,człowiek i diabeł
- 1968 r.Córki kowala
- 1966 r.Quiz
- 1964 r.Lubow Jarowaja
- 1964 r.Pod własnym dachem
- 1962 r.Tragedia optymistyczna
- 1962 r.Romeo i Julia
- 1961 r.Pociąg pancerny
- 1961 r.Teatr Klary Gazul
- 1960 r.Pięć wieczorów
- 1960 r.Śmierć komiwojażera
- 1960 r.Pan Jowialski
- 1960 r.Testament mój
- 1956 r.Romeo i Julia
- 1955 r.Maturzyści
- 1954 r.Maszeńka
- 1954 r.Szczygli zaułek
- 1953 r.Tania
- 1953 r.Sprawa rodzinna
- 1953 r.Chirurg
- 1953 r.Bieg do Fragala(asystent reżysera)
- 1952 r.Proces(asystent reżysera)
- 1952 r.Człowiek z karabinem(asystent reżysera)
- 1952 r.Angelo,Tyran Padwy(asystent reżysera)
- 1951 r.Poemat pedagogiczny(asystent reżysera)
- 1998 r....I stał się cud
- 1979 r.Bonjour Monsieur Chagall
- 1977 r.Gwiazdy na dachu(razem z Michałem Szwejlichem)
- 1972 r.Było niegdyś miasteczko.Korowód weselny
- 1971 r.Grunt to zdrowie(razem z Michałem Szwejlichem)
- 2005 r.Złoty Medal"Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
- 2003 r.Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
- 2002 r.Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- 2001 r.Medal Zasłużony dla Tolerancji
- 2001 r.Order Sztuk Pięknych i Nauk Humanistycznych
- 1993 r.Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
- 1987 r.Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Polonia
- 1986 r.Złota Odznaka za zasługi dla Warszawy
- 1979 r.Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1976 r.Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1973 r.Zasłużony Działacz Kultury
- 1973 r.Złoty Krzyż Zasługi
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz