Icchok Lejb Perec

Lub Icchok Lejbusz Perec(jid.‏יצחק לײב פּרץ‎;ur.20 maja 1851 albo 18 maja 1852 w Zamościu,zm.3 kwietnia 1915 w Warszawie)polski i żydowski pisarz,jeden z głównych twórców literatury jidysz,adwokat i działacz społeczny.Zajmował się również krytyką literacką i teatralną.
Biografia
Urodził się w Zamościu w rodzinie żydowskiej,jako syn Jehudy Pereca(1825–1898) i Rywki z domu Lewin(1828–1914).Bogata twórczość literacka Pereca obejmuje poezję,prozę(głównie nowele),dramaturgię i publicystykę.Pisał w języku jidysz,hebrajskim i polskim.Już za życia uznano go za klasyka literatury żydowskiej,przede wszystkim z powodu świetnych nowel.Perecowie byli hiszpańskimi sefardyjczykami,którzy pod koniec XVI wieku osiedlili się w Zamościu.Icchok Lejb Perec ukończył cheder i jeszibot,a w domu uzupełniał wykształcenie o świecką literaturę(w języku jidysz,francuskim,hebrajskim,niemieckim,polskim i rosyjskim),historię,filozofię i socjologię.Niespełna 20-letni próbował sił w biznesie(zakładał szkołę,piwiarnię,młyn),ale bez powodzenia.W 1876 r.(po kursach w Warszawie)zdał egzamin i zdobył koncesję na prowadzenie kancelarii adwokackiej.Prowadził ją w Zamościu przez 11 lat.Koncesję władze rosyjskie odebrały mu z powodu zarzutów(formułowanych głównie przez żydowskich religijnych ortodoksów)o używanie i propagowanie języka polskiego i bronienie polskich"buntowników".Po wyjeździe do Warszawy(1888 r.)od 1890 r.przez następne 25 lat pracował jako urzędnik w gminie żydowskiej.Mieszkał przy ul.Ceglanej 1 obecnie noszącej jego imię.W 1899 r.został aresztowany i spędził kilka miesięcy w cytadeli warszawskiej.Po wybuchu I wojny światowej organizował pomoc dla ofiar wojny.Współpracował z prasą związaną z Bundem i Żydowską Organizacją PPS.Jest pochowany w Mauzoleum Trzech Pisarzy w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie(kwatera 44).Na jego pogrzeb przyszło ponad 100 tys.ludzi.Oddelegowany urzędnik gminy chwalił zmarłego słowami:„To był wspaniały człowiek.Przez dwadzieścia pięć lat ani razu nie spóźnił się do pracy”.
Rodzina:

• żona Sara Lichtenfeld(1870 r.rozwód w 1875 r.)synowie Lucjan i Jaakow(zmarł w dzieciństwie)
• żona(od 1878 r.)Helena(Nechama Rachela)Ringelhejm(1860–1938);nie mieli dzieci

Wybrane dzieła

• Baj nacht afn altn mark 1907 r.(Nocą na starym rynku)(wyd.polskie 1973 r.)
• Bilder fun a prowincrajze 1891(Obrazki z podróży po prowincji)
• Bekante bilder(Znane scenki)
• Chsidisz(Motywy chasydzkie)(wyd.polskie 1997 r.)
• Churban bejt cadik(Upadek dworu cadykowego)1907 r.
• Die goldene kejt 1909 r.
• Folkstimliche geszichtn(Opowiadania ludowe)(wyd.polskie 1997 r.)
• Monisz 1888 r.(wyd.polskie 1983 r.)

Pozostawił nieukończone:

• Majne zichrojnes(Moje wspomnienia)1913-1914

Upamiętnienie
Dla upamiętnienia pisarza,w październiku 1951 r.zmieniono nazwę ulicy Ceglanej,przy której mieszkał i tworzył,na Icchoka Lejba Pereca.Jego nazwiskiem nazwano ulice w Kutnie,Piotrkowie Trybunalskim,Zamościu i Wrocławiu.