Położenie
Według danych z roku 2002 Lubartów ma obszar 13,92 km²,w tym użytki rolne 60%.Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 13,91 km².Miasto stanowi 1,08% powierzchni powiatu.Miasto znajduje się we wschodniej Polsce.Położone jest 26 km na północ od Lublina.Lubartów leży na Wysoczyźnie Lubartowskiej,zaliczanej do Niziny Południowopodlaskiej.
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
- droga krajowa nr 19(kierunek Rzeszów Lublin Lubartów Międzyrzec Podlaski Siemiatycze Białystok)
- droga wojewódzka nr 815(kierunek Parczew Wisznice)
Historia
29 maja 1543 Zygmunt I Stary zezwolił Piotrowi Firlejowi na założenie miasta,nazwanego od herbu Firlejów Lewart,Lewartowem.Miasto stało się szczególnie sławne za rządów Mikołaja,syna Piotra kalwina i wodza innowierców małopolskich.Sprowadził on wysoko wykwalifikowanych rzemieślników z Francji,Niemiec i Holandii,jak również hodowców bydła,którzy znacząco przyczynili się do rozwoju miasta.Pod koniec XVI w.Lewartów był ośrodkiem ruchu reformacyjnego.Założone tam przez Mikołaja Kazimierskiego gimnazjum ariańskie zasłynęło w całej Rzeczypospolitej.Później miasto wielokrotnie zmieniało właścicieli.Na początku XVIII w.byli nimi Sanguszkowie,którzy przyczynili się do dalszego rozwoju miasta:przebudowali pałac,wybudowali dwa barokowe kościoły oraz kilka kamienic.Na prośbę Pawła Karola Sanguszki(rzekomo protoplastą jego rodu miał być Lubart,syn wielkiego księcia litewskiego Giedymina)August III,przywilejem z 22 listopada 1744 wydał zgodę na zmianę nazwy miasta na Lubartów(nazwa używana jest do dzisiaj),nadał herb oraz odnowił prawa miejskie.XIX wiek nie był dla Lubartowa zbyt szczęśliwy.Kilkakrotnie wybuchały pożary(1831,1838 i 1846).Dopiero w 1866 miasto awansowało do rzędu powiatowego i zostały stworzone warunki do dalszego rozwoju.W 1912 r.działało tutaj siedem zakładów przemysłowych(cztery olejarnie,dwa młyny oraz browar).Wartość ich produkcji wynosiła ponad 65 tysięcy rubli.W 1922 r.rozpoczęła działalność huta szkła.W okresie II wojny światowej miasto było jednym z najbardziej znanych ośrodków oporu przeciw okupantom,którzy wycofali się z niego w lipcu 1944 r.Lubartów został wyzwolony przez żołnierzy Armii Krajowej.Po wojnie Lubartów przekształcił się w ośrodek życia gospodarczego,społecznego,kulturalnego i oświatowego.W Lubartowie działał do lat 90.oddział Zakładów Radiowych im.M.Kasprzaka w Warszawie,później Zakłady Wytwórcze Magnetofonów„Unitra-Lubartów”,znany z takich wyrobów jak RP-701,Finezja,Condor.Duże znaczenie dla życia miasta miała w przeszłości społeczność żydowska.Gmina żydowska była już zorganizowana w XVI w.Posiadała dwa cmentarze(stary i nowy).W roku 1819 utworzono nowy kirkut,który ostatnio uporządkowano,a z pozostałych macew utworzono lapidarium.Z nagrobków można wywnioskować,iż gmina żydowska była zamożna.Żydzi stanowili do ostatnich dni października 1942 ponad 50% ludności Lubartowa.Wówczas właśnie wywieziono żydowskich mieszkańców do obozów zagłady.Z drugiego cmentarza pochodzącego z XVII w.do dziś nic nie pozostało.
