Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu

Na Rynku Staromiejskim w Toruniu odsłonięty 25 października 1853.Pomnik został wykonany z brązu przez berlińskiego rzeźbiarza Fryderyka Abrahama Tiecka.Ma on 2,6 m wysokości.Monument przedstawia Mikołaja Kopernika ubranego w togę profesorską,który w swojej lewej ręce trzyma astrolabium,a palcem prawej ręki wskazuje niebo,co ma wskazywać na powiązania Kopernika z astronomią i badaniami nieba.Pomnik znajduje się na cokole,wokół którego znajdują się połączone z nim kamienne ławki,natomiast przed nim znajduje się kamienna studzienka.Na cokole z przedniej strony znajduje się napis w języku łacińskim Nicolaus Copernicus Thorunensis.Terrae motor,Solis Caelique stator(pol."Mikołaj Kopernik Torunianin.Ruszył Ziemię,wstrzymał Słońce i Niebo").Autorem tego tekstu jest toruński profesor Rudolf Brohm.Na tylnej części cokołu znajduje się data urodzin i śmierci astronoma.Użyte słowo Thorunensis jest poprawnym,regularnym przymiotnikiem od łacińskiej nazwy Torunia T(h)orunia,T(h)orunium.Na karcie tytułowej pierwszego wydania De revolutionibus orbium coelestium użyto jednak innej jego formy:Torinensis.Propozycja upamiętnienia pomnikiem Mikołaja Kopernika w mieście jego urodzenia po raz pierwszy wyszła w 1765 r.od księcia Józefa Aleksandra Jabłonowskiego.Popiersie wykonane z jego fundacji przez krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Rojowskiego nie zyskało jednak uznania ówczesnej Rady Miasta Torunia i ostatecznie zostało ustawione w kościele św.Janów.Z kolejną inicjatywą,już w czasach Księstwa Warszawskiego,wyszedł Stanisław Staszic.W 1809 r.wmurowany został kamień węgielny pod budowę pomnika i rozpoczęto zbiórkę funduszy.Jego powstanie po upadku Księstwa utrudniała pruska administracja,która wówczas sprawowała władzę nad Toruniem.W 1839 r.zawiązane zostało niemieckie towarzystwo budowy pomnika toruńskiego astronoma(niem.Coppernicus-Verein),które w 1853 r.przekształciło się w Kopernikańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk i Sztuk(niem.Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst).Początkowo planowano,że odsłonięcie pomnika nastąpi w 1843 r.w 300-setną rocznicę śmierci Kopernika,jednak na skutek trudności natury finansowej oraz słabo układającej się współpracy z rzeźbiarzem,pomnik udało się ostatecznie wykonać i przetransportować z Berlina do Torunia dopiero w 1852 r.Uroczyste odsłonięcie odbyło się 25 października 1853 roku.Ponad 2/3 kosztów budowy pokrytych zostało przez miasto oraz pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV.Pozostała część pochodziła ze zbiórek pieniężnych prowadzonych w całych Prusach.Z biegiem czasu powierzchnia pomnika przyjęła kolor zielony,czego powodem była zbierająca się patyna.W 2003 r.doszło do gruntownej renowacji pomnika z okazji jego 150 rocznicy powstania.Wówczas odkryto,że astronom ma wąsy,które widać tylko z bliska.Pomnik został oczyszczony,przywrócona została kamienna studzienka z brązową paszczą delfina i półkolistym rezerwuarem,które znajdują się tuż przed pomnikiem.Elementy te zostały zdemontowane w okresie międzywojennym.