wtorek, 19 maja 2015

Książ Wielkopolski

(niem.Xions)miasto w woj.wielkopolskim,w powiecie śremskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Książ Wielkopolski.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.poznańskiego.Miasto na pograniczu Kotliny Śremskiej i Wału Żerkowskiego,15 km na wschód od Śremu.Przez Książ Wielkopolski przebiega droga wojewódzka nr 436 ze Śremu do Klęki.31 marca 2011 miasto liczyło 2783 mieszkańców.
Demografia
Struktura demograficzna mieszkańców Książa Wielkopolskiego według danych z 31 grudnia 2008:
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 2724 100 1390 51,03 1334 48,97
Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat) 619 22,72 307 11,27 312 11,45
Wiek produkcyjny(18–65 lat) 1810 66,45 882 32,38 928 34,07
Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat) 295 10,83 201 7,38 94 3,45


Historia
  • 1193 r.pierwsza wzmianka pochodząca z bulli papieża Celestyna III,wówczas wieś była w posiadaniu benedyktynów z Wrocławia
  • 1273 r.Książ wymieniony jako siedziba kasztelanii(do 1452 r.)
  • 1298 r.pierwsza wzmianka o kościele parafialnym
  • 1339 r.osada własnością szlachecką,należała kolejno do:Księskich,Pogorzelskich,Trąmpczyńskich,Wyssogota-Zakrzewskich i Budziszewskich
  • przed 1416 r.(być może 1398 lub 1407 r.)otrzymanie praw miejskich
  • XVIII wiek napływ ludności niemieckiej
  • 1749 r.budowa kościoła ewangelickiego
  • 1793 r.w wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Książ wszedł w skład Królestwa Prus
  • 1807-1815 przynależność do Księstwa Warszawskiego
  • 1815 r.Książ ponownie w granicach Królestwa Prus
  • 1817 r.urodziny Heinricha Graetza(ur.jako Tzvi Hirsh Graetz),autora pierwszej syntetycznej,11-tomowej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów mu współczesnych
  • 1848 29 kwietnia bitwa pod Książem,klęska powstańców polskich z przeważającymi liczebnie wojskami pruskimi;pacyfikacja i zniszczenie części miasta przez oddziały pruskie
  • 1849 29 kwietnia nabożeństwo w 1.rocznicę bitwy za poległych powstańców oraz zabitych mieszkańców miasta,pochowanych w 3 mogiłach(obecnie pozostały tylko 2);zapoczątkowanie corocznych obchodów rocznicy bitwy,odbywających się do dziś
  • 1858 r.pobyt we Włościejewkach Władysława Syrokomli inspiracją do napisania wiersza„Na mogile poległych w Książu”
  • 1872 r.49% mieszkańców miasta stanowią katolicy,33% ewangelicy,18% żydzi
  • 1906 r.budowa linii kolejowej Śrem-Mieszków(Jarocin)ze stacją w Książu
  • 1919 r.powrót do granic Polski;część ludności niemieckojęzycznej emigruje do Niemiec,udział ludności żydowskiej spada do 1,5%
  • 1920 r.wydanie powieści Stach Wichura Macieja Wierzbińskiego,opowiadającej o bitwie pod Książem w 1848 r.
  • 1939 8 września –przejęcie władzy przez Niemców
  • 1939 20 października publiczna egzekucja 17 osób z Książa i okolic wykonywana przez Niemców
  • 1940 r.zmiana nazwy miasta na Tiefenbach,a w 1943 r.na Schonz;wysiedlenie części ludności do Generalnego Gubernatorstwa
  • 1945 23 stycznia –zajęcie miasta przez wojska radzieckie
  • 1999 5 marca uchwałą Nr V/45/99 Rady Miejskiej w Książu Wlkp.powstało gimnazjum
  • 2005 r.zamknięcie połączeń kolejowych przez Książ
Architektura
Zabytki
Zabytkami miasta prawnie chronionymi są:
  • Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św.Mikołaja –barokowy,z 1755 r.rozbudowany w latach 1948-1950.Wieżę dobudowano w 1981 r.Obecna trójnawowa świątynia z transeptem nawiązuje do pierwotnej formy.Do wyposażenia kościoła należy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z połowy XVII wieku oraz chrzcielnica.W ołtarzu głównym znajduje się tryptyk z 1954 r.przedstawiającego w centrum figurę św.Mikołaja,a w skrzydłach sceny z życia świętego.Na jednym z filarów umieszczona jest tablica upamiętniająca poległych pod Książem w 1848 r.Sufit nawy pokryty jest plafonami:Matki Boskiej Wniebowziętej,Agnus Dei,Adoracja Ducha Świętego.Najstarszymi zabytkami kościoła są dwa dzwony z 1468 i 1509 r.Przed kościołem znajduje się figura św.Wawrzyńca z końca XIX wieku oraz plebania z 1847 r.rozbudowana w 1983 r.
  • Kościół św.Antoniego z 1914 r.z neobarokową wieżą i zegarem,do końca II wojny światowej był zborem ewangelickim
Inne obiekty
Innymi obiektami architektonicznymi o znaczeniu historycznym dla Książa Wielkopolskiego są:
  • Plac Kosynierów pełni funkcję rynku w mieście o wymiarach 90×80 m.Pierzeje stanowią kamienice mieszczańskie z przełomu XIX i XX wieku.Na rynku wznosił się ratusz,który uległ pożarowi w 1848 r.W centrum znajduje się pomnik obelisk z 1945 r.upamiętniający pomordowanych w masowej egzekucji w 1939 r.
  • Tablica poświęcona mjr.Florianowi Dąbrowskiemu z 1935 r.na ścianie budynku
  • Park z mogiłami w postaci kopców,w których pochowano powstańców z 1848 r.W centrum znajduje się Pomnik Kosynierów z 1948 r.projektu Kazimierza Bieńkowskiego oraz dwa inne pomniki wystawione w 150 i 160 rocznicę bitwy oraz Dąb Pamięci posadzony w 2008 r.
  • Budynki folwarku z 1773 r.
  • Pomniki poległych w 1848 r.żołnierzy pruskich oraz powstańców wielkopolskich i pomordowanych przez Niemców w 1939 r.na cmentarzu założonym w połowie XIX wieku
  • Dawna synagoga,która po 1945 r.została przebudowana na budynek straży pożarnej
Kultura i edukacja
W mieście funkcjonuje Centrum Kultury oraz Izba Regionalna znajdująca się w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej.Centrum zajmuje się rozwijaniem życia kulturalnego wśród mieszkańców miasta.Wydarzeniem w kalendarzu imprez są Obchody Wiosny Ludów odbywające się w kwietniu,które stanowią upamiętnienie bitwy i mieszkańców miasta biorących udział w walkach podczas Wiosny Ludów w 1848 r.organizowane są m.in.rajdy rowerowe śladami wydarzeń z tamtego okresu.W Książu znajduje się Szkoła Podstawowa im.Wiosny Ludów oraz Gimnazjum i Przedszkole.
Komunikacja
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 436,która łączy się z drogą krajową nr 11 w Klęce.Przy wjeździe do Książa od strony Śremu znajduje się przystanek PKS,autobusami można pojechać m.in.do Błażejewa,Chwałkowa Kościelnego,Jarocina,Poznania i Śremu.
W Książu Wielkopolskim znajdują się również skrzyżowania z drogami powiatowymi:
  • nr 4079 do Zaborowa przez Kiełczynek
  • nr 4080 do Dolska przez Włościejewki i Trąbinek
  • nr 4081 do Zakrzewa
  • nr 4083 do Gogolewa przez Zakrzewice

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz