Władysław Folkierski(ojciec)

Ur.24 października 1841 w Warszawie,zm.24 kwietnia 1904 w Zakopanem polski matematyk,inżynier budowlany,uczestnik powstania styczniowego oraz profesor uniwersytetu w Limie w Peru.
Rodzina
Władysław Folkierski urodził się w Warszawie w 1841 roku ze związku szlachcica herbu Radwan Piotra Aleksandra Folkierskiego oraz Barbary Rydeckiej.Piotr Folkierski był właścicielem majątku ziemskiego oraz jednym z pionierów stosowania w rolnictwie na terenie Królestwa Polskiego maszyn z napędem parowym.Władysław Folkierski był ojcem profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego,również Władysława,a także urodzonych w Peru:Carlosa(ur.1878 r.)Marii Lucii Elizy(ur.1879 r.)Marii Julii Eleny(ur.5 maja 1882)oraz Marii Inès Sophii Trinidad(ur.3 maja 1884).
Życiorys
Warszawa,Karlsruhe,Paryż
Po skończeniu szkoły średniej w Warszawie w wieku dwudziestu jeden lat ukończył wydział inżynierii w Wielkoksiążęcej Badeńskiej Szkole Politechnicznej w Karlsruhe.Później podjął studia w paryskiej Szkole Dróg i Mostów oraz na Sorbonie.Był współzałożycielem polskiego Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu,publikującego dzieła naukowe Polaków na emigracji.W towarzystwie tym pełnił funkcję sekretarza.Był również redaktorem„Pamiętnika Towarzystwa Nauk Ścisłych”.Gdy w roku 1863 wybuchło powstanie styczniowe,wrócił do kraju i zgłosił się na ochotnika do oddziałów powstańczych.Wcielony został do pułku„Dzieci Warszawy”,gdzie uzyskał awans na porucznika.Po upadku powstania wrócił do Paryża,żeby ukończyć przerwane studia.Ukończył inżynierię dróg i mostów,dodatkowo uzyskując na Sorbonie stopnie naukowe licencjata nauk matematycznych oraz nauk fizycznych.W 1870 roku w Paryżu Folkierski opublikował w dwóch tomach swoją najbardziej znaną pracę Zasady rachunku różniczkowego i całkowego z zastosowaniami,która po latach(w prasowym plebiscycie)została uznana za najlepszą polską książkę naukową XIX wieku.W latach 1870–1871 brał udział po stronie francuskiej w wojnie z Prusami.Po klęsce Napoleona III uczestniczył w obronie Paryża,pełniąc funkcję oficera służby elektrotechnicznej,za co został odznaczony Oficerskim Krzyżem Legii Honorowej.Po zakończeniu wojny wystąpił z wojska.
Ameryka Południowa
W 1873 roku na zaproszenie rządu w Limie wyjechał do Peru,gdzie pracował jako inżynier rządowy.Podczas tzw.wojny o Pacyfik pomiędzy połączonymi siłami Boliwii i Peru przeciw siłom Chile,która toczyła się w latach 1879–1884,Władysław Folkierski zajmował się fortyfikacją portów La Punta i Callao.Po wojnie rozbudowywał sieć kolejową w południowym Peru.Rząd tego państwa powierzył mu odbudowę zniszczonej wojną i powodzią linii kolejowej Mollendo–Arequipa–Puno oraz przedłużenie jej do Cuzco,słynącego z licznych zabytków cywilizacji Inków.Wraz z rozbudową kolei polski inżynier kierował również budową linii telegraficznej pomiędzy Puno a Cuzco.Zarządzał również przez pewien czas żeglugą parową na jeziorze Titicaca.W 1874 r.opracował własny projekt mostu wiszącego,który był tani w produkcji oraz łatwy do przewożenia i montażu.Jego przeznaczeniem było zapewnienie przepraw mostowych przez górskie i trudne do przekroczenia peruwiańskie rzeki.W latach 1876–1885 wykładał na uniwersytecie w Limie,gdzie unowocześnił nauczanie przedmiotów ścisłych.Po szesnastu latach pobytu w Ameryce Południowej w 1889 roku powrócił do Paryża gdzie w Conservatoire National des Arts et Métiers uczestniczył w wykładach na temat nowej wówczas dziedziny wiedzy elektrotechniki.
Powrót do Polski
W 1892 roku podjął decyzję powrotu do ojczyzny,ale ze względu na udział w powstaniu styczniowym nie mógł wrócić do Warszawy,znajdującej się w zaborze rosyjskim i osiedlił się we Lwowie w zaborze austriackim.Tam pracował m.in.przy budowie kolei na liniach Stanisławów-Woronienka i Chabówka-Zakopane.
Dzieła
Władysław Folkierski był poliglotą,który opublikował wiele prac naukowych w języku polskim,francuskim oraz hiszpańskim z dziedziny matematyki,mechaniki,geodezji,astronomii oraz meteorologii.Zamieszczał swoje artykuły na te tematy w hiszpańskojęzycznych czasopismach„Anales del Saber”,„Anales Universitarias del Perú” i „Memorias de Ciencias”.
Wydał wiele prac naukowych w tym m.in.:

• Zasady rachunku różniczkowego i całkowego z zastosowaniami I i II tom(1870 r.)
• O równaniach różniczkowych częściowych jednoczesnych(1873 r.)
• Kilka słów o słownictwie w naukach ścisłych(1873 r.)
• Materyały do słownictwa naukowego polskiego(1875 r.)
• Puentes hamacas(1875 r.)
• Ernest Malinowski i kolej przez Kordylierę Andów(1899 r.)
• Kolej Chabówka-Zakopane i udział kraju w budowie kolei lokalnych(1900 r.)

Upamiętnienie

• Płaskorzeźba Władysława Folkierskiego znajduje się na pomniku wdzięczności Polakom w parku nazwanym na ich cześć Parkiem Polonia.Pomnik nazywany Monumento a los Ingenieros Polacos wzniesiony został w 1914 roku w Limie w dzielnicy Jesus Maria.Centralna jego część poświęcona jest Edwardowi Habichowi na obu bokach znajdują się także rzeźby na cześć innych polskich inżynierów,którzy budowali obiekty w Peru w tym oprócz Folkierskiego także Aleksandra Babińskiego oraz Ksawerego Franciszka Wakulskiego.