Piotr Artomiusz

(Artomius),właściwie Krzesichleb(ur.26 lipca 1552 w Grodzisku Wielkopolskim,zm.2 sierpnia 1609 w Toruniu)toruński teolog i kaznodzieja luterański,pisarz religijny,autor kancjonału.
Życiorys
Urodził się w Grodzisku Wielkopolskim w rodzinie mieszczańskiej.Jego ojciec,Łukasz Krzesichleb,był szewcem i ławnikiem miejskim.Zgodnie z renesansowym zwyczajem przybrał sobie nazwisko na modłę antyczną.Uczęszczał do szkoły w rodzinnym Grodzisku.W 1573 był nauczycielem domowym Ostrorogów.Dzięki ich wsparciu wyjechał za granicę,a w 1577 rozpoczął studia uniwersyteckie w Wittenberdze,będącej wówczas głównym centrum szerzenia reformacji.Po powrocie do Polski(1578)rozpoczął działalność jako kaznodzieja kościoła ewangelickiego w Warszawie.Trzy lata później(1581),po zburzeniu zboru i zakazie nabożeństw ewangelickich w obrębie miasta,przeniósł się do Wegrowa.W 1584 zamieszkał w Kryłowie.W 1586 został powołany na kaznodzieję w toruńskim kościele Najświętszej Maryi Panny i aż do śmierci był związany z tym miastem.Miał umiarkowane poglądy teologiczne,był zwolennikiem ugody sandomierskiej z 1570,był podejrzewany o sprzyjanie i współpracę z kalwinami.W 1585 objął stanowisko seniora dystryktu bełskiego.Rok później wyjechał do Torunia.
Twórczość
Artomiusz był znanym pisarzem religijnym posługującym się polszczyzną renesansową oraz pedagogiem związanym z Gimnazjum Akademickim w Toruniu.Pisał liczne panegiryki,kazania,utwory religijne,pieśni kościelne.Najważniejszym jego dziełem był kancjonał w języku polskim wydany w 1587,zatytułowany Cantional albo Pieśni Duchowne z Pisma Ś.ku czci a chwale P.Bogu sporządzone.Do lat 20.XVIII wieku doczekał się 11 dalszych wydań i przeróbek.Kancjonały Artomiusza odegrały znaczą rolę w dziejach ewangelickiego piśmiennictwa religijnego i muzyki staropolskiej.W ramach prac nad podręcznikami dla toruńskiego gimnazjum wydał w 1591 słownik łacińsko-niemiecki-polski zatytułowany Nomenclator selectissimas rerum appelationes tribus linguis Latina,Germanica,Polonica explicatas indicans in usum scholarum Borussiacarum et Polonorum,który był przeróbką łacińsko-niemieckiego słownika Johanna Bibera.Trójjęzyczny Nomenclator był najczęściej wznawianym słownikiem polskim w XVII wieku,ale większość edycji podpisana była fałszywie nazwiskiem Murmeliusza.
Najważniejsze dzieła:

• Cantional,to jest pieśni chrześcijańskie,Toruń 1578,drukarnia A.Coteniusz
• Thanatomachia,to jest bój ze śmiercią,Toruń 1600,drukarnia A.Coteniusz
• Posłanije do Simona erietika Budnogo(w:P.Gildebrandt,Pamiatniki polemiczeskoj litieratury w Zapadnoj Rusi,t.4,1878)