Zabytki Lubartowa
Pałac Sanguszków,który obejmuje murowany pałac z XVIII w.bramę pałacową,park i staw za pałacem oraz pozostałości mostu.Posiadłość została założona ok.połowy wieku XVI w.przez Piotra Firleja i miała ona wtedy profil obronny.Obecny pałac w stylu barokowym zbudowano w drugiej połowie XVII w.W 1693 roku Tylman z Gameren sporządził projekt przebudowy zamku dla marszałka wielkiego koronnego Józefa Karola Lubomirskiego,ale nie wiadomo,czy został on w pełni zrealizowany.W roku 1705 podczas wojny północnej pałac został częściowo zniszczony.Odbudowany z funduszy księcia Pawła Karola Sanguszki,według projektu Pawła Antoniego Fontany zyskał m.in.portyk i trzecią kondygnację.Poza tym wyposażono wnętrza,dobudowano ogrodzenie oraz uporządkowano wystrój parku za pałacem.Potem rezydencja wielokrotnie zmieniała właścicieli.Był on pod administracją Banku Polskiego w XIX wieku,jak również pełnił funkcję szpitala wojskowego.W 1925 pałac kupiło Zgromadzenie Zakonne Braci Kresowych.Rok 1933 nie zapisał się dobrze w historii tego zabytku pożar,który wybuchł w rezydencji zniszczył dach i wnętrza pałacowe.Zarząd Miejski wykupił ruinę wraz z ogrodem w latach 1935-1938.Odbudowa i remont generalny miał miejsce już po II wojnie światowej,w latach 1950-1970.Obecnie pełni funkcję siedziby Starostwa Powiatowego w Lubartowie.Bazylika pw.św.Anny budowana w latach 1733-1738,projektu Pawła Antoniego Fontany.Barokowa,murowana,dwuwieżowa,ufundowana przez Pawła Sanguszkę.Budowniczym Fary Lubartowskiej był Tomasz Rezler.Konsekracji świątyni dokonał biskup żmudzki Michał Karp w 1738 roku.Kościół był wielokrotnie odnawiany,w szczególności zaś,po pożarze z 1792 roku,kiedy to częściowo spłonęła.Fronton kościoła ozdabiają dwie wieże,które zwieńczone są pięknymi hełmami oraz elewacja bogata w pilastry i gzymsy.Portal wejściowy,który jest wsparty na dwóch kolumnach jest wykonany z czarnego marmuru.Liczne zaokrąglenia,filary i witraże wzbogacają wnętrze grą światła.Ośmioboczna nawa środkowa,nakryta załamanym dachem zwraca szczególną uwagę w późnobarokowej bryle świątyni.Na ową nawę otwierają się arkady naw bocznych,których przęsła są połączone oryginalnymi górnymi prześwitami.W prawej nawie znajduje się epitafium z sercami fundatora(Pawła K.Sanguszki) i jego żony Barbary z Duninów Sanguszkowej.Klasztor oo.Kapucynów z lat 1737-1741.Obejmuje:kościół pw.św.Wawrzyńca,klasztor oraz ogród.Kościół został ufundowany przez Pawła Karola Sanguszkę i Mikołaja Krzyneckiego z Urzędowa.Zaprojektowany przez Pawła Antoniego Fontanę,konsekrowany w 1741 roku otrzymał wezwanie św.Wawrzyńca.Jest to budowla jednonawowa,barokowa,oszczędna w bryle i dekoracjach(zgodnie z regułami zakonu kapucynów).Charakterystyczna jest elewacja kościoła,która nawiązuje do głównego kościoła tego zakonu,znajdującego się w Rzymie.Ozdobą wnętrza kościoła są osiemnastowieczne płótna ołtarzowe,autorstwa Szymona Czechowicza.Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje obraz pt."Męczeństwo św.Wawrzyńca",który możemy podziwiać w ołtarzu głównym.Do kościoła pw.św.Wawrzyńca przylega wybudowany w tym samym czasie klasztor,który przeszedł wiele modernizacji i jest otoczony murem obronnym.W 1831 roku,a więc podczas powstania listopadowego mur ten stanowił punkt oporu podczas walk gen.Wojciecha Chrzanowskiego z liczniejszymi siłami rosyjskimi gen.Kreutza.W 1864 roku,w ramach odwetu za poparcie przez zakonników powstania styczniowego,władze carskie podjęły uchwałę w sprawie kasaty klasztoru oo.Kapucynów,jednak w 1866 roku przebywało tutaj 12 braci zakonnych.W 1867 roku kościół przejęła diecezja lubelska,chociaż przez pewien okres obsługiwał go kapelan zakonny.Dopiero w 1938 roku powrócili tutaj Kapucyni.Budynek mieszkalny został oddany tylko częściowo Kapucynom resztę pomieszczeń zajęły urzędy państwowe.W 1978 roku oddano cały klasztor.Kaplica Cmentarna z pocz.XIX w.
Nowy cmentarz żydowski
W odległości 9 km od Lubartowa znajduje się kompleks pałacowy Zamoyskich w Kozłówce.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 23010 | 100 | 12047 | 52,4 | 10963 | 47,6 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 1653 | 865,4 | 787,6 | |||
Na terenie Lubartowa działa kilka placówek edukacyjnych
- Szkoła Podstawowa nr 1
- Szkoła Podstawowa nr 3
- Szkoła Podstawowa nr 4
- Gimnazjum nr 1
- Gimnazjum nr 2
- Zespół Szkół nr 2 im.Księcia Pawła Karola Sanguszki
- Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej
- II Liceum Ogólnokształcące im.Piotra Firleja w Lubartowie
- Szkoła Umiejętności
Na terenie Lubartowa działają następujące media:
- Echo Powiatu Lubartowskiego bezpłatny miesięcznik wydawany przez Starostwo Powiatowe w Lubartowie
- Lubartowiak gazeta lokalna
- Wspólnota Lubartowska gazeta powiatowa
- Kanał S
- Lubartów24 internetowy serwis informacyjny
- MM Moje Miasto Lubartów internetowy serwis społecznościowy
Na terenie Lubartowa działalność religijną prowadzą następujące wspólnoty:
- Kościół Rzymskokatolicki:
- Bazylika Mniejsza pw.św.Anny
- Kościół pw.Matki Bożej Nieustającej Pomocy
- Kościół pw.św.Wawrzyńca i Klasztor Ojców Kapucynów
- Kościół pw.Wniebowstąpienia Pańskiego
- Kaplica pw.św.Antoniego Sióstr Felicjanek i Klasztor Sióstr Felicjanek
- Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
- placówka
- Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór
- Świadkowie Jehowy
- Zbór Lubartów
Miasta partnerskie:
- Hajdúdorog
- Rosienie
- Emilczyn
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz